Russische inflatie stijgt snel
Jan Limbeek
Sneller dan verwacht stijgt in Rusland de inflatie. Op jaarbasis namen de prijzen toe met 3,1 procent in augustus. Sinds enkele weken daalt de roebel hard in waarde, wat het binnenlandse prijsniveau verder zal opstuwen. Voor de komende maanden is daarmee eveneens een hogere inflatie te verwachten.
* Wordt berekend door de CBR, zonder de meeste sterk fluctuerende prijzen van voedsel en energie
Bron: Russische Staatsdienst voor de Statistiek, Rosstat.
De inflatie is weliswaar aanmerkelijk lager dan de doelstelling van 4 procent inflatie van de Centrale Bank van Rusland (CBR), maar de stijging gaat snel. Vorige maand, juli 2018, was de inflatie nog 2,5 procent. En in juni 2,3 procent.
Ten opzichte van juli 2018 bleef de inflatie in augustus gelijk. Maar rekening houdend met seizoensfactoren steeg de inflatie met 0,5 procent. In juli 2018 was dit nog 0,16 procent en in juni ook 0,5 procent. De afgelopen drie maanden (juni-augustus) nam de inflatie op jaarbasis seizoensgecorrigeerd toe met 4,8 procent.
De redenen die de CBR noemt voor de versnelling van de inflatie zijn de normalisering (stijging) van de voedselprijzen en de verzwakking van de roebel. Vooral de laatste reden is een omineus teken voor de nabije toekomst.
Een groot deel van de depreciatie van de roebel vond plaats na 8 augustus, toen de Amerikaanse regering nieuwe sancties afkondigde. De hogere importprijzen door de duurdere dollar (en euro) hebben vooral na augustus een negatieve invloed op het binnenlandse prijsniveau omdat ze altijd met vertraging doordringen. Bovendien gaat de depreciatie van de roebel voort: de roebel was midden september zwakker dan een maand eerder.
Bron: Bankbulletin Wat de trends zeggen.
Renteverhoging
De tijd dat er in Rusland een uitgebreide discussie was of de CBR de rente sneller zou moeten verlagen, is nu wel voorbij. Het zou veeleer de vraag moeten zijn of de rente verhoogd gaat worden om de verzwakking van de roebel in te perken.
De meeste experts dachten dat de CBR een renteverhoging nog niet zou doorvoeren, maar op vrijdag 14 september besloot de directieraad onder leiding van bankpresident Elvira Nabioellina dit toch te doen. Weliswaar slechts een klein beetje, van 7,25 naar 7,50 procent per 17 september, maar er werd expliciet ruimte gelaten voor verdere verhogingen. Daarnaast besloot de CBR ermee door te gaan om geen buitenlandse valuta op te kopen op de Russische markt.
Nabioellina legt uit waarom de rente gaat stijgen.
Bij nader inzien zijn deze twee maatregelen - renteverhoging en moratorium opkopen valuta - niet zo'n verrassing. Nabioellina is nu eenmaal een anti-inflatie havik, die er haar levenswerk van gemaakt heeft om de inflatie terug te dringen. Blijkbaar vond ze dat extra maatregelen nodig waren om de inflatiestijging beperkt te houden, hoewel de reële rente (nominale rente minus inflatie) ruim 4 procent was.
Volgens de begeleidende verklaring van Nabioellina zal ook na de renteverhoging de inflatie eind 2018 3,8 à 4,2 procent bedragen. In 2019 zal de inflatie verder oplopen naar 5 à 5,5 procent en in de eerste helft van 2019 kan de inflatie volgens haar zelfs 6 procent bereiken. In de eerste helft van 2020 zal de inflatie weer terugkeren naar 4 procent.
Depreciatie van de roebel
De CBR stelt dat de roebelverzwakking in augustus ten opzichte van de euro en de dollar euro respectievelijk 9 en 11,4 procent bedroeg. Dat valt nog mee. Maar de CBR berekent het gemiddelde van augustus ten opzichte van het gemiddelde van december 2017. Vanaf augustus ging de waardedaling van de roebel extra hard. Met de huidige kennis zal de roebelverzwakking in september daarom de helft hoger zijn.
De CBR schat dat elke verzwakking van de roebel met 10 procent leidt tot een extra inflatie van een procentpunt met een vertraging van 3 à 6 maanden. Bovendien leidt de verhoging van de BTW eveneens tot een extra inflatie van een procentpunt. Als de bovenstaande taxatie van de CBR klopt, zal de extra inflatie in 2019 ongeveer 2,5 procentpunt zijn. Als er tenminste geen grote veranderingen optreden.
Het is enerzijds mogelijk dat de roebel zich weer enigszins zal herstellen, wat de afgelopen jaren vaker is gebeurd na een periode van depreciatie. Maar anderzijds verwachten experts geen herstel en de opgegeven redenen voor de roebelverzwakking wijzen evenmin op verbetering. Die redenen zijn:
- Amerikaanse sancties, die periodiek heviger worden. De volgende verzwaring zou in november 2018 plaats kunnen vinden.
- Het mondiale effect dat dollars vanuit ontwikkelende landen weer huiswaarts naar de VS stromen. Andere landen, zoals Turkije, hebben daar nog veel meer last van.
- De oplopende Russische inflatie maakt het minder aantrekkelijk voor buitenlandse investeerders om in Russisch waardepapier te beleggen.
- Volgens sommige experts en media, zoals de Nezavisimaja Gazeta van 5 september, is de roebelverzwakking opzettelijk beleid omdat de voordelen van een zwakkere roebel (meer roebelinkomsten en importsubstitutie) groter zijn dan de nadelen (hogere inflatie en ontevredenheid van de bevolking).
Dit vermeende opzettelijke beleid lijkt echter onwaarschijnlijk omdat de periode van verzwakking van de roebel ongunstig is: de inflatie loopt weer op, de protesten zijn al relatief groot vanwege de voorgenomen stijging van de pensioenleeftijd en op 9 september waren er lokale verkiezingen. Om de roebel te laten verzwakken zou een eerdere periode veel beter geweest zijn.
Opm. Na 11 september zakte de koers onder de 80 roebel voor een euro en onder de 70 voor een dollar.
Figuur gebaseerd op gegevens van de CBR (cbr.ru)
De nevenstaande figuur laat zien dat de roebelverzwakking in historisch perspectief nog meevalt: in de eerste twee maanden van 2016 stond de roebel veel zwakker dan het huidige niveau. Als men ook in aanmerking neemt dat de inflatie in Rusland hoger was dan in de VS of euroland, is de verzwakking van de roebel kleiner dan het lijkt.
De depreciatie van de roebel afgeremd door twee gebeurtenissen:
- De prijs van olie en gas blijft hoog, waardoor er vele miljarden energiedollars naar Rusland stromen, hetgeen de koers van de roebel stut.
- De CBR besloot in augustus geen buitenlandse valuta op te kopen. Daardoor hoeft de Centrale Bank geen honderden miljarden roebels op de markt te brengen, wat de waarde van de roebel verder zou verzwakken. Aanvankelijk zou dit moratorium gelden tot en met eind september 2018, maar op 14 september besloot de CBR de termijn te verlengen tot het einde van 2018.
De komende maanden zullen uitwijzen of de inflatiestijging naar de smaak van de CBR beperkt blijft. Anders zijn de komende maanden extra maatregelen te verwachten. Het kan verkeren: een jaar geleden, zelfs een halfjaar geleden, leek de Russische inflatie nauwelijks te kunnen oplopen.