Rusland: bonuscultuur in staatsbedrijven
René Does
Niet alleen op Wall Street in New York hebben managers van bedrijven moeite om zich in hun inkomensgedrag aan te passen aan de nieuwe omstandigheden sinds het uitbreken van de mondiale kredietcrisis. De managers van Russische staatsbedrijven wekken evenmin de indruk matigheid in hun beloningen te betrachten. Integendeel zelfs.
De Russische kranten Nezavisimaja Gazeta en Novaja Gazeta meldden dat de top van de staatsbedrijven over het crisisjaar 2009 hogere salarissen en bonussen hebben gekregen dan in de hieraan voorgaande vette jaren (www.ng.ru/economics/2010-05-19/4_premii.html; Novaja Gazeta, 21 mei 2010). Het gaat om bedrijven die zich in de praktijk als marktbedrijven gedragen, maar geheel of grotendeels, doordat ze een meerderheid van de aandelen bezitten, in handen zijn van de Russische staat.
Zo hebben de zeventien hoogste bazen van het staatsgasbedrijf Gazprom zichzelf over 2009 in totaal voor ruim één miljard roebel (25 miljoen euro) aan salarissen en bonussen toebedeeld. Per persoon gaat het om ruim 61 miljoen roebel (1,5 miljoen euro). Dit bedrag is opgebouwd uit een basissalaris van 24 miljoen roebel, 'premies' van 26 miljoen roebel, 'bonussen' van 18 miljoen roebel, 'tegemoetkomingen' ter waarde van ruim vijf miljoen roebel en 'overige betalingen' van 4,2 miljoen roebel. In 2008 verdienden zij ruim 49 miljoen roebel per persoon en in 2007 bijna 39 miljoen roebel per persoon.
De top van het staatsbedrijf Transneft, dat de infrastructuur van oliepijpleidingen beheert, gaf zichzelf vorig jaar 13,3 miljoen roebel meer aan extra salaris en bonussen dan in 2008 en kwam daarmee uit op een totaal van bijna veertig miljoen roebel (één miljoen euro) per persoon.
De extra betalingen voor topmanagers vonden plaats ondanks de oproep van president Dmitri Medvedev om vanwege de economische crisis af te zien van bonussen. Bovendien, benadrukte Medvedev, moeten ook de ambtenaren vanwege de crisis afzien van inflatiecorrectie over 2010 en zijn de resultaten die de staatsbedrijven over 2009 boekten, helemaal niet zo florissant. Zo daalde de gaswinning van Gazprom in 2009 met 16 procent in vergelijking met 2008, nam de export van gas met 13 procent af en daalde de brutowinst van het gasbedrijf met 21 procent. Alleen op de beurs bereikte Gazprom een stijging van de aandelenkoers.
Dat de topmanagers ermee wegkomen dat ze in een jaar van economische achteruitgang veel meer gaan verdienen, wordt verklaard uit de praktijk dat zij geen echt verzet van aandeelhouders en burgers hoeven te vrezen, al zijn veel gewone Russen wel verontwaardigd over de sterk gestegen bonussen.
In principe moeten de bonussen voor topmanagers van staatsbedrijven nog goedgekeurd worden door de aandeelhoudersvergaderingen die in juni worden gehouden. Aleksej Navalny, de oprichter van de Bond van Kleine Aandeelhouders, maakte zich in Novaja Gazeta kwaad over de hoge heren van de staatsbedrijven, voor wie de woorden van president Medvedev kennelijk 'een holle frase' zijn. Dat de managers van staatsbedrijven zich dit jaar zullen inhouden, wordt door niemand waarschijnlijk geacht.