Betaalde seks in Oekraïne

René Does

´Een land van goedkope lekkere wijven.´ Dit imago van Oekraïne werd versterkt tijdens het Europees Kampioenschap Voetbal in Polen en Oekraïne in 2012. In Europa bestaat sinds het opener worden van de grenzen met de voormalige communistische landen in Oost-Europa de prostitutiemarkt voor het grootste deel uit jonge vrouwen uit Oost-Europa. En Oekraïense vrouwen genieten op die markt faam vanwege hun dikwijls mooie uiterlijk en vrije seksuele moraal.

Naar aanleiding van dat imago van Oekraïne van ´land van goedkope lekkere wijven´ had het weekblad Vesti Reporter Oekrainy, het Oekraïense dochterblad van het Russische weekblad Roesski Reporter, in het nummer van 2 september 2013 een grote bijdrage over prostitutie in hedendaags Oekraïne. De bijdrage bestond uit twee delen: een lange reportage in de vorm van participerende journalistiek van verslaggeefster Svetlana Krjoekova, die zich bij een luxe stripclub in Kiev aanmeldde als danseres, en een interview met Jelena Tsoekerman, een voormalige prostituee die nu de Oekraïense hoerenvakbond Legalive leidt.

FEMEN
Ironisch genoeg, aldus vakbondleidster Tsoekerman, hebben de acties van de Oekraïense feministische actiegroep FEMEN, waarvan de leden met blote borsten actie voeren tegen vrouwenonderdrukking en allerlei vormen van commerciële seks, het imago van de losbandigheid van Oekraïense vrouwen extra versterkt. ´De campagnes van FEMEN zijn een directe positionering van Oekraïne als een land met omvangrijk sekstoerisme.´

Prostitutie is in Oekraïne nog steeds strafbaar, dus niet gelegaliseerd. Prostituees kunnen administratief rechtelijk vervolgd worden en souteneurschap is strafbaar volgens de strafwet van het land. Hoeveel prostituees er in Oekraïne zijn, is hierdoor alleen bij benadering aan te geven.

Volgens een studie van het Oekraïense Instituut voor Sociale Studies uit 2011 waren er toen ongeveer 50.000 prostituees in het land, van wie zo´n 9.000 in de hoofdstad Kiev en 6.000 in de havenstad Odessa aan de Zwarte Zee.

Prostitutie is niet altijd strafbaar geweest in Oekraïne. In de tweede helft van de negentiende eeuw, toen het land deel uitmaakte van het tsaristische rijk, was prostitutie een legaal beroep nadat het in 1841 in het Russische rijk gelegaliseerd werd. Na de communistische machtsovername in 1918 werd prostitutie verboden als uiting van ´vrouwenuitbuiting´. Verboden is het nog steeds, hoewel prostitutie tegenwoordig minder ondergronds plaatsvindt dan in de communistische tijd.

Vandaag de dag manifesteert prostitutie in Oekraïne zich vooral in de vormen van straatprostitutie en stripclubs, waarvan er in de grote steden vele te vinden zijn. De jonge vrouwen die in de stripclubs werken zijn - naast hun werk als stripteasedanseressen - door de bezoekers meestal ook in te huren voor betaalde seks. Krjoekova noemt de stripclubs ´verborgen bordelen´.

Krjoekova gaf zich bij een stripclub in Kiev op voor een training als stripteasedanseres om van dichtbij te kunnen verslaan hoe het eraan toegaat in zo´n stripclub. Als eerste werd haar geleerd hoe zich te gedragen en te bewegen. Dat wil zeggen lopen met borst vooruit, buik in en draaiend met de billen op hakken van zestien centimeter. Dit alles met een ´vochtige blik´. Vermeden moeten worden het kauwen op de onderlip en afstandelijk en chagrijnig overkomen.

Uiteraard doen de vrouwen dit werk om het geld en de kans een rijke man aan de haak te slaan. De danseressen mogen 40 procent van hun inkomsten uit stripacts en betaalde seks zelf houden; de rest gaat naar de club. Ze moeten dus relatief veel van hun seksinkomsten afstaan. Aan de andere kant krijgen ze ook 40 procent van de uitgaven die hun persoonlijke klanten besteden aan consumpties.

