Petersburgse economie bloeit op
Jan Limbeek
Na jaren kwakkelen bloeit ook de economie van Sint Petersburg en de provincie
Leningrad weer op. Na de roebelcrisis van augustus 1998 herstelde de economie
van Rusland zich razendsnel. In Sint Petersburg en in de provincie Leningrad
ging het herstel nog harder.
Moskou en Sint Petersburg zijn de enige twee steden in de Russische Federatie met een regionale status. De stad Sint Petersburg wordt omgeven door de provincie Leningrad, ook een regio van de federatie. Ze liggen beide in het veel grotere noordwestelijke federale district (onder de zeven federale districten vallen 89 regio's).
Terwijl de groei van de industriële productie in Rusland in 2000 twaalf procent bedroeg, scoorde het noordwestelijke district een groei van 27 procent. Het leek er in 2001 op dat de boom zou stoppen, maar in de eerste helft van dit jaar trad er een krachtig herstel op (zie tabel).
De devaluatie van de roebel in 1998 maakte veel import onbetaalbaar. De Russische industrie leverde substitutie en werd weer winstgevend. Veel industrieën die vóór 1998 niet konden concurreren met het buitenland, bevinden zich in het noordwesten en werden tot leven gewekt.
Devaluatie kan alleen een tijdelijke groeimotor zijn. Geleidelijk begonnen de toegenomen investeringen de belangrijkste groeifactor te worden. Het hardst groeiden de voedselverwerkende industrie en de traditionele economische sectoren.
Dat zijn kennisintensieve en bewerkende industrieën, zoals de scheepsbouw en de machinebouw voor energieleveranciers (turbines, generatoren). De machinebouw zorgt voor 40 procent van de export van de stad. De toegenomen exportinkomsten deden het begrotingstekort in beide regio's snel omslaan in een overschot.
Groeifactoren
Sint Petersburg kende in de periode 1998 - 2000 vrij evenwichtige begrotingen. In
2001 en 2002 was er sprake van een substantieel overschot. De solide financiële
huishouding zorgde voor vertrouwen bij binnenlandse en buitenlandse
investeerders. De credit-ratingbureaus gaven steeds hogere cijfers, waardoor
het vertrouwen verder steeg en de stad veel minder aan rente op de buitenlandse
schuld hoefde te betalen. Aldus droegen de solide begrotingen bij aan de
economische groei.
Dat besef lijkt echter niet door te dringen bij de regionale volksvertegenwoordigers. Eind augustus 2002 besloten zij weer een tekort toe te staan op het begrotingsontwerp voor 2003, terwijl de inkomsten nog nooit zo hoog waren en de rente-uitgaven nog nooit zo laag.
Hun verklaring is dat meer geld nodig is voor de grote infrastructurele projecten. Dat klinkt heel plausibel, maar de economische gevolgen van het tekort kunnen desastreus zijn. In de economie draait alles om vertrouwen. En dat is zó verspeeld. Sint Petersburg stevent trouwens af op een conflict met de federale overheid, omdat de begrotingswetgeving regio's verbiedt schulden aan te gaan behalve om bestaande schuld te herfinancieren. Maar het is mogelijk dat het via trucjes toch lukt, via buitenlandse banken bijvoorbeeld.
| Sint Petersburg | Provincie Leningrad | Heel Rusland | |
|---|---|---|---|
| Sociaal | |||
| Inwonertal op 1 juli 2002 (mln.) | 4,6 | 1,6 | 143,5 |
| Groei inkomen van de bevolking (%) | 14,8 | 12,3 | 8,5 |
| Gemiddeld loon in juni 2002 (roebel) | 5.350 | 4.466 | 4.460 |
| Economisch | |||
| Groei industriële productie (%) | 10,9 | 36,6 | 3,2 |
| Groei omzet detailhandel (%) | 14,4 | 9,9 | 8,4 |
| Groei kapitaalinvesteringen jan-mei (%) | 26,1 | -39 | 1,7 |
| Buitenlandse investeringen (mln. dollar) | 499 | 94 | 8.368 |
Sinds 1994 stijgen de buitenlandse investeringen in Sint Petersburg elk jaar. De grootste buitenlandse investeerders in 2001 waren Nederland (36 procent van het totaal), de Verenigde Staten (19 procent) en Finland (16 procent). Het aandeel van Sint Petersburg in de totale buitenlandse investeringen in Rusland groeide van twee procent in 1997 via zes procent in 1999 (309 miljoen dollar) naar dertien procent in 2001 (1100 miljoen dollar). De stad bezet nu de tweede plaats, na Moskou.
De hoge industriële groeicijfers, met name in de provincie Leningrad, hangen samen met het gereedkomen van investeringsprojecten die vijf tot zeven jaar geleden begonnen. Vanaf 2001 leverde ook de toegenomen particuliere consumptie een belangrijke bijdrage aan de groei. De detailhandel veerde op als gevolg van de snelle groei van de reële inkomens. Het aantal toeristen stijgt, maar wordt beperkt door een tekort aan betaalbare hotels. Het toerisme zou de gemeente dus veel meer geld kunnen opleveren. Toerisme is trouwens een nauwelijks aangeboorde inkomstenbron voor geheel Rusland.
Bierhoofdstad
Een van de snelst expanderende markten van Rusland is de biermarkt. In de
periode 1999 tot 2001 is de productie verdubbeld tot meer dan 60 miljoen
hectoliter. Sint Petersburg is met de succesvolle brouwerij Baltika de
'bierhoofdstad' van Rusland.
Begin dit jaar nam Heineken de bierbrouwer Bravo International over voor 400 miljoen dollar. Bravo International levert vier procent van de Russische biermarkt. Heineken verwacht dat Rusland binnen enkele jaren tot de top-5 van de wereldbiermarkten gaat behoren.
In de provincie Leningrad en Sint Petersburg is de voedingsmiddelenindustrie een echte groeimarkt. Vooral de tabaksproductie is belangrijk. Maar in de stad groeien sinds maart 2002 de machinebouw en de metaalbewerking voor het eerst nog sneller, 7,5 om 13,6 procent in de eerste helft van 2002.
Direct en indirect (door toegenomen werk bij toeleveranciers) stijgt de vraag naar arbeidskrachten gestaag. Er is zelfs een tekort aan goed opgeleide en ervaren vakmensen, zoals lassers en elektromonteurs. Zij verdienen twee keer zoveel als gemiddeld in de industrie: bijna 12.000 roebel (317 - 318 dollar).
De economische groei en de investeringsgraad in het noordwesten zijn dus hoger
dan in geheel Rusland. Bovendien is de kwaliteit van de groei beter, want deze
vindt niet plaats in de grondstoffenindustrie maar in sectoren die toegevoegde
waarde hebben, zoals de machinebouw.