Slaaptekort Russen leidt tot miljardenverliezen

René Does

Vijf dagen per week acht uur werken: ook in Rusland worden tegenwoordig vraagtekens geplaatst bij de noodzaak en houdbaarheid van deze klassieke arbeidstijd voor werknemers. Zowel werkgevers als werknemers stellen zich steeds flexibeler op in het bepalen van de werktijd.

De discussie over de vijfdaagse werkweek met achturige werkdagen kreeg een nieuwe impuls door de resultaten van een onderzoek door het Analytisch Centrum van het Nationaal Agentschap voor Financieel Onderzoek (NAFI), waarover de dagbladen Kommersant en Nezavisimaja Gazeta op 29 september 2017 berichtten. Het NAFI meldde dat jaarlijks maar liefst 190 miljard roebel (circa 2,8 miljard euro) aan betaling voor verspilde arbeidsuren wordt uitgegeven voor werkgevers.

Het NAFI komt aan dit bedrag door werknemers-respondenten te vragen hoe hoog zij zelf hun arbeidsactiviteit inschatten. Het gemiddelde antwoord was 80 procent. Gemiddeld brengen zij dus 20 procent van hun werktijd niet nuttig door, naar hun mening. Op basis van het aantal werknemers en het gemiddelde salaris in Rusland komt het NAFI op het jaarlijkse bedrag van 190 miljard roebel van 'ongerechtvaardigde uitgaven'.

Slaaptekort is een belangrijke oorzaak van arbeidsverzaking gedurende de werkweek en de werkdag, bleek verder uit het onderzoek. De respondenten bekenden in hun reacties gemiddeld 3,7 werkdag niet echt uitgeslapen te zijn. Dertien procent verklaarde nooit uitgeslapen te zijn gedurende de werkweek.

De belangrijkste reden dat werknemers niet uitgeslapen zijn op het werk is dat ze, naar eigen zeggen, 's avonds niet op tijd ophouden met televisie kijken, computerspelletjes spelen en lezen. Andere oorzaken van slaaptekort die door de respondenten worden genoemd in het NAFI-onderzoek zijn overwerk (door 30 procent), ouder worden en gezondheidsproblemen (23 procent), kleine kinderen (15 procent), burengerucht (11 procent), 'activiteiten buitenshuis' (8 procent) en gesnurk van de bedpartner (4 procent).

Het hoofd van het human resource-onderzoek bij het NAFI, Ljoedmila Spiridonova, concludeert dat de 'permanente hoge arbeidsdruk' onder Russische werknemers veroorzaakt wordt door zowel overwerk als de wens naar meer eigen tijdsinvulling naast het werk.

Het NAFI noemt de berekening van 190 miljard roebel voor verspilde arbeidsuren 'voorwaardelijk'. Uiteraard is het niet mogelijk de gemiddelde arbeidstijd zo maar met 20 procent te verminderen en de arbeidskosten met 20 procent te verlagen. Ook is niet duidelijk wat de oorzaak is van het slaaptekort onder werknemers: in eerste instantie de lange werkdag of eigen gedrag.

Naast niet de hele arbeidstijd productief doorbrengen is overwerk moeten verrichten ook redelijk wijd verbreid. En bij witteboordenwerk is arbeidstijdverkorting en verhoging van de arbeidsproductiviteit makkelijker door te voeren dan in de industrie en de landbouw.

Veel meer dan bij ons werken Russische werknemers nog volle werkweken van 40 uur. Dit traditionele arbeidsritme zal minder rigide en algemeen worden, zo kan worden geconcludeerd uit het NAFI-onderzoek.

De Nezavisimaja Gazeta schrijft dat ook Russische werkgevers bereid zijn tot kortere werkweken en/of kortere arbeidsdagen van hun werknemers bij gelijkblijvende lonen. Hierbij zijn zij steeds meer bereid hun werknemers vrijer te laten in waar en wanneer zij - individueel of in groepen - afgesproken werkzaamheden uitvoeren. Verkorting van de arbeidstijd kan werkgevers dan toch nog bezuinigingen opleveren in de vorm van minder kosten aan zaken als verlichting, elektriciteit, catering, reiskosten en bewaking.