Nieuwe terroristenleider in Noord-Kaukasus

René Does

Terwijl de wereld de Olympische Winterspelen in Sotsji volgde en daarna de ontwikkelingen rond de Russische annexatie van de Krim, vond er in de Noord-Kaukasus ook nog een opmerkelijke gebeurtenis plaats: de islamitische terroristische organisatie Imarat Kavkaz kreeg een nieuwe leider na het overlijden van Dokoe Oemarov. De Tstetsjeen Oemarov werd vervangen door Aliaschab Kebekov (42) uit Dagestan, die Ali Aboe-Moechammad als strijdnaam heeft aangenomen. Het nieuws kwam de dag na de sluitingsceremonie van de Spelen naar buiten en werd definitief bevestigd door de eerste videoboodschap van Aboe-Moechammed op 18 maart 2014.

Al sinds december waren er geruchten dat Oemarov was overleden. Over de precieze datum en de omstandigheden van zijn dood werd niets bekend gemaakt via de rebellenwebsite Kavkazcenter.com.

Oemarov was in 2006 de opvolger van de beruchte terroristenleider Sjamil Basajev, die in dat jaar werd gedood door Russische veiligheidstroepen. Basajev, eveneens een Tsjetsjeen, had naam gemaakt met verschillende grote en bloedige terreurdaden, met als dieptepunt de gijzeling op de school in Beslan in de eerste dagen van september 2004.

Ook Oemarov heeft zich niet onbetuigd gelaten, maar de aanslagen onder zijn verantwoordelijkheid hadden niet de impact van die van Basajev. Oemarov was verantwoordelijk voor de aanslag op de Nevski-exprestrein tussen Moskou en Sint Petersburg in 2009, de aanslag op de Moskouse metro in 2010 en de aanslag op het Moskouse vliegveld Domodedovo in 2011.

Het laatst liet Oemarov van zich horen in de zomer van 2013 middels dreigementen over aanslagen tijdens de Olympische Winterspelen in Sotsji. Die Spelen heeft hij zelf dus niet meer mee mogen maken.

Imarat Kavkaz streeft naar de stichting van een strenge islamitische staat in de hele Noord-Kaukasus. De benoeming van Kebekov door een vergadering van terroristenleiders past in de ontwikkeling van de laatste jaren dat het zwaartepunt van het moslimterrorisme op de Noord-Kaukasus zich verschuift van Tsjetsjenië naar Dagestan. (Zie ook Sotsji en de Noord- Kaukasus: sporten aan de rand van een conflictgebied in de Internationale Spectator.)

In de jaren negentig was Kebekov nog ondernemer en handelde hij onder meer in illegale wodka. In 2009 sloot hij zich aan bij de islamistische opstandelingen in de Noord-Kaukasus, na de moord op zijn achterneef Moertazali Magomedov. De moord op Magomedov werd toen weinig belicht in het nieuws, maar blijkt achteraf van grote invloed te zijn geweest op de strijd in de Noord-Kaukasus.

Moertazali Magomedov gold in de hele regio onder moslims als een grote godsgeleerde. Als een van de eerste moslims in Rusland mocht Magomedov in 1991 naar het buitenland, naar Syrië, om zich daar te scholen in het islamitische recht en het Arabisch. Hij promoveerde in Damascus en werd doctor in het sjaria-recht.

In 2008 keerde hij terug naar Dagestan om daar te doceren aan hogere religieuze opleidingen en te prediken in moskeeën. Islamitische gelovigen uit de heel regio kwamen naar zijn preken. De Russische veiligheidsdiensten hielden Magomedov met rust onder het motto ´jij mag je gang gaan in ruil voor het rustig houden van de jeugd´. Niettemin werd Magomedov in oktober 2009 in zijn auto doodgeschoten. Door wie bleef onduidelijk; de daders werden niet gevonden.

Kebekov was in het eerste decennium van deze eeuw een leerling van Magomedov in Damascus. De moord op Magomedov heeft dus geleid tot radicalisering onder zijn volgelingen. Het enige dat nu te hopen valt is dat de wereld niet al te veel te horen zal van Aliaschab Kebekov, alias Ali Aboe-Moechammad.