Rusland en Schengen

René Does

Op 5 april zijn er nieuwe regels ingegaan voor Russen die de EU willen bezoeken. Voor de Russen hebben de nieuwe regels plussen en minnen.

De nieuwe regels hebben betrekking op de kortlopende visa, tot een verblijf van drie maanden. Russen die een visum voor een Schengen-land aanvragen, moeten binnen tien dagen een besluit van het ontvangende land krijgen. In geval van weigering moet dit land de reden hiervan geven. EU-landen dienen de verlenging van een kortlopend visum makkelijker te maken.

De regels voor langlopende visa, in de regel voor arbeid of studie in een Schengen-land, blijven ongewijzigd. Langlopende visa blijven, evenals de kortlopende visa, tot het beslissingsdomein van de individuele Schengen-landen behoren.

De Schengen-verklaring functioneert sinds 1995. Ze is genoemd naar het plaatsje in Luxemburg waar de verklaring door de deelnemende landen werd ondertekend. Binnen deze landen is de paspoortcontrole afgeschaft. Momenteel hebben dertig Europese landen de Schengen-verklaring ondertekend, waaronder alle lidstaten van de Europese Unie.

Een min voor de Russen is dat zij de aanvraag voor een Schengen-visum moeten indienen in de plaats waar zij geregistreerd staan. Verder moeten zij met een bankverklaring en een aangifte van hun baargeld hun 'financiële solvabiliteit' aantonen.

Een visum voor een Schengen-land kost 35 euro als het direct op de ambassade van het ontvangende land wordt aangevraagd, en 60 euro in het geval er gebruik wordt gemaakt van een visumbureau. Verder is er de mogelijkheid dat er een portretfoto en vingerafdrukken van de aanvrager worden gevraagd.

Finland is het eerste Schengen-land dat de nieuwe regels heeft ingevoerd. Dit land kan bogen op jaarlijks 2,3 miljoen Russische bezoekers. Vaak komen deze Russen voor enkele dagen op shoppingtour.

Er zijn echter ook Russen die in het oosten van Finland buitenhuizen hebben gekocht. Dit niet altijd tot genoegen van de plaatselijke Finnen, die zich erg kunnen opwinden over onaangepast gedrag van de bezoekende Russen. Russische patsers worden in Finland aangepakt door de hoogte van de verkeersboetes afhankelijk te maken van het inkomen van de overtreders. Russische bestuurders van een BMW of een Mercedes krijgen dan extra hoge boetes.

Naast Servië heeft nog een Europees land visumvrij reizen voor Russische bezoekers ingesteld: Kroatië. Dit land wil graag Russische toeristen aantrekken, zeker in de huidige onzekere economische tijden. Het visumvrije reizen naar Kroatië tot een verblijf van maximaal 90 dagen geldt ook voor bezoekers uit Oekraïne en Kazachstan. Waarschijnlijk zal dit veranderen als de kandidaat-lidstaat Kroatië werkelijk lid van de Europese Unie wordt (naar verwachting per 1 januari 2012).

In de regel beantwoordt Rusland algemene Europese visumvoorschriften met vergelijkbare regels voor inkomende reizigers uit Europa aan Rusland. Ook nu is dit het geval.

Overigens blijven Europese bezoekers van Rusland te maken krijgen met allerlei extra bureaucratische belemmeringen die andersom niet gelden. Zo maken Russische consulaten onderscheid tussen visa met een uitgiftetijd van drie dagen en van tien dagen: de eerste zijn duurder vanwege de haast die gevraagd wordt.

Een visum kan geweigerd worden als een consulaire medewerker een beschadiging in een paspoort signaleert. Verder moeten buitenlandse bezoekers zich in alle Russische plaatsen die zij bezoeken laten registeren, plus de reden van het bezoek aangeven, terwijl zulke regels voor Russische bezoekers aan Europese landen niet gelden.

Overigens zegt Rusland voorstander te zijn van volkomen visumvrij reizen tussen Europa en Rusland. 'Wij zijn bereid om de visumeisen vanaf morgen helemaal af te schaffen,' verklaarde de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, onlangs.

Het Europa van de Schengen-landen voelt hier weinig voor uit vrees dat hierdoor vanuit Rusland een stroom asielzoekers, gastarbeiders en illegalen op gang komt. Niet alleen uit Rusland zelf, maar ook vanuit de andere voormalige sovjetrepublieken. De Europese Unie zit niet op bezoekers uit Centraal-Azië en de onrustige regio's van de Noord-Kaukasus te wachten.

Rusland antwoordt op deze vrees met de stelling dat niet de oostelijke grenzen van de Europese Unie poreus zijn, maar de zuidelijke grenzen, en dat kwaadwillende bezoekers zich niet laten leiden door visumregelingen. Andersom geldt natuurlijk dat Rusland niet bang hoeft te zijn voor een instroom van gastarbeiders of politieke vluchtelingen vanuit de Europese Unie.

Voor de toeristische sector vallen de gevolgen van alle visumregelingen in de praktijk ook wel mee. De verklaring is simpel: het toeristisch verkeer tussen Rusland en de Schengen-landen stelt niet veel voor. Het totale aantal buitenlandse toeristen in Rusland is in 2009 met 8,5 procent gedaald (tot 2,1 miljoen bezoekers) in vergelijking met 2008. De gemiddelde Russische zomertoerist gaat bovendien niet naar West-Europa, maar naar Turkije, Egypte, Thailand, de Verenigde Arabische Emiraten of Vietnam.

Reizigers tussen Nederland en Rusland kunnen visuminformatie vinden op de websites van de Russische Ambassade in Den Haag (www.ambru.nl) en de Nederlandse Ambassade in Moskou (rusland.nlambassade.org/consulaire_zaken). De Kamer van Koophandel in Den Haag organiseert op 1 juni een bijeenkomst over de visumproblematiek. Let op www.handelsbevordering.nl voor de invulling van het programma.