Rusland krijgt WK 2018

René Does

Rusland mag van de Wereldvoetbalbond FIFA het Wereldkampioenschap Voetbal van 2018 organiseren. Niet Engeland, niet Spanje/Portugal en ook niet Nederland/België. De keuze voor Rusland is verrassend, maar zeker niet onverwacht.

Nederland/België is eigenlijk nooit een kansrijke kandidaat geweest. Engeland, de bakermat van het voetbal, was dit wel, zeker gezien de infrastructuur waarover het beschikt. Ook Spanje/Portugal, met hun omvangrijke Spaans- en Portugeestalige achterban binnen de FIFA, werd als grote kandidaat gezien.

Toch is de keuze voor Rusland wel verklaarbaar: de 22 leden van het uitvoerend comité FIFA die over de toewijzing stemmen, kiezen graag voor landen die nog geen hoogontwikkelde voetbalinfrastructuur hebben, maar wel perspectiefrijk zijn. Ook de toewijzing van het EK 2012 aan Polen en Oekraïne getuigt hiervan.

Al in de tweede stemmingsronde won Rusland een meerderheid van dertien stemmen. Na de eerste ronde was Engeland, met zijn voor de FIFA vervelende pers, al meteen uitgeschakeld. In de tweede ronde kregen Spanje/Portugal zeven stemmen en Nederland/België twee.

Uiteindelijk had Rusland in de ogen van de FIFA de meeste plussen: hier was nog nooit een WK Voetbal georganiseerd, er ligt een grote braakliggende voetbalmarkt, er is geen vervelende en onafhankelijke sensatiepers en het land was bereid onvoorwaardelijk aan alle FIFA-eisen te voldoen, zoals de vrijstelling van de betaling van BTW voor alle zakelijke activiteiten van de FIFA.

Toewijzing
De meest gehoorde reactie in de West-Europese grote voetballanden, met name Engeland, op de toewijzing aan Rusland was: corrupte FIFA + corrupt Rusland = toewijzing aan Rusland. Hier zit iets in, maar de bewering onderschat toch ook de getoonde lobbykunsten van de Russen.

Rusland voerde een effectieve lobbycampagne. Premier Vladimir Poetin heeft een goede persoonlijke band met de machtige FIFA-voorzitter Sepp Blatter. De lobbyactiviteiten werden eensgezind gesteund door de machtigste mensen in de Russische sport- en voetbalwereld: minister van Sport Vitali Moetko, voorzitter Sergej Foersenko van de Russische Voetbalbond (RSF), maar ook de in FIFA-kringen machtige oud-voorzitter van de FSB Vjatsjeslav Koloskov.

Daarnaast werden bekende sporters als voetballer Andrej Arsjavin en de mooie atlete Irina Isinbajeva ingezet. Zij was ook in Zürich en vergezelde als enige vrouw de sportbestuurders tijdens lobbywerk. Isinbajeva is ook op de onderstaande Youtube-clip te zien.

Verder had Rusland een effectief reclamefilmpje gemaakt met het jongetje Sasja in de hoofdrol, dat droomde van een eigen voetbalcarrière en van het winnen van de wereldbeker voetbal door Rusland. Rusland is goed in het maken van gevoelige kinderfilms. Verder had het ervaring opgedaan in het binnenhalen van een groot sportevenement door de Olympische Winterspelen 2014 naar Sotsji te halen. En Rusland was bereid aan alle FIFA-eisen te voldoen zonder dat een luidruchtige sensatiepers hier veel tamtam over maakte.

Kosten
Het plan dat het Russische organisatiecomité presenteerde voorziet in zestien voetbalstadions in dertien steden, nieuw gebouwd of gerenoveerd.

Premier Poetin, die na de toewijzing naar Zürich vloog om de overwinning luister bij te zetten en de FIFA te bedanken voor het vertrouwen, verklaarde dat de kosten van de organisatie van het WK 2018 '300 miljard roebel' zullen bedragen, dat wil zeggen 9,7 miljard dollar of 7,3 miljard euro (tegen de huidige koers). Verder beloofde hij de aanleg van vijfhonderd nieuwe voetbalvelden om de voetbalinfrastructuur in Rusland te ontwikkelen.

Minister van Financiën Koedrin had het over '0,5 procent van het bruto binnenlands product van Rusland'. De hoogste kostenschatting die ik ben tegengekomen is in de krant Vremja Novostej van 3 december: 100 miljard dollar. Dit is inclusief alle kosten voor de ontwikkeling van de benodigde infrastructuur naast de stadions, zoals vliegvelden, wegen en hotels.

Op de vraag wie de investeringen voor het WK 2018 gaat opbrengen heeft Rusland in principe twee antwoorden:

1. Dat zien we dan wel.
2. Roman Abramovitsj!

Poetin waarschuwde in Zürich dat de steenrijke oliebaron en Chelsea-eigenaar Roman Abramovitsj ook 'de knip moet trekken' voor het voetbaltoernooi, want 'geld heeft hij genoeg'. Abramovitsj was zo verstandig te zeggen dat hij bereid was een bijdrage te leveren.

De Russische energiesector zal zeker een belangrijke financiële bijdrage leveren. In Moskou wordt het nieuwe stadion van Spartak Moskou gebouwd door het olieconcern Loekoil, de grote en machtige VTB-bank renoveert er het stadion van Dinamo Moskou en in Sint-Petersburg is de nieuwe Gazprom-Arena van Zenit Sint Petersburg bijna klaar.

