Moeizame kadastervorming in Rusland

René Does

De vorming van economische marktverhoudingen vereist onder meer de opbouw van een kadaster van onroerend grondbezit. In Rusland, waar uit een communistische planeconomie een kapitalistische markteconomie moest worden gekneed, is de kadastervorming moeizaam en met financiële schandalen verlopen en nog steeds niet voltooid.

De vastlegging van eigendomsverhoudingen brengt rechten en plichten met zich mee. Naast het voordeel van grotere juridische zekerheid over het bezit, betekent vastlegging de plicht onroerend goedbelastingen te betalen. Verder zijn duidelijk eigendomsverhoudingen noodzakelijk voor de vestiging van een goed investeringsklimaat. Dit zijn ook de doelen van de kadastervorming in Rusland.

Rosrejestr
In de periode 2006-2012 functioneerde in Rusland het staatsprogramma ´Oprichting van een kadaster van onroerend goed´. Het programma had tot doel te komen tot de vorming van één Staatskadaster van onroerend goed (GKN). De informatie in dit GKN moest transparant en digitaal beschikbaar zijn.

Als onderdeel van het staatsprogramma werd in 2009 de Federale dienst voor staatsregistratie, kadaster en cartografie (Rosrejestr) opgericht (het Russische woord voor ´kadaster´ is rejestr). Drie oude bestaande staatsinstellingen gingen hierin op: het Federale agentschap voor landmeetkunde en cartografie (Roskartografija), het Federale agentschap voor het kadaster van onroerend goedobjecten (Rosnedvizjimost) en de Federale registratiedienst (Rosregistratsija). Rosrejestr werd een departement onder het Ministerie voor Economische Ontwikkeling.

Voor de uitvoering van bovenstaand staatskadasterprogramma werd bijna 62 miljard roebel (1,5 miljard euro) beschikbaar gesteld. In juli legde de Russische Rekenkamer in samenwerking met de veiligheidsdienst FSB een bom onder het nieuwe Rosrejestr door in een rapport over de uitvoering van het programma te melden dat 23,9 miljard roebel (bijna 600 miljoen euro) aan uitgaven niet te verantwoorden, ondoelmatig of niet vastgelegd was.

Bovendien bleek uit controle van regionale afdelingen van Rosrejestr dat de eigendomsverhoudingen nog steeds bij lange na niet helemaal waren vastgelegd. Zo was in de provincie Leningrad van slechts één van de 222 gemeentes het grensverloop in het provinciale kadaster duidelijk vastgelegd.

Kadasterdeskundige Oleg Skoefinski van de vooraanstaande Hogeschool voor Economie in Moskou vertelde tegen de nieuwssite Expert.ru dat het kadaster in Rusland na afloop van het programma nog lang niet volledig was en vol fouten zat. ´Van de 70 miljoen percelen hebben 35 miljoen zelfs geen grenzen.´ En: ´44 miljoen percelen krijgen geen belasting opgelegd, waardoor plaatselijke begrotingen massale inkomsten mislopen.´

Volgens gegevens van de Russische Belastingdienst is in de Russische Federatie gemiddeld 40 procent van de onroerend goedobjecten in individueel bezit vastgelegd. Hierbij kunnen er grote regionale verschillen zijn. In slechts achttien van de 83 Russische regio´s is meer dan de helft van de individuele onroerend goedpercelen goed vastgelegd.

Vlucht
Het kritische rapport van de Rekenkamer en de FSB kreeg op 30 september een pikant vervolg, omdat op die dag bekend werd dat vicevoorzitter Sergej Sapelnikov van Rosrejestr naar het buitenland was gevlucht en daar spoorloos was verdwenen. Sapelnikov was verantwoordelijk voor de twee afdelingen waar de grootste wanorde was geregistreerd: IT-zaken en cartografie. Deze afdelingen werden ervan verdacht werkzaamheden voor lagere prijzen te hebben laten uitvoeren door onderaannemers.

Daarbij mocht Sapelnikov sowieso niet zonder toestemming van de veiligheidsdiensten naar het buitenland reizen, omdat hij in zijn functie kennis van staatsgeheimen van de hoogste categorie zou bezitten. Verder werd twee dagen later Sapelnikovs plaatsvervanger, Joeri Akinsjin, ontslagen.

Om de kadastervorming alsnog te voltooien wordt er een nieuw staatsprogramma tegenaan gegooid: ´De ontwikkeling van een staatssysteem van de registratie van rechten en kadastrering van onroerend goed (2014-2019)´. Als dit programma zal zijn uitgevoerd en het kadaster van Rusland zal zijn voltooid, moet dit de staat volgens datzelfde Rosrejestr jaarlijks maar liefst vijf biljoen roebel (125 miljard euro) aan belastinginkomsten opleveren.