Voetbal in Rusland (4 en slot): competitie 2015-2016

René Does

Russen zijn als volk niet van nature voetballiefhebbers. Een massaal volksfeest om een voetbaloverwinning, zoals de 3-1 winst van Rusland op het Nederlands elftal in de kwartfinale tijdens het EK Voetbal van 2008 in Oostenrijk en Zwitserland onder toenmalig bondscoach Guus Hiddink, was een uitzondering op deze regel.

Volgens een recente opiniepeiling van het Al-Russische Centrum voor de Bestudering van de Publieke Opinie (VTsIOM), uit begin juli 2015, heeft de belangstelling van Russen voor voetbal 'een dieptepunt in de nieuwste geschiedenis van Rusland bereikt'. Het overigens wat warrige onderzoek concludeerde dat slechts 8 procent van de Russen zich als een echte voetballiefhebber ziet en nog eens 19 procent wedstrijden 'soms wel en soms niet' volgt.

Maar liefst 73 procent van de respondenten gaf aan 'onverschillig' te staan tegenover wat er in het voetbal gebeurt. En als Russen voetbal volgen, dan zijn ze vaak meer geïnteresseerd in de West-Europese topcompetities dan in de eigen Premjer-Liga.

De toeschouwersaantallen in de Premjer-Liga bevestigen dit beeld. De gemiddelde cijfers liggen rond de 13.000 bezoekers per wedstrijd. Moskouse topclubs als CSKA en Dinamo presteren het om gemiddeld 5.000 toeschouwers per wedstrijd te trekken. Bij Lokomotiv Moskou komen zelfs gemiddeld maar 3.000 bezoekers naar een thuiswedstrijd, terwijl deze club een mooi nieuw stadion heeft.

Deze jammerlijke staat van het Russische voetbal aan het begin van de competitie 2025-2016 heeft verschillende oorzaken. Allereest zijn daar natuurlijk de slechte resultaten van het nationale elftal in de voorronde voor het EK-2016 in Frankrijk, de middelmaat van de spelers en de resultaten in het clubvoetbal. Alleen Zenit Sint-Petersburg is nationaal en een beetje internationaal een uitzondering op deze regel.

Daarnaast zijn in het verdienmodel van het Russische voetbal toeschouwersaantallen, televisiegelden en sponsorinkomsten niet zo belangrijk. Russische voetbalclubs zijn in handen van staatsbedrijven of steenrijke oligarchen, die hun portemonnee kunnen trekken zonder meteen aan extra inkomsten te hoeven denken. Toeschouwers, met hun regelmatig rellerige of racistische gedrag, worden eerder als een last dan als een lust gezien.

'Bij ons is het inmiddels zo dat het clubvoetbal beheerst wordt door clubeigenaren. De voetballers spelen voor hen, niet voor het publiek', stelde voetbalschrijver en -onderzoeker Dmitri Lekoech op 7 juli tegen de nieuwssite Gazeta.ru.

Bij deze bedrijfsstructuur wordt ook het voetbal in Rusland getroffen door de economische crisis. Het aantrekken van echte buitenlandse toppers blijft voorlopig onmogelijk. Voor het nieuwe seizoen hebben de clubs van de Premjer-Liga praktisch niets uitgegeven aan transfers voor nieuwe spelers.

Alleen Spartak Moskou heeft 13 miljoen euro gespendeerd aan het aantrekken van de Kaapverdische aanvaller Zé Luís van het Portugese Braga (7 miljoen euro) en de Bulgaarse middenvelder Ivelin Popov van Koeban (6 miljoen euro). Bij de paar spraakmakende overgangen betrof het transfervrije spelers, zoals de overgang van aanvaller Andrej Arsjavin van Zenit naar Koeban en spits Roman Pavljoetsjenko van Lokomotiv Moskou naar Koeban.

Dinamo Moskou en Krasnodar hebben bovendien van de UEFA voor het nieuwe seizoen een transferverbod opgelegd gekregen vanwege het overtreden van de financiële fair play-regels. Dinamo is zelfs uitgesloten van het spelen van Europees voetbal.

De live uitzendingen van de competitiewedstrijden zitten ook in Rusland achter de decoder, namelijk die van de betaalzender NTV Pljoes. Wel wordt op het openbare kanaal van NTV op zaterdag of zondag om 13.30 uur een wedstrijd uit de Premjer-Liga live uitgezonden. De meeste Russische huishoudens hebben geen geld om de betaalzender NTV Pljoes in huis te halen of geven hun geld liever aan iets anders uit dan aan live voetbalwedstrijden.

De Russische voetbalcompetitie kent ook een grote mate van voorspelbaarheid. Zenit Sint-Petersburg geldt weer als de grote favoriet voor de nationale titel in 2015-2016, met de traditionele grote clubs uit Moskou (CSKA, Spartak, Dinamo en Lokomotiv) en Krasnodar als mogelijke outsiders of kandidaten voor de plaatsen in de top achter Zenit. Zenit versterkte zich met twee transfervrije spelers: aanvaller Artjom Dzjoeba van Spartak Moskou en middenvelder Artoer Joesoepov van Dinamo Moskou.

Inmiddels lijkt ook president Vladimir Poetin bezorgd te zijn over de stagnatie in het Russische voetbal in de aanloop naar het WK-2018 in eigen land. De nieuwssite Polit.ru meldde op 15 juli dat er in november onder zijn leiding een speciale vergadering over de stand van zaken in het Russische voetbal zal worden gehouden.