Tramlijn 41, Boekarest

Vlad Nicolae

Tramlijn 41 is er een van uitersten. De lijn verbindt de door communistische flats gedomineerde volkswijken Drumul Taberei, Militari en Crangasi met het veel rijkere noordelijke deel van de stad, waar villa's en glazen kantoorgebouwen de overhand hebben. De 41 is ook verantwoordelijk voor de verbinding tussen twee van de drie grote rivalen van het Roemeense voetbal, Steaua en Rapid. Regelmatig verandert de tram dan ook van een 'vredestram' in een echte 'oorlogstram', wanneer rivaliserende supportersgroepen elkaar het leven zuur maken.

De Roemeense hoofdstad telt nu 25 verschillende tramtrajecten waarop ruim driehonderd tramstellen dagelijks ongeveer 1,2 miljoen passagiers vervoeren, bijna de helft van het bovengronds totale aantal aan passagiers per dag.

In de communistische tijd was het openbaar vervoer een paradepaard van het regime. Trams en bussen moesten de arbeiders naar de fabrieken vervoeren, waardoor capaciteit wezenlijk was en comfort een bijzaak. Gedurende de armoedige jaren tachtig, toen er overal op bezuinigd werd, reed het openbaar vervoer niet vaak genoeg en was het overvol. Rijden met geopende deuren omdat veel mensen op de trappen hingen was normaal.

Wellicht speelt deze periode in het onderbewustzijn van de Roemenen nog een rol, want het openbaar vervoer heeft nog altijd een negatief imago, ondanks nieuw aangeschaft materieel dat voorzien is van airco en muziek.

Hoewel al in 1894 het eerste geëlektrificeerde tramspoor in gebruik genomen werd, zou het nog tot 2002 duren voordat de eerste sneltram in Boekarest zou gaan rijden. Traian Basescu, de huidige president van Roemenië en destijds burgemeester van de hoofdstad, wist de moderniseringplannen van tram 41 door te drukken, ondanks sterke tegengeluiden dat de plannen overbodig waren en dat de werkzaamheden, die 4,3 miljoen euro zouden kosten, te veel overlast voor het verkeer zouden veroorzaken.

Inmiddels is iedereen het erover eens dat de nieuwe 41 een zegen is voor de stad. Over een afstand van bijna tien kilometer, waar auto's soms maar liefst anderhalf uur over doen, doet de 41 slechts 25 minuten.

De hekken langs de rails beletten automobilisten het rijden over het spoor, dat vroeger de doorgang van de tram vaak blokkeerde. Het blokkeren van kruispunten is nu de enige manier waarop automobilisten roet in het eten van de passagiers kunnen gooien. Daarnaast leggen voetgangers soms het tramverkeer stil. Immers, ondanks de hekken waarover heen gesprongen moet worden, proberen voetgangers zo nu en dan toch op de gekste plekken over te steken, met ongelukken tot gevolg.

De 41 rijdt door de weeks van vier uur 's ochtends tot elf uur 's avonds. Voor negen uur 's avonds rijdt hij om de twee à drie minuten, daarna om de tien minuten, terwijl elk uur gemiddeld 12.000 mensen gebruikmaken van de lijn. Dat hij zo vaak rijdt is zeker geen overbodig luxe als je bedenkt dat de wijken waar hij doorheen rijdt ongeveer 400.000 inwoners tellen.

De reis met sneltram 41 begint in een uithoek van Boekarest, waar de communistische flats overgaan in huizen van voormalige dorpjes die door de hoofdstad opgeslokt zijn. Bij beginpunt Ghencea is dan ook een kleine geïmproviseerde markt, waar boeren dagelijks hun waren verkopen. De eerste stop is bij het Steaua Stadion, als er tenminste geen voetbalwedstrijd plaatsvindt. Uit veiligheidsoverwegingen wordt dan het hele gebied afgesloten en moeten supporters de laatste twee haltes lopend overbruggen.

Een halte verder kan men al de modernisering van Boekarest aanschouwen. Waar vroeger textielfabriek Tricodava stond, wordt nu een begin gemaakt met de bouw van een aantal nieuwbouwflats, tegenover de hypermarkt Billa. Iets verderop staat een twee jaar geleden afgebouwde kerk. Hoewel over smaak natuurlijk niet te twisten valt, lijkt het er sterk op dat de omvang van de kerk de voornaamste zorg van de ontwerper is geweest. De goudkleurige koepel, van ver te zien, is daar getuige van.

Twee haltes verder stopt de 41 bij Plaza Romania, een van de grote shopping malls die in alle delen van de hoofdstad aan een opmars bezig zijn. Daarna gaat hij ondergronds, een achthonderd meter lange tunnel in. Als de tram uit de tunnel komt, naderen wij aan de linkerkant de stuwdam en het stuwmeer Lacul Morii, tussen 1985 en 1987 aangelegd om overstromingen van de Dambovita, de rivier die dwars door de stad stroomt, in de toekomst te vermijden.

Ongeveer halverwege de rit is Piata Crangasi, een belangrijke halte vanwege de groenten- en fruit markt maar vooral omdat hier ook de metro stopt. Veel mensen stappen hier uit, maar toch lijkt het elke keer weer alsof er nog meer bij komen. Regelmatig komt het voor dat je nog een of twee keer op je beurt blijft wachten, want vaak kun je de volgende tram al in de verte zien aankomen.

Hoewel het in de tram ondertussen bijna ondragelijk druk is heeft de gewone man tenminste de voldoening dat de 41 de lange rij wachtende auto's, waartussen grote dure Jeeps en BMW's, trots voorbij raast.

Twee haltes verder klimt de tram het Grant Viaduct op, genoemd naar Sir Effingham Grant, aan het begin van de twintigste eeuw de secretaris van het Britse consulaat. Dit al in 1910 in gebruik genomen viaduct werd aangelegd op het landgoed van zijn zeer welgestelde Roemeense echtgenote Zoe Golescu en is nog steeds een begrip in de Roemeense hoofdstad. Onder de brug loopt de spoorverbinding met Boekarests grootste treinstation (het Noord Station), terwijl aan de linkerkant het Rapid Stadion verrijst.

Onderweg naar de eindhalte is er nog één belangrijke stop bij een van de belangrijkste en mooiste kerken van de stad, Casin. Deze staat midden in een mooie groene en welgestelde wijk, waar rijke Roemenen en goed betaalde expats hun villa's bewonen. De laatste halte heet Piata Presei Libere (Plein van de Vrije Pers). Hier kan men terecht voor een beurs in het expositiecentrum ROMEXPO, een conferentie in het Sofitel of een wandeling door het Herastrau-park. In het aan het plein gelegen World Trade Centre is tevens het hoofdkantoor van ABN-AMRO.

Hoewel het een halte is waar veel zakenmensen zouden kunnen uitstappen, zijn die op de vingers van een hand te tellen. Als je een beetje geld hebt ga je namelijk niet met het 'bezwete volk' in de tram staan, maar koop je een dure flitsende auto waarmee je de show kunt stelen. Nadeel is wel dat je daarmee steeds langer in de file staat.