Dmitri Medvedev blijft premier van Rusland

René Does

De Russische presidentsverkiezingen van 18 maart 2018 hebben geen veranderingen gebracht in de politieke leiding van het land: Vladimir Poetin bleef president en herbenoemde Dmitri Medvedev meteen als premier van een nieuwe regering. In de nieuwe regering komen bovendien heel veel ministers uit de vorige regering-Medvedev ook weer terug.

Kortom, er is sprake van grote continuïteit in de politieke leiding van Rusland. Met de herbenoeming van Medvedev koos Poetin voor stabiliteit, ervaring en loyaliteit. Net als de oude regering heeft de samenstelling van de nieuwe ploeg een sterk technocratisch karakter.

Onderwijs en wetenschap
De nieuwe regering van premier Medvedev krijgt tien vicepremiers en 22 ministers. Onder de tien vicepremiers is er één eerste vicepremier: minister van Financiën Anton Siloeanov, die het Ministerie van Financiën sinds 2011 leidt. Hij staat bekend als betrouwbare bewaker van de begrotingsdiscipline.

Siloeanovs ministerie is steeds meer het 'superministerie' binnen de Russische regering geworden, zeker nadat in 2017 de Belastingdienst, de Douane en de Russische Staatdienst voor het Toezicht op de Alcoholsector (Rosalkogolregoelirovanije) onder het Ministerie van Financiën werden gebracht.

Ook de overige vicepremiers treden op als de coördinatoren van een beleidsterrein en de daarbij horende ministeries. Zo krijgt vicepremier Tatjana Golikova, voormalig hoofd van de Russische Rekenkamer, de sociale politiek in haar portefeuille, vicepremier Olga Golodets de cultuur en sport en vicepremier Dmitri Kozak industrie en energie.

Er zijn wel twee bestuurlijke hervormingen in de nieuwe regering-Medvedev. Het Ministerie van Onderwijs en Wetenschap wordt weer opgedeeld in twee aparte ministeries: het Ministerie van Onderwijs, dat over het algemeen vormende onderwijs zal gaan, en het Ministerie van Wetenschap en Hoger Onderwijs. Daarnaast wordt het Ministerie van Communicatie en Telefonie hervormd in het Ministerie voor IT-ontwikkeling (letterlijk heet het ministerie in het Russisch 'Ministerie voor Cijfermatige Ontwikkeling', afgekort Mintsifraz).

De laatste twee ministeries moeten een belangrijke rol gaan spelen in de technologische vooruitgang, met name op IT-gebied. De ontwikkeling van de IT-sector en van cybersecurity wordt een van de nationale beleidsprogramma's in de nieuwe regering van premier Medvedev, waarvoor 522 miljard roebel (circa 7 miljard euro) beschikbaar is gesteld.

Aleksej Koedrin
Wat Russische politieke journalisten en commentatoren eigenlijk het meeste bezighield bij de presentatie van de nieuwe regering-Medvedev was het ontbreken van Aleksej Koedrin op een belangrijke regeringspost of binnen de presidentiële administratie. Hij werd 'slechts' naar voren geschoven als de opvolger van Tatjana Golikova als voorzitter van de Rekenkamer.

De intelligente en scherp van de tongriem gesneden Koedrin vervult meestal een bijzondere rol in de hogere Russische politiek. Hij heeft flinke invloed op de ontwikkeling van het regeringsbeleid en maakt hiermee deel uit van het politieke establishment, maar hij kan ook kritisch zijn op de gang van zaken binnen Rusland op een manier die hem tegen de buitenparlementaire oppositie in Rusland doet aanschurken. In de praktijk fungeert hij daardoor dikwijls als communicatiekanaal tussen regime en oppositie.

Koedrin kent Poetin persoonlijk goed sinds zij beiden werkzaam waren in het gemeentebestuur van
Sint-Petersburg in de jaren negentig. Poetin noemt hem een 'vriend'.

