Rusland haalt kwartfinale

René Does

Het vorige Europees Kampioenschap Voetbal in 2008 in Zwitserland en Oostenrijk was voor Rusland een groot voetbalfeest. Samen met Turkije won Rusland toen de bronzen medaille. De grootste feestvreugde, waarbij tientallen miljoenen Russen dolgelukkig de straat opgingen, werd veroorzaakt door de prachtige overwinning van 3-1 van het Russische elftal tegen Nederland in de kwartfinale. Deze feestvreugde was vergelijkbaar met de straatfeesten in Nederland na de overwinning op Duitsland in de halve finale van het EK Voetbal in Duitsland in 1988. De grote vraag voor de Russische voetbalfans is nu: kan het Russische elftal deze presentatie uit 2008 evenaren of zelfs verbeteren tijdens het komende EK in Polen en Oekraïne?

In 2008 werd het succes geboekt onder leiding van bondscoach Guus Hiddink. Na de gewonnen wedstrijd tegen het Nederlandse elftal had Hiddink een ware heldenstatus in Rusland. Het lukte hem echter niet het Russische elftal geplaatst te krijgen voor het EK Voetbal in Zuid-Afrika in 2010, want Rusland verloor de noodzakelijke play off-wedstrijden tegen Slovenië na de groepsfase. Dit betekende het vertrek van Hiddink als bondscoach.

De Russische Voetbalbond koos echter weer voor een Nederlander als opvolger van Hiddink, namelijk Dick Advocaat, die in 2008 grote nationale en internationale successen had geboekt met Zenit Sint Petersburg door zowel de Russische nationale titel als de UEFA Cup en de UEFA Super Cup winnen.

'Dik Advokat' heeft in Rusland een ander imago dan zijn voorganger. In vergelijking met de open en joviale Hiddink vinden de Russen Advocaat een chagrijnige man die nauwelijks tot het doen van opmerkelijke uitspraken is over te halen. Ook in Rusland staat Advocaat bekend als de 'Kleine Generaal' (Malenki General). De Russische voetbalcommentatoren vonden het daarom al heel ver gaan dat Advocaat het Russische elftal als 'schaduwfavoriet' voor de titel benoemde.

Volgend seizoen wordt Advocaat de trainer van PSV. Advocaat nam deze stap nadat de Russische Voetbalbond weigerde om, zoals eerder beloofd, in april te onderhandelen over contractverlenging en verklaarde hiermee te willen wachten tot na het EK.

Sinds die tijd is Advocaat opener, vriendelijker en vrolijker geworden, aldus de Russische voetbalcommentatoren, die hopen dat revanchegevoelens bij Advocaat richting de voetbalbond een positief effect op de resultaten kunnen hebben. Advocaat stond de spelers toe te twitteren tijdens het toernooi. Verder maakt Advocaat zich blijkbaar ook niet meer druk om behoud van zijn jaarsalaris van zes miljoen euro. Ook in Rusland staat Advocaat bekend als een man die behept is met een sterke geldzucht.

Evenaring of zelfs verbetering van het resultaat uit 2008 zou inderdaad een geweldige verrassing zijn. Rusland heeft een goed ingespeeld en ervaren elftal, maar geen bijzonder elftal. Volgens de deskundigen van het voetbalrankingbureau Castrol EDGE, die met computermodellen van de prestaties van spelers en elftallen rekenen, maakt Rusland 3,9 procent kans het toernooi te winnen. Hiermee staat het land in de middenmoot van de zestien deelnemende landen, namelijk op plaats 8. De plaatsen 1, 2 en 3 worden bezet door Spanje, Nederland en Duitsland met respectievelijk 24,5, 15,6 en 12,2 procent.

Rusland zit in poule A met Polen, Griekenland en Tsjechië. Volgens de voorspellingen wordt Rusland winnaar van zijn poule en wordt Polen tweede. Vervolgens zullen de Russen in de kwartfinale op Duitsland stuiten en dan uit het toernooi geknikkerd worden.