In Kazan wordt een groot stadion gebouwd voor de Universiade van 2013 en Sotsji erft een groot stadion van de Olympische Winterspelen in 2014. De stadions in de steden buiten Moskou en Sint Petersburg zullen echter vooral voor rekening komen van de landelijke en regionale overheidsbegrotingen.

Speelsteden
Er komen zestien grote stadions met minstens 40.000 zitplaatsen in de dertien steden die meedoen aan het kampioenschap. Naast de drie stadions in Moskou zijn dit stadions in Boetovo (provincie Moskou), Sint Petersburg, Kaliningrad, Rostov-aan-de-Don, Krasnodar, Sotsji, Kazan, Nizjni Novgorod, Saransk (in de deelrepubliek Mordovië), Jaroslavl, Wolgograd, Samara en Jekaterinboerg (de hoofdstad van de Oeral en de meest oostelijke speelstad).

Van alle stadions zijn er nog maar drie klaar of bijna klaar: Loezjniki (89.318 zitplaatsen en finalestadion) en het Dinamo-stadion (44.920 zitplaatsen) in Moskou en de Gazprom-Arena (69.501) in Sint Petersburg. De andere stadions zijn nog in het stadium van gepland, liggen op de tekentafel of men is net aan de bouw ervan begonnen.

Wat opvalt in de keuze voor de speelsteden is dat het zuiden van Europees Rusland goed bedeeld is (Krasnodar, Sotsji, Rostov en Wolgograd). Mooi is dat een flink aantal stadions gepland zijn aan de oevers van romantische Russische rivieren: aan de Wolga (Wolgograd, Saransk, Kazan, Nizjni Novgorod, Samara) en de Don (Rostov).

Steden die buiten de boot vielen zijn bang dat ze in de ontwikkeling van hun infrastructuur achtergesteld zullen worden. Zo garandeerde de Tsjetsjeense president Ramzan Kadyrov een mooi stadion en een veilige omgeving als de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny ook speelstad mocht worden. En ook Krasnojarsk in Siberië verklaarde meteen graag speelstad te willen worden.

Dat de nu geplande zestien stadions en dertien steden de gastheren van het WK 2018 zullen worden, is overigens helemaal niet zeker. Misschien worden alsnog nieuwe steden toegevoegd aan de lijst of bestaande stadionplannen uit kostenoverwegingen geschrapt. Aleksej Sorokin, het hoofd van het organisatiecomité, antwoordde op de verzoeken van Grozny en Krasnojarsk dat het niet beleefd was om meteen na de toewijzing de gepresenteerde plannen te wijzigen en dat de FIFA de eindbeslissing over de speelsteden neemt.

Reacties
Voetbal is weliswaar een populaire sport in Rusland, maar de bezoekersaantallen in de stadions zijn niet groot. In Rusland is voetbal voor alles een televisiesport.

Het Russische bod werd vooral gedragen door de leiding van het land, die de organisatie van het toernooi presenteert als een aansporing voor de zo gewenste modernisering van de infrastructuur van het land. De reactie van de gewone Russen is te omschrijven als een combinatie van scepsis en welwillende onverschilligheid.

Het dagblad Novyje Izvestija vroeg zijn lezers in een enquête een eerste reactie op de toewijzing. Maar liefst 57 procent zei het 'jammer' te vinden, omdat het investeringsgeld 'nuttiger' uitgegeven zou kunnen worden. Zeventien procent was 'tevreden' vanwege de impuls voor de ontwikkeling van de infrastructuur, 12 procent was 'blij' met een 'voetbalfeest', 10 procent maakte het niets uit, 3 procent was 'hoopvol' over het winnen van de wereldtitel en 1 procent was 'bang' voor de intocht van 'hooligans uit de hele wereld'.

Premier Poetin beloofde na de toewijzing persoonlijke veiligheid voor de bezoekende voetbalfans, visumvrij reizen en gratis binnenlands vervoer voor buitenlandse bezoekers met een toegangsbewijs voor een wedstrijd. In totaal gaan er 3.141.000 kaartjes in de verkoop voor de WK-wedstrijden.

De Russen verbaasden zich vooral over het Engels van minister van Sport Vitali Moetko tijdens de campagne. Tot dan toe had de Rus er nog nooit blijk van gegeven een woord over de grens te kunnen spreken. In Russische internetkringen is het nu populair Engels 'op zijn Moetko's' in cyrillische letters weer te geven in de trant van 'Lets mie spiek from maj chart ien Ingliesj'. Op Youtube is van zijn speech in Zürich een clip met een housetrack gemaakt. Hierop is ook het jongetje Sasja uit het officiële promotiefilmpje te zien.

Behalve scepsis is de houding van de gewone Russen ook: we hebben er zelf niet om gevraagd, maar nu we het WK hebben, gaan we de bezoekers goed ontvangen. Tijdens de kwartfinale van het EK in Oostenrijk en Zwitserland, toen de Russen een spetterend volksfeest bouwden na de overwinning op Nederland (3-1), hebben ze bewezen een voetbalfeest te kunnen houden. Het WK Voetbal 2018 in Rusland: ja, leuk!