Poetiniana
Zonder tegenbericht zal president Vladimir Poetin in november een officieel
staatsbezoek aan Nederland afleggen. Voor ons westerlingen blijft Poetin een
mysterieuze en ongrijpbare politicus die we niet goed kunnen inschatten op de
hervormingsschaal. Vooral de kloof tussen zijn economische liberalisme en zijn
naar autoritarisme neigende bestuursmethoden valt op.
Maar ook de Russen weten
het niet zo goed, zoals blijkt uit onderstaande selectie van recente
Poetiniana (een variant op Leniniana uit de sovjettijd) uit de Russische
media.
Poetin blijft populair
Een constante meerderheid van driekwart van de Russen blijft vertrouwen houden
in president Poetin. Geen enkele andere politicus of staatsinstelling komt
daarbij in de buurt Alleen twee jaar geleden, na zijn kille reactie op de ramp
met de kernonderzeeër Koersk, vertoonde Poetins populariteit even een dip. 'De
waardering voor Poetin staat los van de loop der gebeurtenissen', zegt Joeri
Levada, de Maurice de Hond van Rusland. 'Het volk wil blijkbaar één held hebben
en daarmee uit! Maar Poetin is een held van de hoop. En hoop sterft als
laatste...'
De periode-Poetin wordt algemeen positief beoordeeld vanwege de 'politieke stabiliteit' en economische groei, hoewel die groei een labiele basis heeft en vooral het resultaat is geweest van de hoge olieprijzen op de wereldmarkt. Wel klagen de ondervraagden over de lage kwaliteit van nieuwe wetgeving.
Poetin kan zijn aandacht echter niet laten verslappen, want de politieke insiders kunnen snel een reeks mogelijke gebeurtenissen opsommen die de populariteit en machtspositie van Poetin in tempo kunnen ondermijnen, zoals een snelle daling van de olieprijzen op de wereldmarkt, een herhaling van de roebelcrisis van augustus 1998, groeiende onvrede onder de bevolking over de grote criminaliteit en oorlogsmoeheid in de kwestie Tsjetsjenië.
Niettemin lijkt de machtspositie van Poetin voorlopig onbedreigd, aldus de ondervraagden. 'Poetin is de president van alle Russen.' Geen enkele politicus of politieke partij lijkt dergelijke massale steun te kunnen verwerven in de nabije toekomst. Maar ook deze onderzoekers komen tot de conclusie dat de populariteit van Poetin eerder het gevolg is van hoop dan van concrete resultaten.
Poetin zal in 2004 zonder veel moeite worden herkozen als president van
Rusland, zo luidt de algemene verwachting. Weer vier jaar later, in 2008, zal
Poetin waarschijnlijk worden opgevolgd door 'een beschermeling van het Kremlin
of financiële machtsgroepen'.
De goede resultaten in de polls verklaart hij uit de gedachte dat de Russen in feite gevraagd wordt naar de noodzaak van de staatsrechtelijke functie van president. Dus: heeft Rusland een president nodig?
Voor de rest is Poetin een gezichtsloze bureaucraat, aldus Kagarlitski. 'De president is niet langer de leider van het land. Hij is de manager van de managers, het hoofd van de bureaucratische horde.' Poetin is een marionet in handen van machtige bureaucratische en financiële groepen, meent Kagarlitski.
Straks kan in principe ieder kleurloos figuur president van
Rusland worden: 'Hoe kleurlozer en onbeduidender, hoe beter. Als de regels van
het spel onveranderd blijven, kan de volgende president van Rusland net zo goed
een gedresseerde aap zijn.'
In een commentaar voor het dagblad Vedomosti, dat ook is afgedrukt in The Moscow Times, waarschuwt Berezovski dat Poetin bouwt aan een 'totaal autoritaire - en dus ongrondwettige - staat in Rusland'. Na het onder staatscontrole brengen van de media en verschillende economische sectoren, waaronder de wodkabranche, is nu het sluitstuk van dit proces gaande, aldus Berezovski, en wel de renationalisering van de grondstoffensector via de vervanging van licenties door concessies voor actieve bedrijven in de sector. Kortom, Poetin wil big business als machtscentrum onder volledige controle krijgen.
Volgens Berezovski, een groot winnaar in het privatiseringsproces onder
Jeltsin, kan renationalisering van grote bedrijven tot burgeroorlog leiden. 'In
de jaren negentig was de privatisering, dat wil zeggen de overdracht van
staatseigendom in privé-eigendom, een bijzonder pijnlijk verlopend proces, maar
het verliep zonder groot bloedvergieten of burgeroorlog. (...) De revolutie van
1917 leidde ook tot een herverdeling van eigendom, maar dan in de omgekeerde
richting. (...) De daarop volgende burgeroorlog kostte miljoenen mensen het
leven.'
Aleksandr Astrogor geeft in De mystiek van Poetin (2001) een astrologisch portret van Poetin, waarin ook de Bijbel, een reclame voor het wodkamerk Istok en de 'Geschiedenis' een rol spelen. Beren spelen de hoofdrol in Poetins astrologische portret.
Poetin is niet beschikbaar voor een psychologisch diepte-interview en daarom heeft Viktor Talanov in Psychologisch portret van Vladimir Poetin (2000) een beroep moeten doen op 'indirecte gedragsuitingen' in de media. De zwakke kant van Poetin, die tot het menstype van 'de inspecteur' behoort, is zijn omgang met mensen, zijn sterke punten zijn zakelijkheid, logisch denken en inzicht, aldus Talanov. Volgens de psycholoog geniet Poetin altijd zichtbaar van zijn intellectuele overwicht.
