Tien jaar vragen aan Poetin
René Does
Deskundig, alwetend, populistisch, snerend en af en toe grof gebekt. Op 16 december was het weer zo ver: Vladimir Poetin gaf in een avondvullend televisieprogramma op de hem inmiddels bekende wijze antwoord op vragen van Russische burgers, die per telefoon, sms en internet konden worden gesteld. Hiermee werd een tienjarige eindejaarstraditie voortgezet, die begon in 2000 en alleen in 2004 een jaar werd onderbroken (Die onderbreking hield waarschijnlijk verband met de hectiek omtrent de Oranje-revolutie in Oekraïne).
Poetin startte ‘Directe verbinding’, zoals het programma heet, toen hij president was. Maar ook als premier is hij de laatste drie jaar de belangrijkste persoon die de vragen en zorgen van de Russen blijft beantwoorden, en niet president Dmitri Medvedev.
De vragen aan Poetin gingen weer over de meest uiteenlopende zaken. Van het herstel van de economie van de kredietcrisis en het oprichten van een douaneunie met Kazachstan en Wit-Rusland, via gewenste kortingen op binnenlandse vliegtarieven voor inwoners uit Kaliningrad (gesteld door de vice-Miss Kaliningrad, de 20-jarige studente rechten Karina Dibizjeva) tot een veroordeling van ‘beledigende’ schoonmoedermoppen. ’Ik wil me verontschuldigen, want ik tap zelf ook wel eens moppen over schoonmoeders,’ antwoordde Poetin op de schoonmoedermoppenvraag.
Op de vraag wat hij de ergste gebeurtenis van 2010 vond, antwoordde de premier: ‘Natuurlijk die krankzinnige branden. (…) En de droogte natuurlijk. Deze waren een serieuze klap voor de economie.’ Door de droogte en de branden bedroeg de graanoogst volgens Poetin afgelopen jaar 60,5 miljoen ton, tegen 98 miljoen ton in 2009.
Deskundig en alwetend
Uiteraard worden de vragen aan Poetin goed geselecteerd. Maar er worden ook directe vragen gesteld in de uitzending. Hoewel die ook door een filter gaan, geven ze de vragensessie een beeld van spontaniteit. Poetin weet uit het hoofd gedetailleerd antwoord te geven op alle vragen. Hij doet dit vol zelfovertuiging, hiermee het beeld scheppend dat hij de problemen in het land kent, de situatie onder controle heeft en zo goed mogelijke oplossingen zoekt.
Poetin denkt dat de Russische economie in het midden van 2012 weer terug is op het niveau van vóór de kredietcrisis, die ook in Rusland stevig gevoeld werd. In 2009 kromp de Russische economie met 7,9 procent, aldus Poetin. Dit jaar groeit de economie weer met 3,8 procent.
Sommige interessante vragen werden ook niet gesteld. Iedereen was natuurlijk vooral geïnteresseerd in de vraag of Poetin in 2012 weer terug wil keren als president, maar deze vraag was verboden. Wel bleef Poetin het beeld bevestigen van probleemloze samenwerking tussen hem en Medvedev. Zo was er de vraag wie het land bestuurt ’wanneer u en de president slapen’. Hierop antwoordde Poetin: ’Wij slapen om de beurt.’
Populistisch
In de dagen voor ’Directe verbinding’ waren er in Moskou dagenlang ongeregeldheden door jonge rechts-extremisten en voetbalhooligans, nadat een supporter van Spartak Moskou was vermoord door een man uit de Noord-Kaukasus. De relschoppers voerden gevechten met de politie op het naast het Rode Plein gelegen Manegeplein en sloegen tientallen mensen met een Kaukasisch of Centraal-Aziatisch uiterlijk in elkaar.
Vanwege deze gebeurtenissen was Poetin dit jaar dreigender en agressiever dan gebruikelijk in het vragenprogramma. Blijkbaar wilde hij met het tonen van kracht aangeven dat de staat de controle over de straat niet zal opgeven. In de voorgaande jaren leek Poetin in de uitzendingen juist gemoedelijker dan hij in werkelijkheid is, aldus verslaggever Andrej Kolesnikov van het dagblad Kommersant, die Poetin al zijn regeringsjaren op de voet heeft gevolgd.
