Na NTV ook TV6 onder controle

René Does

Opnieuw werd - na de rel rond NTV - een kritische zender gekortwiekt. Op 21 januari werd voor de Russische televisiekijker letterlijk de stekker uit de televisiezender TV6 getrokken. Midden in een programma ging het beeld plotseling op zwart. In veel commentaren werd de actie beoordeeld als de wederkeer van de persbreidel in Rusland, een smet op het blazoen van president Poetin als democraat en hervormer.

Op 26 maart zal middels een tender door het Ministerie van Perszaken een beslissing worden genomen over de nieuwe zendgemachtigde op de frequentie van TV6. Wie één miljoen dollar en een goed uitzendplan meebrengt, mag meedoen aan de tender.

Evenals bij NTV was het aanpakken van TV6 een politieke actie verpakt in een economisch conflict. TV6 maakte te lang geen winst, aldus aandeelhouder Loekoil, die een faillissementsprocedure aanspande. Bij NTV werd het landelijke gasbedrijf Gazprom voor het karretje van de presidentiële administratie gespannen, bij TV6 het grootste olieconcern van het land.

TV6 had van NTV de rol van meest kritische televisiezender overgenomen. Het journalistenteam van anchorman Jevgeni Kiseljov was voor een groot deel overgestapt van NTV naar TV6. Vooral hun berichtgeving over Tsjetsjenië kon in het Kremlin op weinig waardering rekenen. Bovendien was TV6 voor 75 procent in handen van oligarch Boris Berezovski, die samen met Vladimir Goesinski, de voormalige eigenaar van NTV, na de komst van president Vladimir Poetin uit de gratie is bij de Russische oligarchenkaste.

Berezovski, die nu in een zelf gekozen verbanning in Londen leeft, heeft twee rechtszaken tegen zich lopen, wegens corruptie in zijn bedrijf Aeroflot en wegens het schenken van twee miljoen dollar aan de Tsjetsjeense opstandelingen. De verdwijning van TV6 is waarschijnlijk voor alles een strafactie tegen Berezovski. De rol van persoonlijke vendetta's in de Russische politiek moet niet onderschat worden.

De invloed van de overval op TV6 op de kwaliteit van de Russische televisiejournalistiek kan - anders dan meestal beweerd wordt - erg meevallen. Veel Russische mediajournalisten stellen dat paradoxaal genoeg deze kwaliteit na de enorme rel rond NTV is gestegen, omdat een deel van het goede NTV-team bij NTV bleef, een deel met Kiseljov naar TV6 ging en andere NTV-journalisten bij de overige Russische zenders werk vonden. Blijkbaar is ook in Rusland het professionele niveau van de journalisten nu het doorslaggevende criterium voor de kwaliteit van een medium.

Ook de koele kijkcijfers moeten niet uit het oog worden verloren. In de laatste week van vorig jaar had TV6 een gemiddeld kijkersaandeel van 6,26 procent. Ruim de helft van de televisiekijkers keken naar de staatszenders ORT en RTR en naar NTV. Alleen in Moskou was TV6 met een kijkersaandeel van ongeveer 12 procent dikwijls de tweede zender (na ORT).

Anders dan in Nederland bestaan er in Rusland geen publieke omroepen. Er is staatstelevisie en commerciële televisie. Vladimir Pozner, voormalig televisiepresentator en thans de president van de Russische Televisieacademie, zegt: 'De machthebbers streven via de staatsmedia hun eigen politieke doelen na en de privé-eigenaren hún politieke doelen via hun mediaorganen.' Zo ook Berezovski met TV6. Berezovski wil Poetin zo veel mogelijk dwars zitten en maakt daar geen geheim van.

Met de verdwijning van TV6 is de verscheidenheid aan meningen op de Russische televisie kleiner geworden. 'President Poetin vocht tegen Berezovski, maar de verliezers van deze strijd zijn de kijkers en de journalisten', aldus Boris Nemtsov, de leider van de liberale Unie van Rechtse Krachten.

President Poetin doet in deze ruzie weer of zijn neus bloedt. Het enige criterium voor commerciële zenders is of ze financieel hun broek kunnen ophouden, was zijn commentaar.

Momenteel wordt op de zender van het oude TV6 sport uitgezonden. Het meest waarschijnlijk is dat er na 26 maart in de plaats van TV6 een volledige sportzender komt. In dit jaar, met de Olympische Winterspelen en het WK Voetbal, zal zo'n besluit ongetwijfeld door heel veel Russen worden toegejuicht. Bovendien wordt sport de laatste tijd door de autoriteiten meer en meer gepromoot om de Russen tot een gezonder leven te bewegen.