President (2002) van Aleksandr Olbik is een actieroman over de president die eigenhandig met een granaatwerper Tsjetsjeense opstandelingen te lijf gaat, maar toch niet in een domme gespierde macho verandert.
Vadim Petsjenev heeft van Brezjnev tot Poetin (vice-)ministersposten bezet. In Vladimir Poetin: de laatste kans voor Rusland? (2001) gebruikt hij in de boektitel de naam van de president om zijn eigen bestuursdaden te belichten.
Vera Goerevitsj is de Petersburgse schooljuffrouw van Vladimir Poetin die in televisiedocumentaires over de president herhaaldelijk heeft mogen komen opdraven. In Herinneringen aan de toekomstige president (2001) doet zij voor een Russische lerares in bijzonder simpele woorden verslag van haar ervaringen met de schooljongen Vladimir Poetin. Ja, Volodja was een deugniet die kefir direct uit de fles dronk, maar hij eindigde als een uitmuntende leerling.
In Joeri Andropov en Vladimir Poetin. Op weg naar de wedergeboorte (2001) vergelijken de journalisten Joeri Drozdov en Valeri Fartysjev Poetin met oud-partijleider Joeri Andropov, de kortstondige voorloper van Michaïl Gorbatsjov. Is Poetin een 'tweede Andropov'?
Wie overeenkomsten tussen Poetin en Andropov zoekt kan ze ook wel vinden. Beiden hebben vijftien jaar voor de KGB gewerkt. Beiden wilden de economie moderniseren via hardere bestuursmethoden. Beiden hebben militair geweld ingezet: Andropov in Afghanistan en Poetin in Tsjetsjenië. Maar voor de rest is dit boek veel te snel gemaakt om echt iets zinnigs te kunnen zeggen over de vergelijking.
Een Duitser in het Kremlin (2001) is de vertaling van het boek van Aleksandr Rahr, medewerker van de Duitse Raad voor Internationale Betrekkingen. De Russische vertaler geeft een groot aantal feitelijke onjuistheden in het boek aan met als grootste uitglijder: 'Rusland werd in 1997 lid van de Europese Unie.' Het boek moet over Poetin gaan, maar betreedt een groot aantal zijpaden die niets met het hoofdonderwerp te maken hebben.
Zal Poetin Rusland redden? (2001) komt uit de rechts-extremistische hoek. De auteur, Joeri Kozenkov, ziet overal samenzweringen van joden en vrijmetselaars. Slechts twee Russische leiders hebben volgens de auteur hieraan weerstand kunnen bieden: Stalin en Poetin.
In De periode-Poetin (2001) lijkt de vooraanstaande Russische historicus Roj Medvedev zijn kritische vermogens wat te hebben verloren. De conclusie van dit boek: 'Poetin was de juiste persoon op de juiste tijd en op de juiste plek.'
Vladimir Poetin. Biografie. Eerste boek (2002) van Oleg Blotski is een mix van anekdotetrommel en heel veel feiten. Wist u dat de overoveroverovergrootvader van Poetin in 1723 is geboren? Deel één van deze biografie loopt tot het einde van Poetins studietijd.
Deel twee gaat verder met zijn werk voor de KGB. (Op 2 september meldde The Moscow Times dat deel twee van de biografie is verschenen, die gaat over de jaren van 1975 tot december 1999. Poetin vertelt onder meer dat hij tijdens de mislukte couppoging van augustus 1991 tegen Gorbatsjov bang was als taxichauffeur te eindigen indien de coupplegers zouden winnen. Hij verliet tijdens de couppoging de KGB en koos voor de hervormingsgezinde burgemeester van Sint Petersburg, Anatoli Sobtsjak.)
Ook Wie is mister Poetin en wie kwamen met hem mee? Dossier over de president van Rusland en zijn veiligheidsdiensten (2002) van A.A. Moechin lijkt in het begin een anekdoteboek te worden. 'Poetin staat altijd vroeg op, in tegenstelling tot zijn vrouw die graag in bed blijft liggen luieren. Hij poetst zijn schoenen zelf.'
De auteur onderzoekt de carrière van Poetin op mogelijk
kompromat, maar toont volgens Grigorjeva met bewijsvoering aan dat er geen
smetten te vinden zijn. Verder is de recensente erg te spreken over dit boek,
vooral omdat het een goed portret geeft van de pitertsy die met Poetin naar
Moskou zijn gekomen.
Een klant heeft
een keer twee tapijten besteld: één voor hemzelf en één voor een vriend. Maar
een klant kan voor dezelfde prijs zijn eigen gezicht op een tapijt laten
afdrukken. 'Wij hebben nu democratie', zeggen de tapijtverkopers.
Het was al bekend dat sommige volwassen Russische vrouwen wel eens 'natte dromen' hebben met Poetin in de hoofdrol. Toch is Poetin voor Russische vrouwen in de eerste plaats het type van de 'normale man', die vrouwen het liefst hebben als echtgenote of vriend.
In het refrein wordt over Poetin gezongen dat hij sterk is, niet
drinkt, je geen pijn doet en je niet in de steek laat - kortom, vrij is van de
slechte eigenschappen die zo veel Russische mannen in de ogen van hun
vrouwelijke landgenoten bezitten.