Land van fietsen en de participatiesamenleving

René Does

Los van alle actualiteit rond de Nederlandse kritiek op de anti-homowetgeving in Rusland, de arrestaties van de Greenpeace-activisten en de arrestaties en mishandeling van Russische en Nederlandse diplomaten, is er in de Russische media vanwege het Nederland-Ruslandjaar 2013 bredere aandacht voor ons land geweest. Dat is natuurlijk interessant voor meer kennis over het Russische Hollandbeeld en voor onszelf over hoe Nederland op de Russen overkomt.

Over het algemeen wordt er in deze Russische artikelen met een mengeling van bewondering en verbazing tegen Nederland aangekeken. Bovendien gaan ze dieper dan het gebruikelijke buitenlanderbeeld van ons land van een land van tulpen, klompen, Van Gogh, legaal drugsgebruik en raamprostitutie. En ze uiten soms twijfel over de toekomst van het Nederlandse bestel.

Hollandse ziekte
Een bewonderend stuk over de Nederlandse economie stond op 23 september in het economische weekblad Dengi (Geld) van de krant Kommersant. ´Nederland heeft een zeer concurrerende, rijke en gediversificeerde economie met een prachtig investeringsklimaat´, is de centrale stelling van het stuk van verslaggever Aleksandr Zotin. En dat al eeuwenlang.

´De geschiedenis van Nederland is een geschiedenis van wereldhandel,´ aldus Zotin. Nederland kon tot mondiale handelsnatie uitgroeien door zijn gunstige geografische ligging aan de monding van grote Europese rivieren, zijn ´menselijke kapitaal´ van een hoog opgeleide en productieve bevolking en de nabijheid van grote afzetmarkten.

Zotin: ´Nederland is een klein land met maar 16,7 miljoen inwoners, zoals Moskou en omringende provincie, maar met een hoge bevolkingsdichtheid (400 mensen per vierkante kilometer).´ Nederland was volgens hem goed voorbereid op de globalisering en de sterkere internationale concurrentie. Het kleine Nederland is daardoor maar liefst het zesde exportland ter wereld. Dat wil zeggen op een hogere plaats dan het aan grondstoffen rijke Rusland, dat op de zevende plaats staat.

Daarbij is Nederland een land van het midden- en kleinbedrijf. Deze sector omvat een voor Russische begrippen zeer hoog percentage van het aantal bedrijven, namelijk 92 procent (740.000 bedrijven in absolute aantallen).

Zotin vertelt dat de Nederlandse economie internationaal drie topsectoren bezit: de land- en tuinbouw, energie en chemie, en diensten op het gebied van transport en logistiek. Zo is het bedrijf Barendse DC met zijn kassen de grootste paprikaexporteur ter wereld. Zotin voorspelt dat de Polen die nu in de kassen werken in de toekomst door robots vervangen zullen worden.

Maar Nederland is ook het land van de ´Hollandse ziekte´, die in de jaren zeventig uitbrak als gevolg van de omvangrijke gaswinning bij Slochteren in de jaren zestig. ´De "Hollandse ziekte" is synoniem met een terugval van de industrie en deïndustrialisering die volgt op een grondstoffenboom.´

Verder stegen de overheidsuitgaven snel als gevolg van de hogere energie-inkomsten. Nederland kon hierdoor een rijke welvaartsstaat opbouwen. Maar die welvaartsstaat moest hervormd worden, omdat zijn hoge sociale uitgaven niet langer veroorloofd waren en betaald konden worden.

Vinex-wijken
Het dagblad Moskovskije Novosti besteedde op 12 en 13 september in twee artikelen over Nederland aandacht aan twee bijzondere aspecten van ons land: innovatief design en de fietscultuur.

Over dat design schrijft verslaggeefster Sonja Sjpilberg onder meer dat iedere Nederlandse gemeente een schoonheidscommissie heeft. En om de grote steden te ontlasten worden er sinds de jaren zeventig Vinex-wijken gebouwd. Die liepen vanaf het begin het gevaar ´migrantengetto´s´ te worden, aldus Sjpliberg. ´Het potentiële getto werd echter de Hollandse droom.´

Enthousiast schrijft ze over Almere, ´een van de grootste voorsteden van Amsterdam´. ´Tegenwoordig is Almere een plek voor experimenten en een levend museum van nieuwe architectuur.´ Er werden zelfs kunstmatige heuvels aangelegd om saaiheid van het landschap te vermijden, schrijft Sjpilberg.

Het artikel van verslaggeefster Lidija Glazko over de Nederlandse fietscultuur benadrukt weer eens hoe bijzonder die op buitenlanders kan overkomen. ´Je een leven in Nederland zonder fiets voorstellen is bijna onmogelijk´, stelt Glazko. De fietscultuur is een van de brands van Nederland, met als meest bijzondere bezienswaardigheid de Fietsflat van drie verdiepingen bij het Centraal Station van Amsterdam.

Glazko voert een flink aantal indruk makende feiten over de Nederlandse fietscultuur aan. Per Nederlander wordt er jaarlijks 853 kilometer op de fiets afgelegd! In Nederland is ruim 7.000 kilometer aan fietspaden! In Amsterdam zijn er 200.000 parkeerplaatsen voor fietsen! En dan het verschijnsel fietsstoplicht: ´Om groen licht te krijgen, moet je op een knop drukken, waarna je verder kunt rijden.´ Ze waarschuwt toeristen om zelf op de fiets te stappen: ´Op de straten van de steden is het fietsverkeer chaotisch en ingewikkeld.´

Op het einde slaat Glazko door naar romantiek als ze meldt dat jaarlijks de tweede zaterdag van mei nationale fietsdag is: ´Op deze dag stappen alle inwoners van het land op hun fiets om een tocht door hun eigen stad te maken.´

Populisme
Minder juichend is het artikel van medewerker Sergej Manoekov op de nieuwssite Expert.ru van 24 september onder de titel ´Einde van de welstand´. Ook Nederland verkeert in een economische crisis. Manoekov hangt dit op aan de Troonrede van koning Willem-Alexander, waarin de vorst de participatiesamenleving als opvolger van de welvaartsstaat aankondigde: ´De koning raadde zijn onderdanen aan om minder op de overheid te rekenen en meer op zichzelf en de eigen inspanningen.´

Manoekov wijst erop dat internationale organisaties als het IMF en de OESO Nederland oproepen het pensioenstelsel, de gezondheidszorg, de woningmarkt en de arbeidsmarkt te hervormen. Zo is er bezuinigd op de sociale zekerheid en de gezondheidzorg en wordt de pensioengerechtigde leeftijd verhoogd naar 67 jaar.

Verder schrijft Manoekov dat Nederland het economisch slechter doet dan omringende landen als Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië, onder andere vanwege de strenge bezuinigingen van het kabinet-Rutte. ´Echter, Nederland volgt niet het voorbeeld van deze landen, maar dat van Spanje en Italië, die zoals voorheen in de recessie blijven.´ Daarbij is de politiek niet daadkrachtig, omdat het kabinet geen meerderheid in de Eerste Kamer heeft en voor besluiten dus altijd steun van de oppositie nodig heeft.

De regeringscoalitie van het kabinet-Rutte heeft door dit alles in de peilingen een enorm zetelverlies geleden. ´De populistische partijen daarentegen, zowel ter linkerzijde als ter rechterzijde, winnen snel aan populariteit.´