Krim terug naar Rusland (6): watervoorziening

René Does

Rusland mag bij Oekraïne aan de gaskraan draaien, Oekraïne draait bij de Krim aan de waterkraan. Spiegelbeeldig aan de gasproblemen tussen de twee landen spelen op watergebied vergelijkbare problemen en verhoudingen, alleen op veel kleinere schaal.

Op het terrein van de watervoorziening is de Krim momenteel voor 20 procent zelfvoorzienend. De overige 80 procent aan benodigd water moet uit Oekraïne komen. Dat komt er sinds de annexatie van het schiereiland door Rusland echter niet meer, want Oekraïne heeft de watertoevoer tot een derde afgeknepen, van 50 kubieke meter per seconde tot 16 kubieke meter per seconde. Sommige bronnen spreken over nog grotere inkrimping.

Oekraïne verklaart de verminderde watertoevoer uit achterstallige betalingen door de Krim van twee miljoen hryvna (bijna 150.000 euro) voor waterleveranties. Maar zoals gas een geopolitiek drukmiddel is in de handen van Rusland, is water dat in de handen van Oekraïne.

Het zuiden van de Krim is zelfvoorzienend met grondwater en water uit de bergen. Het vlakkere en drogere noorden en oosten van het schiereiland is echter grotendeels afhankelijk van water uit de Oekraïense rivier de Dnjepr, dat vanuit het stuwmeer van Tavrijsk via het Noord-Krimkanaal (SKK) wordt aangevoerd.

Het SKK werd tussen 1961 en 1971 aangelegd. De Krim consumeert tegenwoordig jaarlijks ongeveer één kubieke kilometer water, waarvan dus 80 procent uit het SKK komt. Van de waterconsumptie op de Krim gaat 800 miljoen kubieke meter op aan de irrigatie van de landbouw, waarvan weer 500 miljoen kubieke meter aan de irrigatie van de 30.000 hectare aan rijstvelden.

Door de verminderde watertoevoer dreigt de landbouwoogst op het schiereiland (rijst, graan, groenten, wijn) dit jaar voor een groot deel verloren te gaan en kan de landbouwsector een verlies van vijf miljard roebel (circa 130 miljoen euro) lijden. Ook de inwoners van de steden en de dorpen in het noorden en oosten van het schiereiland moeten rekenen op langdurige onderbrekingen van hun watervoorziening.

Zoals Oekraïne en Europa in hun gasvoorziening nu minder afhankelijk willen worden van de gastoevoer uit Rusland, wil de Krim in zijn watervoorziening minder afhankelijk worden van toevoer uit Oekraïne.

De Russische waterdeskundige Sergej Goloebtsjikov, lid van de Russische Geografische Vereniging, wil alleen al vanuit ecologische overwegingen af van de watertoevoer via het SKK, omdat het water uit de benedenstroom van de Dnjepr sterk vervuild is en volgens hem een gevaar oplevert voor de volksgezondheid op de Krim. ´Het is zeer gevaarlijk water, dat verzadigd is met organische stoffen. Het kanaal verzamelt het afvalwater uit heel Oekraïne. Het water is erg smerig en geel van kleur´, zei hij tegen de nieuwssite Utro.ru.

Er wordt in Rusland volop nagedacht over mogelijke alternatieven voor het water uit het SKK: ontzilten van zeewater, hergebruik van afvalwater, het opvangen van regenwater en dauwwater, het aanleggen van ondergrondse waterreservoirs om verdamping tegen te gaan en de omleiding van water uit rivieren in de Noord-Kaukasus over de Zeeëngte van Kertsj via waterbuizen op pilaren of via de zeebodem. Maar al deze oplossingen kosten tijd en veel geld en vragen een technologische verfijning in het waterbeheer die in Rusland niet makkelijk te realiseren zal zijn.

Kortom, watertoevoer vanuit het SKK zal voorlopig nodig blijven. Allereerst kan er al veel aan besparing gewonnen worden door de enorme verspilling en overconsumptie van water op de Krim tegen te gaan. In de landbouw kan er overgestapt worden op minder waterintensieve gewassen dan rijst en op druppelirrigatie in plaats van water gewoon over de landbouwvelden te laten stromen, zoals nu.

Het waterleidingnet voor de bevolking is verouderd en kent een enorm waterverlies in de buizen. Inwoners van de Krim consumeren dagelijks 300 liter water per hoofd van de bevolking, tegen bijvoorbeeld 187 liter per hoofd van de bevolking in Moskou.

Vicedirecteur Stanislav Chramenkov van het Russische waterleidingbedrijf Rosvodokanal zei in de krant Kommersant dat in het district Kertsj twee derde van het water in het leidingnetwerk verloren gaat: ´Dat wil zeggen van die 300 liter per dag verdwijnt 200 liter gewoonweg in de grond. In plaats van nieuwe bronnen te zoeken, heeft het nut de verliezen te beperken.´

Renovatie van het waterleidingnetwerk van de Krim kost volgens Chramenkov zes miljard roebel (bijna 150 miljoen euro) in drie jaar tijd. Verder pleit hij voor het installeren van watermeters in de woningen, hetgeen, zo heeft de praktijk elders in Rusland bewezen, meteen een besparing van 10 tot 15 procent in de waterconsumptie oplevert.

Buitenlanddeskundige Aleksej Arbatov van het Instituut voor Internationale Veiligheid van de Russische Academie van Wetenschappen stelt dat de watervoorziening van de Krim onderdeel moet worden van ´een diplomatiek compromis´ tussen Rusland en Oekraïne over de prijs van Russische gasleveranties. Maar of Oekraïne de waterleveringen aan de Krim wil koppelen aan de gasonderhandelingen met Rusland is echter de vraag, want dat zou een impliciete erkenning van de annexatie van de Krim door Rusland betekenen.