Echtpaar Ceausescu weer samen

Vlad Nicolae

Na meer dan twintig jaar twijfel en geruchten rondom de dood van het gehate echtpaar kunnen de Roemenen er nu eindelijk zeker van zijn: de communistische dictator Nicolae Ceausescu en zijn vrouw Elena werden in december 1989 inderdaad op de Ghencea Begraafplaats in Boekarest, op twintig meter van elkaar, begraven. Na het vaststellen van hun identiteit door middel van een DNA-test werden zij op 8 december 2010 ditmaal samen in privékring herbegraven. Hiermee werd in alle stilte een zwart hoofdstuk van de Roemeense geschiedenis afgesloten.

Nadat ze op 22 december 1989 de macht verloren hadden en per helikopter Boekarest ontvlucht waren, werd het echtpaar Ceausescu na een showproces van anderhalf uur door een militair tribunaal op Eerste Kerstdag ter dood veroordeeld. Zij werden meteen geëxecuteerd en op een geheime plek begraven. Over de locatie werden geen mededelingen gedaan, maar op basis van de beelden die dezelfde avond op de Roemeense televisie vertoond werden, en later de wereld over gingen, werd er een plek geïdentificeerd op de Ghencea Begraafplaatst waar de voormalige dictator begraven zou zijn.

De geheimzinnigheid betreffende hun laatste rustplaats zorgde vooral vlak na hun dood voor de wildste geruchten. Zo zouden er in december 1989 twee dubbelgangers doodgeschoten zijn, terwijl de Ceausescu's veilig het land verlaten zouden hebben en inmiddels elders een rustig een welvarend bestaan aan het leiden waren.

In de loop der jaren echter, nadat de gevolgen van de zware economische transitie bij een groot deel van de bevolking steeds diepere wonden achter begon te laten, begon het vermoedelijke graf, zeker ter gelegenheid van de geboortedag van de voormalige 'Meest geliefde zoon van het volk' of op de Internationale Dag van de Arbeid, nostalgici te trekken die bloemen kwamen brengen en herinneringen ophalen aan de tijd dat 'iedereen in ieder geval een baan had' en de socialistische industrie nog volop rookte. De kameraden van de inmiddels heropgerichte Communistische Partij zorgden er tevens voor dat het vermoedelijke graf, gegraven onder een smal pad dat door het kerkhof liep, een gedenkplaat kreeg waarop de oude communistische vijfhoekige ster trots pronkte.

De groep die in december 1989 de macht gegrepen had, de latere president Ion Iliescu voorop, bestond voornamelijk uit mensen die jarenlang de tweede garde gevormd hadden in de Communistische Partij. Begrijpelijk dat zij een bloedhekel hadden aan de man die hun eigen komst aan de macht al die jaren in de weg had gestaan. Dat zij alle belang hadden bij de snelle dood van de Ceausescu's, zodat zij zelf als onschuldige redders des vaderlands konden poseren, is voor de meeste Roemenen wel duidelijk.

Onbegrijpelijk echter is waar meer dan twintig jaar geheimzinnigheid over hun begraafplaats nodig voor is geweest. Ook nadat democratische en westers georiënteerde krachten aan de macht gekomen waren, die niets met de dood van de Ceausescu's te doen hadden, waren pogingen van de nakomelingen van Ceausescu duidelijkheid te krijgen over diens laatste rustplaats weinig successvol. Geheimzinnigheid, wellicht een van de belangrijkste redenen voor het gebrek aan vertrouwen bij het Roemeense volk in de eigen leiders, bleek een moeilijk uit te roeien ziekte.

Uiteindelijk verleende de Roemeense justitie in juli 2010 toestemming voor het opgraven van de stoffelijke resten van de voormalige communistische leider en zijn vrouw. Een DNA-test werd uitgevoerd, waarbij genetisch materiaal van de geëxecuteerde dictator vergeleken werd met dat van zijn laatste levende zoon, Valentin Ceausescu, en met dat van één van de broers van de dictator. De uitslag bevestigde de identiteit van het echtpaar en de familie kreeg toestemming ze in een eigen graf binnen hetzelfde kerkhof bij te zetten.

De letters in het rode marmer geven aan dat hier de laatste rustplaats is van de president van de Socialistische Republiek Roemenië en zijn vrouw. Ondanks de bloemen die gebracht worden door een handvol oude communisten, die aan het leven in het nieuwe Roemenië maar niet kunnen wennen, zal het graf geen bedevaartplek worden. Met dit officiële graf is echter wel een stap richting normalisering gezet, een langverwachte afrekening met het verleden, waarmee de laatste bladzijde van een zwart hoofdstuk wordt omgeslagen.