Slowakije: winnaar parlementsverkiezingen heeft niets aan winst

René Does

Ondanks de scheiding in de jaren negentig, blijven ze toch dikwijls veel op elkaar lijken: Tsjechië en Slowakije. De Tsjechische sociaaldemocraten konden hun winst in de parlementsverkiezingen van 28 en 29 mei niet omzetten in de vorming van een meerderheidscoalitie. Na de parlementsverkiezingen van 12 juni werd ook in Slowakije de sociaaldemocratische partij, Smer-SD (Richting - Sociaal-Democraten), de grootste, maar ook zij kon geen meerderheidsregering vormen.

Er was voor de verkiezingen niettemin één verschil tussen de Tsjechische en Slowaakse sociaaldemocraten: waar de Tsjechische sociaaldemocraten in de oppositie zaten, leidden de Slowaakse sociaaldemocraten een regering onder hun partijleider en premier Robert Fico. Smer haalde op 12 juni veruit de meeste zetels van de 150 te verdelen plaatsen in de Nationale Raad, namelijk 62, een winst van 12 zetels. Bijna 35 procent van het Slowaakse electoraat had op de partij van Fico gestemd.

Nationalisme
Dat Smer niets aan zijn winst heeft, komt doordat de coalitiepartners het zo slecht deden. Vier jaar geleden vormde Fico een coalitie met twee zeer rechtse en nationalistische partijen: de Slowaakse Nationale Partij (SNS) van Jan Slota en de Volkspartij - Beweging voor een Democratisch Slowakije (HZDS) van Vladimir Meciar. Dit kwam Smer toen op een tijdelijke verbanning door de socialistische fractie in het Europees Parlement te staan.

De HZDS is nog redelijk beschaafd nationalistisch rechts, maar de SNS is xenofoob rechts en onderscheidt zich door scheldpartijen op de minderheden van Hongaren en zigeuners in het land. Ook Fico komt dikwijls behoorlijk nationalistisch uit de hoek.

De SNS haalde de kiesdrempel van 5 procent net en moest 11 van de 20 zetels inleveren. De HZDS haalde de kiesdrempel net niet. Met de oude coalitiepartners kon Fico dus geen nieuwe regering meer vormen.

Robert Fico, die bekend staat als een liefhebber van raceauto's en voetbal, blijft dus veruit de populairste politicus van het land. Hij had misschien nipt een meerderheidscoalitie kunnen halen als hij niet zo'n slechte relatie met de media had gehad. Voor de verkiezingen meldden zij daarom met graagte de betrokkenheid van Fico bij enkele schandalen. Zo pochte hij op het binnenhalen van bijna drie miljoen euro sponsorgelden voor zijn partij. Verder gaf hij 17.000 euro afkomstig uit het noodfonds voor de slachtoffers van de recente overstromingen aan een blond fitnessmodel. De jongedame gaf het geld vervolgens uit aan kleding, etentjes, de kapper en nagelverzorging.

Zes van de achttien deelnemende partijen kwamen in het parlement. De overige vier zijn centrumrechtse partijen, die coalitievorming met de Smer hadden uitgesloten. Samen wonnen zij een meerderheid van 79 zetels. Het gaat om:

Vrouw
De vier centrumrechtse partijen gaan nu een coalitieregering vormen onder partijleidster Iveta Radicova van de SDKU - DS. Met haar krijgt Slowakije voor het eerst een vrouwelijke premier.

Mede onder druk van de Europese Unie staat de nieuwe regering voor twee belangrijke opdrachten. Allereerst het op orde brengen van de overheidsfinanciën, die door de kredietcrisis flink uit het lood zijn geslagen. Het Slowaakse begrotingstekort over 2009 bedroeg 7 procent van het bruto binnenlands product.

Daarnaast moeten de relaties met de Hongaarse minderheid in het zuiden van het land en met het buurland Hongarije worden verbeterd. Deze zijn sterk verslechterd nadat de regering van Fico had bepaald dat in openbare diensten niet langer Hongaars mocht worden gesproken, ook niet in gebieden waar veel Hongaren wonen. Hierop bood de Hongaarse regering aan de Slowaakse Hongaren de mogelijkheid ook een Hongaars paspoort te kunnen aanvragen, wat aan Fico de uitspraak uitlokte dat Hongarije een 'fascistische staat' is.

De begrotingsproblemen brachten Radicova er in de verkiezingscampagne al toe aan te kondigen dat Slowakije zou moeten afzien van zijn bijdrage aan het Europese steunfonds voor de bankensector en aan de financiële hulp voor Griekenland. Voor de hulp aan de Grieken staat Slowakije voor een bijdrage van 816 miljoen euro genoteerd. Volgens Radicova heeft Slowakije dit geld zelf hard nodig voor het steunfonds voor de slachtoffers van de overstromingen als gevolg van de langdurige hevige regenval.