Guido van Heulendonk
Barnsteen
Uitgeverij De Arbeiderspers
Amsterdam 2010
240 blz.
ISBN 978 90295 7220 0
€22,50

Vlaamse dertiger in Riga

Marlies Ootes

Zomer 2007. Een zoon gaat op zoek naar de sporen die zijn overleden moeder in de Letse hoofdstad Riga heeft achtergelaten. Hij hoopt antwoorden te vinden op het hoe en waarom van haar dood. In zijn zoektocht zoekt hij de steun van een lokale VVV-medewerkster, die hem echter gaandeweg ook steeds meer van zijn oorspronkelijke doel afleidt. De jonge Belg raakt betoverd door de Baltische stad en haar inwoners. Twee liefdesverhalen beginnen door elkaar te lopen, maar voordat het zover kan komen, vlucht hij. Loslaten kan hij beide verhalen echter niet. In november keert hij terug, om af te maken waarvoor hij gevlucht was.

Net als in eerdere werken van Van Heulendonk (pseudoniem van Guido Beelaert) draait Barnsteen opnieuw om een maatschappelijk buitenbeentje, een verliezer. Het gaat om Dorian Dewit, zoon van een overleden dichteres en een bekende Vlaamse politicus. Hij is een Gentse dertiger, die meer thuis zit dan werkt, maandenlang zijn telefoon niet opneemt en zijn vader anonieme e-mails stuurt. Onder invloed van slaappillen vervreemdt hij steeds meer van de buitenwereld. Hij gaat zijn familie, werk en collega's uit de weg; vrienden heeft hij niet.

Zijn enigszins gestoorde manier van denken en doen maakt het voor de lezer moeilijk zich in de hoofdpersoon in te leven. De slapheid en lusteloosheid van Dewit irriteren naarmate het verhaal vordert. Het Letse meisje Ineta, waar hij op een licht obsessieve manier verliefd op raakt en die zelfs enige interesse in hem toont, is een weinig overtuigend personage.

Een aantrekkelijke roman is Barnsteen hierdoor niet geworden, al leest het boek wel makkelijk weg. Tegenover Dewits zwaarmoedigheid staan gelukkig de korte blikken die de lezer in Ineta's ziel kan werpen in de vorm van dagboeknotities. Dit relativeert het verhaal van Dewit enigszins. Ook is er aan de ware Oost-Europa-liefhebber gedacht: aan de hand van Dewit loopt de lezer door het prachtige historische centrum van Riga.

Er is echter ook veelvuldig aan een andere liefhebber gedacht: die van de Belgische politiek. De problemen in de Belgische politiek, die in de zomer van 2007 een dieptepunt bereikten, worden geschilderd aan de hand van journaalfragmenten en uitspraken van de vader van de hoofdpersoon, die op dat moment verwikkeld was in coalitiebesprekingen. De Belgische geschiedenis wordt erbij gehaald. Parallellen met de Letse geschiedenis worden gezocht, maar nauwelijks gevonden. Een bijdrage aan het hoofdverhaal levert deze verhaallijn, afgezien van de overeenkomst in gespletenheid tussen de hoofdpersoon en zijn vaderland, daarom eigenlijk niet.

Niettemin heeft Van Heulendonk een onderhoudend verhaal geschreven, dat Letland-kenners zal doen terugdenken aan mooie zomerdagen in Riga en als bonus nog een inblik in de Belgische politiek verschaft.