In de luxere club in Kiev van Krjoekova verdienen de vrouwen 20.000 tot 30.000 hryvna (1.200 tot 1.800 euro) per maand. Dat is twee tot drie keer zo veel als het gemiddelde maandsalaris in Oekraïne.

Volgens Tsoekerman zijn de meeste bezoekers van de stripclubs getrouwde mannen tussen de 35 en 50 jaar oud. Naast Oekraïners en Russen zijn er ook veel buitenlandse bezoekers. In Kiev zijn dat volgens Krjoekova voornamelijk Turken, Italianen en Arabieren, vanwege de geografische nabijheid en het feit dat Oekraïense prostituees vaker natuurlijke blondines zijn.

Krjoekova sprak lang met ´Kristina´, een danseres die al jaren in de club werkt. Kristina vertelde haar de leuke en minder leuke kanten van het werk en over de soorten bezoekers. Leuk is de onbekommerde vrouwenpraat met de collegaatjes. Niet leuk zijn de gevaren van alcoholisme en drugsverslaving (cocaïne), van mogelijk geweld door klanten en politie en van het ontstaan van mannenhaat, want een vrouw die dit werk meerdere jaren doet heeft seks met duizenden mannen.

De makkelijkste klanten zijn mannen die snel klaarkomen en oudere buitenlandse mannen (´buitenlandse opaatjes´). Klanten die je moet zien te vermijden zijn volgens Kristina Oekraïense mannen uit de Donbass vanwege hun gewelddadigheid en Kaukasiërs vanwege hun neerbuigendheid jegens prostituees, hardhandigheid en groepsgedrag.

Bij het artikel staan ook figuren over de ´sociale status´ en inkomenspositie van prostituees in Oekraïne, hoewel niet wordt vermeld door wie die onderzoeken zijn uitgevoerd. Wat betreft de sociale staat is 44,6 procent van de prostituees officieel ´werkloos´, heeft 24,1 procent tijdelijk werk naast de prostitutie, 10,1 procent ook vast werk, is 9,6 procent studente, 9,2 procent huisvrouw, 0,9 procent scholiere en 1 procent officieel arbeidsongeschikt. De inkomenspositie van de huishoudens van de prostituees is voor 41,5 procent ´gemiddeld´, voor 38,6 procent ´laag´, voor 9,6 procent ´hoog´, voor 7,8 procent ´erg laag´ en voor 1 procent ´erg hoog´.

Decriminalisering
Het ideaal waar vakbondleidster Tsoekerman naar streeft is legalisering van het beroep van prostituee in Oekraïne. Als eerste stap is ze ook al tevreden met decriminalisering. Ze wijst hierbij op de volledige legalisering in Nieuw-Zeeland en regulering door de overheid in landen als Duitsland en Nederland.

Ze is tegen het zogenoemde Scandinavische model, dat hoerenlopen strafbaar stelt: dit model leidt er volgens haar toe dat prostituees gedwongen worden ondergronds te gaan werken, met alle gevaren van dien. Regulering geeft ook duidelijkheid en bescherming aan de klanten van prostituees, aldus Tsoekerman.

Verder wil Tsoekerman prostitutie door minderjarigen tegengaan. Volgens het onderzoek van het Oekraïense Instituut voor Sociale Studies was in 2011 een op de zes prostituees in het land minderjarig.

Tsoekerman beseft dat legalisering of overheidsregulering van prostitutie in Oekraïne waarschijnlijk nog ver weg is vanwege het sociale stigma dat rond prostitutie hangt onder de meerderheid van de bevolking, politici en politiemedewerkers. ´Wij zoeken actief naar politici die bereid zijn dit thema serieus te bespreken.´

En o ja, Krjoekova nam vlak voordat ze de eerste keer het podium op moest als stripteasedanseres ontslag bij de luxe stripclub in Kiev.