Het WK Voetbal in Rusland (3): het nationale elftal

René Does

Op voetbalgebied is Rusland bepaald geen mondiale grootmacht. Veel Russische voetballiefhebbers zullen het volledig eens zijn met de uitspraak van de Braziliaanse voetballegende Pele dat het 'net zo waarschijnlijk is dat Rusland een wereldkampioenschap voetbal wint als dat Brazilië wereldkampioen ijshockey wordt'. Wat heeft het nationale elftal Rusland te zoeken op het WK Voetbal 2018 in eigen land?

De belangrijkste reden is simpelweg dat Rusland het organiserende land is en het nationale elftal gevrijwaard was van kwalificatiewedstrijden. Veel Russen kijken met een olympische blik naar het voetbaltoernooi: 'Meedoen is belangrijker dan winnen.' Als het nationale elftal de voorronde niet overleeft, is er dan geen grote teleurstelling, en als het wel door de voorronde komt, is dat alleen maar mooi meegenomen.

De Russische supporters hebben alle reden voor hun lage verwachtingen. Het nationale elftal heeft geen enkele van de laatste zeven gespeelde wedstrijden gewonnen. Op de FIFA-ranglijst staat Rusland op de laagste plaats van alle deelnemende landen: nummer 70 volgens de laatste telling.

Op deze ranglijst moet Rusland landen laten voorgaan als de Democratische Republiek Congo, Jamaica, Kaapverdië, Burkina-Fasso, Albanië, Oezbekistan, Panama, Bolivia en Tunesië. De openingswedstrijd van het WK Voetbal gaat tussen de twee laagst geplaatste deelnemende landen van de FIFA-ranglijst: Rusland en Saoedi-Arabië (nummer 67).

Groot en klein
Op bijna alle WK's en EK's voetbal sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 liet het nationale voetbalelftal van Rusland een kleurloze en ongeïnspireerde indruk achter. De enige uitzonderingen waren de nationale elftallen die getraind werden door de Nederlandse trainers Guus Hiddink en Dick Advocaat.

Hiddink heeft de Russen in de postcommunistische tijd het enige landelijk gevierde voetbalstraatfeest bezorgd. Dit gebeurde toen zijn elftal met 3-1 van Nederland won in de kwartfinale van het EK Voetbal 2008 in Zwitserland en Oostenrijk. Advocaat deed het vier jaar later op het EK in Polen en Oekraïne ook niet echt slecht met vier punten en een positief doelsaldo in de voorronde, maar Polen deed het als nummer 2 in de poule net iets beter.

Behalve onder Guus 'Ivanovitsj' Hiddink heeft geen enkel nationaal elftal van Rusland een voorronde op een WK of EK overleefd. Tijdens het laatste EK in Frankrijk was de teleurstelling over het weer slappe optreden en het niet overleven van de voorronde zo groot dat er een landelijke petitie over de opheffing van het nationale elftal werd opgezet op het internetplatform Change.org. De petitie werd door een miljoen Russen ondertekend.

De lage plaats op de FIFA-ranglijst van Rusland heeft echter ook, zoals de Russen dat vaak zeggen, 'objectieve redenen'. Een land dat een EK of WK organiseert kan weinig punten voor de lijst winnen, omdat er geen belangrijke officiële wedstrijden worden gespeeld waarin de meeste punten te behalen zijn. Vanwege de lange koude winters en grote afstanden in Rusland is het bovendien moeilijk er een compacte en sterke landelijke competitie te organiseren die veel bezoekers trekt en gelijk oploopt met de West-Europese voetbalcompetities.

Aan de andere kant is de Russische Premier League ook een kleine competitie. Er zijn eigenlijk maar vier elftallen die altijd om de topposities meestrijden: Zenit uit Sint-Petersburg en drie clubs uit Moskou: Spartak, CSKA en Dinamo.

Alleen zij trekken vollere stadions, maar dan nog worden wedstrijden in de Russische Premier League door slechts gemiddeld 15.000 toeschouwers bezocht. Voor een beetje getalenteerde Russische speler blijft het daarbij toch makkelijk veel geld te verdienen in eigen land, omdat elftallen minstens vijf binnenlandse spelers moeten opstellen en buitenlandse topspelers geen trek in voetballen in Rusland hebben.

Russische voetbalanalisten wijten het vaak bleke voetbal van het nationale elftal daarom aan het feit dat de betere Russische spelers geen aanmoediging voelen het beste uit zichzelf te halen om zich voor sterke buitenlandse competities in de kijker te spelen en met weinig concurrentie in eigen land toch miljoenencontracten binnen kunnen slepen in de relatief zwakke competitie.

Het weekblad Argoementy i Fakty publiceerde op 27 juni 2017 de jaarsalarissen van de 32 best betaalde spelers in 2017: dit liep van vier miljoen euro voor Igor Denisov van Lokomotiv Moskou tot 1,5 miljoen euro voor Taras Boerlak van Roebin Kazan. Op de lijst stonden maar twee buitenlandse spelers uit Zuid-Amerika. 'De geringe bezoekersaantallen, de lage kijkcijfers en de totale desinteresse van buitenlandse markten hebben op deze salarissen geen enkele invloed,' aldus voetbalcommentator Konstantin Stolbovski van het weekblad.

Zwakke poule
Het Russische nationale elftal dat op het WK zal aantreden onder leiding van trainer Stanislav Tsjertsjesov bestaat uit 23 spelers: drie keepers, zeven verdedigers, tien middenvelders en drie aanvallers. Slechts twee geselecteerde spelers komen uit voor buitenlandse clubs: keeper Vladimir Gaboelov van Club Brugge en middenvelder Denis Tsjerysjev van het Spaanse Villareal.

De Russische voetbalsupporter heeft geen enkele reden te denken dat Rusland succes zal hebben tijden het komende WK. 'Het is een feit dat het nationale elftal van Rusland geen enkel bijzonder kenmerk heeft die haar voordelig doet verschillen van haar voorgangers', stelde de krant Kommersant op 7 juni als voorbeschouwing op het toernooi.

Er is wel hoop dat Rusland de voorronde doorkomt, want de concurrenten in de zwakke poule A zijn ook geen hoogvliegers. Naast de waarschijnlijke groepswinnaar Uruguay (plaats 17 op de FIFA-ranglijst) zijn de andere groepsleden dus Saoedi-Arabië (67) en Egypte (46).

Tien maanden voordat Rusland in december 2010 op het FIFA-congres als organisator van het WK Voetbal in 2018 werd gekozen, vertelde de toenmalige voorzitter van de Russische Voetbalbond, Sergej Foersenko, dat de nationale bond het zich als zijn taak zag om voor 2018 een nationaal elftal op te bouwen dat om de wereldtitel moest meestrijden. Sindsdien is het nationale elftal van Rusland 58 plaatsen op de FIFA-ranglijst gezakt…