Internetaankopen nopen tot hervorming Russische Post

René Does

Russen die voor de feestdagen in de eerste twee weken van dit jaar, Nieuwjaar en het orthodoxe kerstfeest, in het buitenland via internet pakketjes hadden besteld, konden die vaak drie maanden te laat ontvangen. In het eerste kwartaal van 2013 hebben binnenkomende postpakketten uit het buitenland de grote distributiecentra aan de grens langzaam maar zeker als een dichtlopende trechter verstopt. Voor de Russische regering aanleiding een grondige hervorming van het oude staatspostbedrijf Russische Post te versnellen.

Op de Moskouse vliegvelden was op 12 april ongeveer 500 ton aan postpakketten opgehoopt, waarvan 280 ton op het bekende internationale vliegveld Sjeremetjevo, waarop het vliegveld een importstop van vijf dagen op postpakketten afkondigde. Russische journalisten schreven over een ´ineenstorting´ (kollaps) van het Russische postbedrijf.

De douane en Russische Post gaven elkaar de schuld van de vastloper in de internationale pakketpost. Volgens Russische Post had de douane niet geluisterd naar de aanbeveling extra mensen en materieel in te zetten voor controle van de binnenkomende post uit het buitenland. De douane op haar beurt verweet Russische Post de post niet verspreid te kunnen aanbieden.

Hierbij zij opgemerkt dat (buitenlandse) aankopen via internet door Russen wel snel groeien, maar in absolute omvang helemaal nog niet groot zijn. In 2012 bestelden Russen via internetwinkels ruim 20 miljoen pakketzendingen in het buitenland, ongeveer 70 procent van het totaal aankopen via internet.

Dit was een verdubbeling ten opzichte van 2011, maar nog altijd maar vergelijkbaar met twee procent van de ´off-line´ winkelaankopen die Russen doen. Stel dat de groei van de internetaankopen door Russen snel blijven groeien, dan lijkt de bezorging van de pakketjes helemaal in het honderd te lopen.

Premier Dmitri Medvedev beval het Ministerie van Communicatie en Post (Minkomsvjaz) na de kollaps de sinds december toch al voorgenomen hervorming van Russische Post versneld door te voeren. De kern van het hervormingsvoorstel van het ministerie is om het oude staatspostbedrijf Russische Post te splitsen in een staatsbedrijf dat de postagentschappen onder haar hoede houdt en een NV die de logistiek van het postbedrijf in handen krijgt.

Onder die logistiek vallen de enige twee geautomatiseerde postsorteercentra in Rusland (in Moskou en Sint Petersburg), de vijftig hoofddistributiecentra, de 786 postkantoren, de 17.000 postauto´s van het bedrijf en nog wat kleinere bezittingen. Buiten de nieuw op te richten NV blijven de 42.000 postagentschappen en de 129.000 postbodes van Rusland. De reden van dat laatste is dat de regering gelijke toegankelijkheid tot postdiensten voor alle inwoners van het land wil garanderen.

Eind maart nam president Vladimir Poetin het bedrijf Russische Post op in de nationale lijst van ´strategische bedrijven´ die niet (volledig) geprivatiseerd mogen worden en waarvan de leiding moet worden overeengestemd met de presidentiële administratie. Van het totale aantal postagentschappen is driekwart gevestigd in dorpen.

De hervorming van het postbedrijf gaat de Russische staat veel geld kosten, vooral omdat de regering de salarissen van de postbodes belooft flink te verhogen. Thans verdienen zij 17.000 roebel (420 euro) per maand. Dit moet oplopen tot 31.000 roebel in 2017 en 60.000 roebel in 2023.

In totaal gaat de hervorming de staat tot 2023 622,2 miljard roebel (ruim vijftien miljard euro) kosten. Hiervan kan naar verwachting 103,9 miljard roebel worden terugverdiend aan de verkoop van de logistiek in de NV. Dan blijft er een totaalbedrag van 518,3 miljard roebel over.

Het door Minkomsvjaz voorgestelde hervormingsplan van Russische Post roept twee grote vragen op. De opdeling in een staatsbedrijf en een NV is uniek in de wereld. Hoe wordt dit in de praktijk geregeld? Dat de postbodes, die in dienst van de staat zijn, in bezorgauto´s rijden die in handen zijn van de NV?

Verder wordt in het voorstel van Minkomsvjaz afgezien van de oprichting van een Postbank. Momenteel verdient Russische Post evenveel aan financiële dienstverlening als aan postbezorging. De oprichting van een Postbank zou naar verwachting 100.000 extra banen bij Russische Post kunnen opleveren. Maar alles wijst dat de Russische regering de dagelijkse financiële dienstverlening wil blijven overlaten aan een ander traditioneel staatsbedrijf dat de absolute koppositie op de markt van consumentenbanken inneemt, de Sberbank (Spaarbank).

Intussen zoeken de meer of minder wanhopig op hun pakketjes uit het buitenland wachtende Russen steeds vaker naar andere postbezorgers, zoals het Amerikaanse postbedrijf FedEx.