Marshall I. Goldman
Petrostate. Putin, Power, and the New Russia
Oxford University Press
New York 2008
x + 244 blz.
ISBN 979-0-19-534073-0
€27,95

Kampioenen

René Does

Om meteen met de belangrijkste vraag in huis te vallen: gebruikt Rusland zijn energierijkdom wel eens om politieke druk uit te oefenen? Ja, is het overtuigde antwoord van de vooraanstaande Amerikaanse econoom en Ruslandkenner Marshall I. Goldman in zijn nieuwste boek Petrostate. Putin, Power, and the New Russia.

Politieke sancties in de vorm van het afknijpen van de olieleveranties zijn door Rusland uitgevaardigd tegen Joegoslavië onder Tito, Israël (1956), Finland (1958), China (1959), Letland (1990), Litouwen (1990 en 2006) en Estland (2007). Afgelopen zomer is daar Tsjechië nog bijgekomen.

Verder heeft Rusland onder Poetin, volgens Goldman, als politiek drukmiddel de gasleveranties verminderd naar Oekraïne, Wit-Rusland, Georgië, Moldavië en Bosnië. West-Europa heeft zo'n Russische schrobbering nooit hoeven ondergaan, maar dat betaalt dan ook de hoogste prijzen voor Russisch aardgas. Zo'n goede klant willen de Russen niet kwijt.

Wie meer wil weten over de grote economische en politieke betekenis van Ruslands energierijkdom moet dit boek van Goldman lezen. Het is helder, compact en spannend geschreven. Goldman bezit een grote beheersing van de materie. Alle belangrijke ontwikkelingen komen aan bod: de betekenis van de energierijkdom voor tsaristisch, communistisch en postcommunistisch Rusland, de groeiende afhankelijkheid van Europa van Russische energieleveranties, de roofzuchtige privatisering van de oliesector onder president Jeltsin (waarbij met name Michail Chodorkovski er niet goed vanaf komt bij Goldman), de herovering van de energiesector door de staat onder Poetin en de spilpositie van het enorm grote staatsbedrijf Gazprom.

Onder Poetin zijn de energiesector en de andere belangrijke economische sectoren weer onder staatscontrole gebracht, dat wil zeggen in staatseigendom of in het bezit van door het Kremlin gedoogde oligarchen. In zowel het binnenlandse economische beleid als in de internationale economische betrekkingen heeft Poetin bedrijven de rol van 'nationale kampioenen' in de uitvoering van zijn economische machtspolitiek gegeven. De vier belangrijkste zijn Gazprom (aardgas), Rosneft (olie), Transneft (pijpleidingen) en Rosoboroneksport (wapens). Goldman heeft ook nog een alternatieve naam voor het hedendaagse Rusland: Gazpromistan.