Serzj Sarksjan blijft president van Armenië

René Does

Het waren saaie verkiezingen, de presidentsverkiezingen in Armenië van 18 februari 2013. Saai omdat van tevoren al vaststond wie zou gaan winnen: zittend president Serzj Sarksjan van de regerende Republikeinse Partij van Armenië (HHK). Hij won ook meteen in de eerste ronde met 58,6 procent van de stemmen. Het interessantst was de vraag wie er tweede zou worden en met welk percentage van de stemmen.

Dat deze verkiezingen zo saai waren had twee redenen. Allereerst deden potentieel aantrekkelijke tegenkandidaten niet mee. Hieronder twee oud-presidenten van het land, Robert Kotsjarjan en Levon Ter-Petrosjan. De eerste was wel tevreden met Sarksjan en de tweede dichtte zichzelf toch te weinig kans toe.

Ook vond er geen ´Georgisch scenario´ plaats, omdat de steenrijke Armeense oligarch Gagik Tsaroekjan, leider van de partij Bloeiend Armenië, zich niet kandidaat stelde. In Georgië had de miljardair Bidzina Ivanisjvili op 1 oktober 2012 de parlementsverkiezingen verrassend gewonnen van president Michail Saakasjvili.

Ten tweede maakt het in Armenië niet zo veel welke politicus de positie van president vervult vanwege de geopolitieke en economische situatie waarin het land al vele jaren verkeert. Iedere president krijgt te maken met dezelfde problemen waarin hij nauwelijks politieke manoeuvreerruimte heeft: de ruzie met buurland Azerbeidzjan over de status van de etnisch Armeense enclave Nagorno-Karabach en de permanente oorlogsdreiging die hieruit voortvloeit, de onmogelijkheid normale betrekkingen met het bevriende buurland Iran te onderhouden vanwege de internationale sancties tegen dat land, en de eveneens in Armenië spelende economische crisis. Door dit alles is Armenië financieel en militair sterk afhankelijk van Rusland.

Wie deden er wel mee? Naast Sarksjan waren er zeven andere kandidaten, die soms opmerkelijke ideeën aanhingen en vreemde acties ondernamen, maar geen van allen een echte bedreiging vormden voor de zittende president. Dit waren:

• Leider Raffi Ovannisjan van de partij Erfenis. Hij was de meest prowesterse kandidaat, die integratie in de Europese Unie voorstond en loonsverhogingen en de onmiddellijke erkenning van de onafhankelijkheid van Nagorno-Karabach beloofde.
• Grant Bagratjan, een oud-premier.
• Oud-dissident in de sovjettijd Parjoejr Ajrikjan, die militaire dienstplicht voor meisjes bepleitte.
• Arman Melikjan, voormalig minister van Buitenlandse Zaken van Nagorno-Karabach.
• Historicus Vardan Sedrakjan, specialist op het gebied van nationale mythen en epossen. Hij beloofde Armeense nationale epossen als grondslag van de Armeense identiteit en ontwikkeling te gebruiken.
• Politicoloog Andrias Goekasjan, die aandacht probeerde te trekken door het afkondigen van een permanente hongerstaking.
• Partijleider Aram Aroetjoenjan van de partij Nationale Overeenstemming.

Even leek de campagne nog te ontsporen, want in de avond van 31 januari er in het centrum van Jerevan een aanslag gepleegd op kandidaat Parjoejr Ajrikjan. Hoewel er twee schoten van dichtbij op hem werden gelost, raakte hij alleen licht gewond door een kogel in zijn schouder. Ajrikjan beschuldigde het ´Russische imperialisme´ van de aanslag. De Armeense grondwet bepaalt de mogelijkheid van uitstel van twee weken van presidentsverkiezingen als een kandidaat ´onoverkomelijke belemmeringen´ ondervindt om campagne te kunnen voeren. Maar van uitstel kwam het niet. Het bleef onduidelijk of Ajrikjan slachtoffer was geweest van een echte aanslag of dat er sprake was van geënsceneerde aandachttrekkerij.

Sarksjan won met 58,6 procent van de stemmen. Ovannisjan werd tweede met 36,8 procent van de stemmen, Bagratjan derde met 2,2 procent en Ajrikjan vierde met 1,2 procent van de stemmen. De prowesterse Raffi Ovannisjan werd dus tweede. Hij deed het vooral goed in de steden en onder de intelligentsia.

Drie dagen na verkiezingsdag riep Ovannisjan zijn aanhangers op om zich gereed te maken voor betogingen tegen Sarksjan, omdat er volgens hem zware schendingen van het verkiezingsproces hadden plaatsgevonden. Hij beweerde zelfs 80 procent van de stemmen te hebben gehaald als er eerlijk zou zijn geteld. Of zijn aanhang echt de straat op zal gaan voor het afdwingen een fluwelen revolutie tegen Sarksjan lijkt echter zeer onwaarschijnlijk.

De internationale waarnemers waren redelijk tevreden over het democratische verloop van de verkiezingen, ook de waarnemers uit het Westen en die van de OVSE. Er waren 632 internationale en ruim 6.000 nationale waarnemers actief.

Op sociale media reageerden veel Armeniërs heel melig op de uitslag van de presidentsverkiezingen. Zo plaatsten ze stembiljetten op hun persoonlijke pagina´s met namen van andere Armeniërs die ze als president zouden willen hebben, zoals de tekenfilmfiguur Tsjeboerasjka en bekende personen uit de omvangrijke Armeense diaspora, onder wie het Amerikaanse societymeisje Kim Kardashian en acteur Chuck Norris. Een man at op een filmpje een heel stembiljet op.