Vanwege zijn regelmatige ongezouten kritiek op het regeringsbeleid is Koedrin echter weinig populair bij premier Dmitri Medvedev en de regeringspartij Verenigd Rusland. Naar verluidt heeft Medvedev zijn veto uitgesproken over een belangrijke post voor Koedrin in zijn nieuwe regering.

Koedrin is sinds 2012 voorzitter van het Comité voor Burgerinitiatieven (KGI), een maatschappelijke think tank, en sinds 2016 voorzitter van het Centrum voor Strategische Projecten (TsSR), een bestuurlijke en economische think tank. Het TsSR schreef een van de mogelijke beleidsprogramma's voor de nieuwe zittingstermijn van Poetin.

Verschillende ideeën uit dit programma zijn terecht gekomen in Poetins mei-oekaze 'Over de nationale doelen en strategische opdrachten voor de ontwikkeling van de Russische Federatie tot 2024'.

De krant RBK schreef op 11 april dat het TsSR-programma een lijst van 300 maatregelen bevat, onderverdeeld in zeven 'prioriteiten'. Bijvoorbeeld verhoging van de levensverwachting met vijf jaar en geleidelijke verhoging van de pensioenleeftijd tot 65 jaar voor mannen en 63 jaar voor vrouwen in 2034 (nu nog respectievelijk 60 en 55 jaar) bij een verhoging van het gemiddelde pensioen tot twee maal het bestaansminimum.

Andere maatregelen die de krant aanhaalde zijn individueel gerichte hulp aan arme en kinderrijke gezinnen, verhoging van het aandeel van het midden- en kleinbedrijf in het Russische bbp tot 40 procent in 2030, verhoging van de arbeidsproductiviteit met een derde, uitbreiding van de beschikbare woonruimte per hoofd van de bevolking van 25 naar 30 vierkante meter, vermindering van de reistijd van huis naar werk tot gemiddeld één uur en betere resocialisatie van voormalige gevangenen.

Als derde functie krijgt Koedrin er dus het voorzitterschap van de Russische Rekenkamer bij. Veel commentatoren zien dit als een relatief kleine parkeerfunctie voor Koedrin.

De Rekenkamer is grondwettelijk ondergeschikt aan het parlement en rapporteert hieraan, en heeft als taken controle over de overheidsbegroting, de binnen- en buitenlandse schuld, de kredietverlening, de extrabudgettaire fondsen, de bankensector en het gebruik van de staatseigendommen. Koedrin noemde als zijn belangrijkste taak als voorzitter van de Rekenkamer 'vermindering van de corruptie in de financiële sfeer'.

De Russische Rekenkamer heeft ongeveer 1.000 werknemers en een begroting van 3,83 miljard roebel (ruim 50 miljoen euro). Hiermee is de begroting van de Rekenkamer iets kleiner dan die van de Russische Academie van Wetenschappen en iets hoger dan die van het Staatsbureau voor Toerisme.

Niettemin blijft Aleksej Koedrin op het namenlijstje van mogelijke opvolgers van Poetin. Omdat Poetin grondwettelijk aan zijn laatste regeertermijn als president is begonnen en tegen 2024 de opvolgingskwestie heel actueel wordt, wordt de nieuwe regering van Dmitri Medvedev door commentatoren een 'overgangsregering' voor een 'overgangsperiode' naar een nieuwe president genoemd.

Overigens vraagt men zich inmiddels af vanwege de herbenoeming van Dmitri Medvedev als premier of er in 2024 wel een echte politieke verandering en vernieuwing zal plaatsvinden of dat er in de komende zes jaar een nieuwe rokirovka (positiewisseling) tussen Poetin en Medvedev zal worden voorbereid: Dmitri Medvedev weer president en Vladimir Poetin weer premier.

In de laatste maanden van 2011 en de eerste maanden van 2012 werd het einde van de rokirovka, toen Poetin weer president zou worden en Medvedev premier, niet voetstoots geaccepteerd door de Russische bevolking. Maar het is een mogelijk scenario.