'Aids in Rusland is een tienerepidemie'

René Does

In 1987 werd in Rusland de eerste HIV-geïnfecteerde geregistreerd. Het was een vertaler uit Moskou die vijf jaar lang in Afrika had gewerkt. De man, die in 1991 is overleden, noemde zichzelf de 'Gagarin van de aids'.

Vandaag de dag staat aids in Rusland op de drempel om tot 'epidemie' te worden uitgeroepen. Er zijn nu 180.000 officieel geregistreerde HIV-geïnfecteerden. Het werkelijke aantal besmette Russen bedraagt waarschijnlijk één miljoen. Sinds kort wordt de verspreiding van aids in Rusland vergeleken met de situatie in Afrika onder de Sahara.

Een vergelijkbare verspreiding van aids geschiedt in andere GOS-republieken, met name in Oekraïne en Kazachstan. Naar verwachting zullen in 2010 anderhalf miljoen van de 49 miljoen Oekraïners het HIV-virus dragen. In Kazachstan wordt nu ook gewaarschuwd dat aids een epidemie wordt.

De verspreiding van aids volgt in Rusland een ander patroon dan elders in de wereld. Tegenover heteroseksuele contacten in zuidelijk Afrika en homoseksuele contacten in de westerse wereld, is hier intraveneus drugsgebruik veruit de belangrijkste verspreidingsbron van het HIV-virus. Het gebruik van besmette naalden door drugsverslaafden zorgt voor 80 procent van de nieuwe aids-gevallen. Anti-aidsbeleid moet dus in belangrijke mate uit drugsbeleid (heroïne) bestaan.

Ook de slachtoffergroep is een bijzondere: het zijn veelal jongeren. Peter Piot, de directeur van het VN-programma tegen aids (UNAIDS), zegt: 'Onze onderzoeken tonen aan dat drugsverslaving steeds meer werkeloze jongeren uit de industriesteden van Rusland en Oekraïne in zijn greep krijgt, alsmede tieners in de schoolleeftijd. Het is een tienerepidemie van teenagers die met drugs en seks experimenteren.'

Russische en buitenlandse aids-deskundigen roepen om een veel actiever preventiebeleid. Maar dat is moeilijk te realiseren. Er is gebrek aan medicijnen en geld. Althans, de overheden zijn volgens de deskundigen nog te laks en te weinig doordrongen van de noodzaak om extra geld voor de bestrijding van aids uit te trekken.

Vorig jaar werd in Rusland 120 miljoen roebel (vier miljoen dollar) aan aids-beleid uitgegeven. 'De regering spendeerde 100 miljoen dollar aan het lichten van de 120 lijken in de Koersk', zo vergelijkt het hoofd van het aids-onderzoek in Rusland, Vadim Pokrovski. Alleen het testen en registreren van HIV-geïnfecteerden verloopt voorspoedig, vanuit de Russische bureaucratische gedachte dat registratie van een probleem de bevriezing ervan betekent.