Populisme spreidde Poetin onder meer ten toon in vragen over de strafzaak tegen de olietycoon Michail Chodorkovski, die binnenkort waarschijnlijk een tweede veroordeling wegens belastingontduiking en verduistering te wachten staat. Hij verwees naar woorden van de populaire volkszanger Vladimir Vysotski (1938-1980): ‘Een dief hoort in de gevangenis.’ Het zou in de nieuwe zaak tegen Chodorkovski om 800 tot 900 miljard roebel (20 tot 22 miljard euro) kunnen gaan, aldus Poetin. Na de uitzending vroegen journalisten aan Poetin of hij geen ongeoorloofde druk op de rechter uitoefende. Dit vond hij niet, want zijn citaat van Vysotski had betrekking op de al uitgesproken eerste veroordeling.
Snerend
Poetin deelt regelmatig sneren uit. Zo ook in deze uitzending. Op de vraag waarom de Moskouse burgemeester Joeri Loezjkov onlangs was ontslagen: ‘Misschien vanwege onsportief gedrag?’ Verder verwees hij naar de president, omdat die over het ontslag en de benoeming van regionale leiders gaat.
Ook het buitenland krijgt regelmatig vegen uit de pan, mede om de situatie in Rusland vergelijkenderwijs in een gunstig daglicht te stellen. Poetin vergeleek Chodorkovski met de Amerikaanse fraudeur Bernie Madoff, die 150 jaar cel heeft gekregen. ‘Bij ons gaat het er allemaal veel liberaler aan toe.’
En over de liquidatie van landverraders als de man die afgelopen zomer tien spionnen veraardde in de Verenigde Staten (naar verluidt een zekere FSB-officier Sjtsjerbakov, die naar de Verenigde Staten was overgelopen): ‘Het is bekend dat de Israëlische geheime diensten deze praktijk toepassen. Russische geheime diensten houden zich hier niet mee bezig.’
Grof
Poetins grofgebektheid, die het bij veel Russen goed doet en zijn imago van macho versterkt, kwam deze keer vooral tot uitdrukking in zijn karakterisering van de man die de identiteit van de spionnen onthulde: ‘Een zwijn.’
Maar ook intellectuelen en liberalen kregen er verbaal van langs van Poetin. Over intellectuelen die kritiek hebben op hard politieoptreden: ‘Anders moeten onze intelligentsia hun baardje afscheren en zelf met een helm op de straat opgaan.’ (Waarschijnlijk had Poetin de schrijver en radicaal-bolsjewiek Edoeard Limonov in zijn hoofd.) En liberale oppositieleden als Boris Nemtsov en Vladimir Milov, die regelmatig zeer kritische rapporten over Poetin schrijven, zijn volgens de premier alleen uit op ‘macht en geld’. Net zoals in de jaren negentig, toen zij zich in het gezelschap van oligarchen als Boris Berezovksi bewogen. Nu willen deze liberalen terug aan de macht om opnieuw ‘hun zakken te vullen’, aldus Poetin. ‘Als wij dit zouden toestaan, zouden zij zich niet tevreden stellen met miljarden, maar heel Rusland verkopen.’
Kortom, Poetin was weer met zijn volle zelf aanwezig tijdens de uitzending. In combinatie met het taboe op vragen over de presidentsverkiezingen van 2012 wees niets erop dat hij niet wil terugkeren als president van Rusland.
| Jaar | Duur vragensessie | Aantal ingediende vragen | Aantal beantwoorde vragen |
|---|---|---|---|
| 2001 | 2:20 uur | 400.000 | 47 |
| 2002 | 2:40 uur | 1,4 miljoen | 50 |
| 2003 | 2:50 uur | 1,5 miljoen | 68 |
| 2005 | 2:53 uur | 1 miljoen | 60 |
| 2006 | 2:54 uur | 2,3 miljoen | 52 |
| 2007 | 3:06 uur | 2,5 miljoen | 69 |
| 2008 | 3:08 uur | 2,2 miljoen | 72 |
| 2009 | 4:02 uur | 3 miljoen | 87 |
| 2010 | 4:26 uur | 2 miljoen | 90 |
Opm. In 2004 was er geen vragensessie.
Bron: Komsomolskaja Pravda, 17-12-2010