Matthiaskerk in Boedapest

László Marácz

Aan het Drievuldigheisplein in het Boeda-deel van Boedapest staat een juweel van een kerkje, de Matthiaskerk, in het Hongaars Mátyástemplom. De kerk is gewijd aan Maria, maar wordt in de volksmond de Matthiaskerk genoemd, naar de Hongaarse koning Matthias Corvinus (1458-1490).

Het meest opvallend aan de drieschepige kerk zijn de slanke achthoekige klokkentoren, die Matthias in 1470 liet afbouwen, en het kleurrijke dak van geglazuurde majolicategels. De spitse klokkentoren van ruim 76 meter hoog is ook goed te zien vanaf de Pester kant van de stad. De kerk heeft overigens pas tussen 1873-1893 haar huidige staat gekregen door het werk van de architect Frigyes Schulek, die in late negentiende eeuw meerdere neo-gothische bouwwerken in Hongarije heeft gemaakt.

Het Maria-portaal tegenover het Drievuldigheidsbeeld dient als hoofdingang van de kerk. Boven deze ingang bevindt zich een reliëf uit de veertiende eeuw waarop Maria met het kindje Jezus is afgebeeld, geflankeerd door twee engelen. Maria draagt op haar hoofd de Heilige Kroon van Hongarije, waarmee de eerste christelijke koning van Hongarije, Sint Stefanus, in 1000 na Christus werd gekroond. Dit symboliseert dat Maria beschermvrouwe van Hongarije is.

Het interieur van de kerk is als een schatkamer. De gebrandschilderde ramen stellen Hongaarse heiligen voor en op de muren zijn indrukwekkende fresco's met christelijke thematiek te vinden. Ze zijn geschilderd door bekende Hongaarse schilders als Mihály Zichy en Bertalan Székely. Achter het hoofdaltaar staat een beeldje van Maria, die de christelijke strijders bij de bevrijding van Boeda in 1683 van de Turken op wonderlijke wijze bijgestaan zou hebben. Rechts van het hoofdaltaar is een gang naar de crypte en de schatkamer.

Door de eeuwen heen was de Matthiaskerk de locatie van veel belangrijke nationale gebeurtenissen. De kerk fungeerde als kroningskerk in de tijd dat Boeda de hoofdstad van het land was. De eerste koning die in de Matthiaskerk werd gekroond, was Robert Karel (1308-1342) uit het geslacht Anjou. Matthias Corvinus liet zijn twee huwelijken in deze kerk inzegenen. Zijn vader, de veldheer en regent van Hongarije János Hunyadi (1446-1452) en zijn strijdmakker en biechtvader, de Italiaanse Franciscaner monnik Giovanni di Capistrano, kregen in 1455 in deze kerk de zegen van de pauselijke gezant, voordat zij het Hongaarse leger op 3 juli 1456 naar de overwinning voerden in de slag bij Belgrado tegen de Turken.

De Matthiaskerk is ook bekend als decor uit de Sissi-filmtrilogie, over het leven van Elisabeth van Oostenrijk, de echtgenote van de Oostenrijkse keizer Frans Jozef. Sissi had een zwak voor de Hongaren en overtuigde de keizer van Oostenrijk ervan zich te verzoenen met de Hongaren. In een scène uit de film zien we dat Frans Jozef en zijn Sissi op het plein voor de Matthiaskerk gekroond worden met de Stefanuskroon. Dit om de Ausgleich van 1867 tussen Oostenrijk en Hongarije te bekrachtigen. De componist Franz Liszt schreef voor deze gelegenheid een kroningmis voor koor en orkest die tijdens de kroningsceremonie in de Matthiaskerk voor het eerst uitgevoerd werd.

De laatste koning die in de Matthiaskerk met de Stefanuskroon gekroond werd, was de Habsburger Karel IV. Van deze plechtigheid, op 30 december 1916, zijn filmpjes bewaard gebleven (zie: YouTube). In de loop van de twintigste eeuw is de oorspronkelijke godsdienstige functie van de Matthiaskerk wat in het gedrag gekomen. De kerk kreeg de status van nationale kerk en werd steeds vaker gebruikt voor andere dan religieuze aangelegenheden.