Voetbal in Rusland (3): strengere buitenlanderregel

René Does

'7+4' ⇒ '6+5' ⇒ '7+4' ⇒ '10+15' ⇒ '6+5'. Met deze formules probeert de Russische voetbalwereld sinds 2006 de verhouding tussen Russische en buitenlandse spelers te reguleren. Voor de aantrekkelijkheid van het Russische voetbal voor de eigen toeschouwers en de ontwikkeling van de eigen voetballers is het volgens Russische voetbalbestuurders noodzakelijk in de teams die uitkomen in de hoogste Premjer-Liga een verplicht minimumaantal Russische spelers vast te stellen. Dat minimumaantal staat in de eerder genoemde formules achter het +teken. Maar lang niet iedereen is voorstander van zo'n minimumverplichting.

Ruim tien jaar geleden deed ook in het Russische voetbal het grote geld zijn intrede. De Russische voetbalcompetitie werd voor buitenlandse spelers financieel een aantrekkelijke bestemming. In rap tempo kwamen er veel 'legionairs', zoals buitenlandse voetballers in Rusland worden genoemd. Maar enkele uitzonderingen daargelaten, zoals de Braziliaanse aanvaller Hulk bij Zenit Sint-Petersburg en voorheen aanvaller Eto'o bij Anzji Machatsjkala, werd de Russische voetbalcompetitie nooit aantrekkelijk genoeg voor de wereldtoppers in het voetbal.

Een 'legionair' is een voetballer die niet voor een Russisch vertegenwoordigend elftal mag uitkomen. Een buitenlander met een Russisch paspoort geldt dus niet als buitenlander.

Om een overheersing van het Russische clubvoetbal door buitenlandse middelmaat te voorkomen werd in 2006 de buitenlandersformule '7+4' ingevoerd. Uitzondering op de regel gold voor buitenlandse spelers die meer dan tien interlands voor hun nationale elftal hadden gespeeld. In de periode 2009-2012 gold de nog strengere buitenlanderregel '6+5'. In 2012 ging men weer terug naar het minder strenge '7+4'.

In december 2014 besloot de Russische Voetbalbond (RFS) voor het seizoen 2015-2016 de regel '10+15' in te voeren. Deze formule bepaalt dat een selectie minimaal 15 Russische contractspelers moet bevatten. In dat geval kunnen er dus maximaal 10 buitenlandse spelers in een voetbalwedstrijd opgesteld worden.

Maar zoals na het ontslag van bondscoach Fabio Capello werd beslist dat de nieuwe bondscoach een Rus moest zijn, werd twee dagen voor de nieuwe competitie door de RFS plotseling beslist dat in het seizoen 2015-2016 het strengere '6+5' weer ging gelden. De beslissing werd afgedwongen door het Ministerie van Sport, dat sinds juni wettelijk het recht heeft het aandeel buitenlanders in de verschillende takken van sport te reglementeren.

Er zijn in het Russische topvoetbal winnaars en verliezers van de strengere buitenlanderregel, en overeenkomstig dus voorstanders en tegenstanders. Vaak zijn de minder rijke clubs die meedraaien in de onderste helft van de Premjer-Liga voorstander, omdat door de regel de achterstand op de rijkere topclubs verkleind kan worden. Ook een voorstander is bestuursvoorzitter Aleksej Miller van het staatsgasbedrijf Gazprom.

Volgens Miller is een limiet op het aantal legionairs een voorwaarde om voor het WK-voetbal 2018 in eigen land een sterk en kansrijk nationaal elftal op te bouwen. Ook veel Russische profvoetballers zijn openlijk of heimelijk voor, omdat het hun marktwaarde in de nationale voetbalcompetitie en daarmee hun inkomen opdrijft.

Tegenstanders stellen dat een beperking van het aantal buitenlandse spelers op het veld het beoogde doel, versterking van het Russische voetbal, juist tegenwerkt. Met name omdat ook een middelmatige Russische speler door de beperkende buitenlanderregel in eigen land sportief en financieel een gespreid bedje vindt zonder zijn uiterste best te hoeven doen en daarom ook geen prikkel heeft zich sportief en financieel te ontwikkelen in een sterkere buitenlandse competitie. Zo heeft een aardige, maar zeker geen wereldspits als Aleksandr Kokorin van Dinamo Moskou een jaarsalaris van 5,5 miljoen euro.

Vooral de trainers en bestuurders van de Russische topclubs die altijd om de nationale prijzen strijden, lieten zich kritisch uit. Bij CSKA Moskou blijft men herhalen dat een Lada niet beter gaat rijden door buitenlandse auto's te verbieden.

De Portugese trainer André Villas-Boas van titelhouder Zenit Sint-Petersburg vond het besluit 'de slechts mogelijke maatregel', omdat het de concurrentie binnen zijn selectie zou aantasten, de kansen van zijn team in de Champions League zou verzwakken en de Russische voetballers 'luier' zou maken. Pikant is dat Villas-Boas met deze mening ingaat tegen die van de baas van hoofdsponsor Gazprom Aleksej Miller, tevens een verklaard fan van Zenit.

Voetbalcommentator Stanislav Minin van het dagblad Nezavisimaja Gazeta is er in een commentaar op 16 juli 2015 van overtuigd dat de strengere buitenlanderregel de toch al snel op de loer liggende gemakzucht onder Russische voetballers zal versterken. Hij heeft hiervoor drie redenen.

Ten eerste hebben Russische voetballers weinig of geen concurrentie op hun positie in een selectie als op die positie geen buitenlandse collega's zijn. Door de verstrenging van '7+4' naar '6+5' komen er nog een 16 van zulke zekere posities bij (de Premjer-Liga telt 16 deelnemers).

Ten tweede, als er in een club waar een Russische speler speelt wel een sterke buitenlandse concurrent op zijn positie in het elftal is, kan hij proberen een lucratieve transfer te krijgen naar een club waar zulke buitenlandse concurrentie ontbreekt. En ten derde ontmoedigt het Russische spelers extra zich te willen ontwikkelen bij een sterke buitenlandse club. 'Een Russisch paspoort wordt geconverteerd in een hoog salaris.'

Al met al is de discussie over het aandeel buitenlandse spelers in het Russische voetbal een gecompliceerd en paradoxaal verhaal: in bestuurlijke pogingen om het Russische voetbal te beschermen tegen te grote instroom van middelmatige buitenlandse spelers lijkt vooral Russische voetbalmiddelmaat te worden versterkt.