Zwakke kanten
Voetbalcommentator Aleksandr Beljajev van de krant Kommersant maakte op 4 juni een overzicht van de zwakke kanten van het huidige nationale voetbalelftal van Rusland. Dit zijn er zes:

1. Trainer Dick Advocaat. Naast om zijn geldzucht staat Advocaat als trainer bekend om zijn 'bovenmatige voorzichtigheid'. Dit geeft het voetbal van het Russische nationale elftal een sterke mate van stabiliteit en zekerheid, maar ook een hoge graad van voorspelbaarheid, waarop de tegenstanders zich kunnen instellen. Zal Advocaat op het toernooi nu wel eens met tactische verrassingen komen?
2. Een zwakke verdediging. Deze zwakte is het resultaat van het wegvallen van de vaste waarden Vasili Berezoetski en Roman Sjisjkin door blessures. Zal Advocaat de conclusie durven te trekken dat meer aanvallen het devies is na het wegvallen van Berezoetski en Sjisjkin?
3. Hoge gemiddelde leeftijd. Rusland heeft het oudste nationale elftal van het toernooi met een gemiddelde spelersleeftijd van 28,4 jaar. Het verleden wijst uit dat nationale elftallen met een gemiddelde leeftijd tegen de 27 jaar het meest succesvol zijn geweest.
4. Andrej Arsjavin. Deze bij Arsenal mislukte middenvelder wordt in Rusland nog altijd gezien als de meest talentvolle voetballer van het nationale elftal, maar ook als een volgevreten vedette die het allemaal al gezien lijkt te hebben. Arsjavins positie in het nationale elftal staat nooit ter discussie, maar maakt Rusland zich niet te afhankelijk van de vorm en de nukken van Arsjavin?
5. Fysieke vermoeidheid. Als gevolg van de overgang van een zomercompetitie naar een wintercompetitie komend seizoen hebben de meeste spelers van het nationale elftal in eigen land een overgangscompetitie van anderhalf jaar achter de rug. Vroeger kwam Rusland door de zomercompetitie (maart - november) altijd lichamelijk uitgerust aan de start op WK's en EK's. Dat voordeel is nu weggevallen.
6. Te hoge verwachtingen. Door het succes in 2008 leven er hoge verwachtingen onder het Russische voetbalpubliek voor het komende toernooi. Hoe gaat deze druk, misschien te hoge druk, uitwerken op het nationale elftal?

Polen-Rusland
Door de poule-indeling spelen er rond het Russische elftal naast voetbaltechnische vragen ook zaken die buiten het voetbal zelf liggen. Het gaat hier met name om de wedstrijd Polen-Rusland op 12 juni in Warschau. Deze wedstrijd is omgeven met historische en recente politieke sentimenten en geldt als een risicowedstrijd van het toernooi.

De recente sentimenten gelden vooral de nasleep van het vliegtuigongeluk op 10 april 2011 bij het vliegveld van Smolensk in het westen van Rusland. In dat ongeluk vonden president Lech Kazcynski, zijn vrouw Maria en bijna negentig leden van de politieke en militaire top van Polen de dood. Zij waren op weg naar de zestigjarige herdenking van de moord op tienduizenden Poolse officieren in de bossen van Katyn door het Rode Leger. Veel Polen geven Rusland nog steeds de schuld van het ongeluk, hoewel het officiële onderzoek uitwees dat er in de eerste plaats fouten zijn gemaakt door de Poolse vliegtuigbemanning.

Het Russische elftal logeert in Hotel Bristol in het centrum van Warschau. Advocaat wil altijd in het centrum van een stad verblijven met het nationale elftal. Tijdens de aankomst op 3 juni bij het hotel werd het Russische elftal al opgewacht door demonstranten die hun boosheid over het vliegtuigongeluk lieten blijken. Voor 10 juni staat er voor Hotel Bristol een nog grotere demonstratie gepland.

Naar verwachting zullen tussen de 50.000 en 100.000 Russische voetbalsupporters op 12 juni naar Warschau komen. Deze dag is ook nog eens een nationale feestdag in Rusland, de Dag van Rusland. Uiteraard bestaat de grote meerderheid van het Russische legioen uit vreedzame supporters. Toch bestaat er de vrees dat extreemrechtse hooligans uit Rusland op 12 juni een nationalistische 'Russische Mars' door Warschau zullen houden.

Verder is in Polen het in het openbaar tentoonspreiden van fascistische en communistische symbolen verboden. Voor de meeste Russen is het niet te pruimen dat communistische symbolen gelijk worden gesteld aan fascistische. Zullen veel supporters uit protest kleding met communistische symbolen als de hamer en sikkel dragen? De Polen vinden dat de Russische afkorting van USSR, 'CCCP', op een T-shirt kan, maar menen dat hamer en sikkel te ver gaan. Russische voetbalhooligans hebben hierop supporters opgeroepen juist wel T-shirts met hamer en sikkel te dragen.

In sportief opzicht hoeven de supporters van Rusland en Polen zich volgens de verwachtingen niet druk te maken, omdat beide landen grote kans hebben door te gaan naar de kwartfinale. Rusland zal dan volgens de voorspellingen dus op Duitsland stuiten. Ook een wedstrijd met historische lading trouwens.