Krim terug naar Rusland (7): speciale economische zone

René Does

De Krim kan economisch niet zonder subsidies van de overheid. Zoals eerder in deze serie vermeld gaat de annexatie van de Krim Rusland de komende tien jaar drie miljard dollar per jaar kosten. De vraag is daarom of en hoe er extra inkomsten en economische groei kunnen worden gegenereerd.

Om de economie van het schiereiland te stimuleren adviseren deskundigen dat de Krim 49 jaar lang een ´speciale economische zone´ wordt, waar bedrijven die zich er vestigen voordelen op het gebied van belastingen en andere heffingen kunnen krijgen. Zo moeten investeringen in de belangrijkste sectoren van de regio worden aangejaagd: de landbouw, de industrie, de logistiek, het toerisme en de scheepsbouw en de scheepvaart.

Eén sector heeft in deze discussie in de media bijzondere aandacht gekregen, namelijk het gokwezen. In 2009 is er in Rusland een landelijk verbod op gokspelen afgekondigd, met uitzondering van vier zones. Goklustigen in Rusland kunnen sindsdien alleen nog terecht in de provincies Krasnodar, Altaj, Kaliningrad en de Zeeprovincie in het Verre Oosten.

Op 21 april diende president Vladimir Poetin bij de Staatsdoema een wetsvoorstel in dat van de Krim de vijfde kansspelzone van Rusland moet maken. In de Russische media wordt geschreven dat de Krim het ´Las Vegas´ of het ´Macao´ van het land moet worden. Begin juli, vlak vóór het zomerreces, keurde de Staatdoema het presidentiële wetsvoorstel goed.

Het was best verrassend dat de machthebbers van de Krim een kansspelenregio willen maken. Ook voor Sotsji in de periode na de afgelopen Olympische Winterspelen werd zo´n toekomst bedacht, maar die plannen werden vóór de Spelen door zowel Poetin als premier Dmitri Medvedev afgewezen. Sotsji en de Krim zijn toeristische regio´s aan de subtropische kust van de Zwarte Zee, waar casino´s en andere gokgelegenheden een aanvulling zouden kunnen worden op het reguliere zomertoerisme.

Voor Sotsji werd zo´n ontwikkeling afgewezen, mede omdat in de provincie Krasnodar, waar Sotsji toe behoort, reeds het gokcentrum Azov-City met drie casino´s functioneert. Maar in het wetsvoorstel dat eind juli werd goedgekeurd door het parlement, werd onverwacht ook Sotsji als kansspelregio aangewezen.

Vanwege de ontwikkelingen rond de Krim lukt het voorlopig niet meer Sotsji ook als internationaal centrum van toerisme en zakelijke conferenties aan te prijzen. Dus als alternatief ontwikkelingsmodel om in ieder geval een deel van de olympische investeringen terug te verdienen, mag ook Sotsji nu een gokcentrum worden.

De bestuurders van de Krim mogen zelf beslissen waar op het schiereiland zij een gokcentrum willen oprichten. Ze kunnen ook besluiten gokvoorzieningen aan te laten sluiten bij bestaande luxehotels.

Maar er zijn ook tegenstanders en sceptici van het besluit. De eerste vrezen vooral verloedering van de Krim. Zo stelde het hoofd van de commissie cultuur van de Maatschappelijke Kamer, Pavel Pozjigajlo, dat de oprichting van een kansspelzone vergezeld zal gaan van 'prostitutie, criminaliteit en het witwassen van zwart geld'.

Dit laatste werd ook gesteld door medewerker Maksim Blant van de nieuwssite Jezjednevny Zjoernal (Dagelijkse Krant). Blant waarschuwt sowieso dat de Krim als 'speciale economische regio' zich zal ontwikkelen tot een 'binnenlandse offshore' met het gokwezen als 'nationale witwasmachine'.

Daarnaast zijn de ervaringen met de andere vier kansspelzones in het land niet positief. Die in Kaliningrad, de Altaj en de Zeeprovincie functioneren zelfs helemaal nog niet. Alleen Azov-City in de provincie Krasnodar functioneert een beetje.

Daarom toonde ook het Ministerie van Financiën zich geen voorstander van het plan om van de Krim ook een kansspelzone te maken: tot nu toe hebben ze de Russische staat veel meer aan infrastructurele investeringen gekost dan aan belastinginkomsten opgeleverd.

Waarom zou dit op de Krim beter gaan? De belangrijkste reden van de scepsis is dat vergelijkingen met wereldberoemde gokcentra als Las Vegas en Macao voor de kansspelenregio´s totaal niet opgaan, en al helemaal niet voor de voor toeristen afgelegen en weinig aantrekkelijke Zeeprovincie en provincies Kaliningrad en Altaj (tenzij je van berg- of natuurtoerisme houdt).

Anders dan in de twee beroemde voorbeelden is er veel minder buitenlands en binnenlands publiek te vinden voor gokken in Rusland. In Rusland alleen zijn er te weinig goklustigen om alle gokregio´s te laten bloeien. Er zijn bovendien nauwelijks buitenlanders die Rusland om deze reden zullen bezoeken.

Vóór het gokverbod van 2009 waren er in Rusland 220.000 speelautomaten en 5.500 speeltafels, aldus de krant Kommersant van 28 april. Zij leverden de Russische staatskas toen 24,4 miljard roebel (600 miljoen euro) aan inkomsten op, dat wil zeggen ongeveer 5 procent van de inkomsten die Macao in China oplevert.

Blijkbaar wordt sinds de annexatie van de Krim alles ingezet om tenminste van de toeristische Zwarte Zeekust een kansspelzone te maken. Op buitenlandse investeerders kan hierbij niet gerekend worden, want die willen niet of mogen niet, vanwege het westerse sanctiebeleid, hun geld in casino´s en andere gokgelegenheden steken.

De enige mogelijkheid om van de Krim, Sotsji en Azov-City het centrum van de Russische gokindustrie te maken is dat het Kremlin dwang uitoefent op Russische investeerders, net zoals bij de bouw van de olympische voorzieningen in Sotsji is gebeurd.