Vjatsjeslav Koeprijanov
De papieren leugen
vertaling: Lut Seys
Point & Boekenplan
Marke, Altea 2012
155 blz.
ISBN 978-94-90347-25-3
€15,95
Speelse versbundel
Nicole de Boer
Point staat voor Poetry International, in dit geval niet het Rotterdamse poëzie festival, maar een uitgeverij die al vele tweetalige dichtbundels heeft uitgegeven: Japanse haiku’s en onder andere Palestijnse, Bosnische, Catelaanse, IJslandse en Nepalese poëzie. Onlangs verscheen bij deze uitgeverij de bundel De papieren leugen van de relatief onbekende Russische dichter Koeprijanov.
Vjatsjeslav Koeprijanov werd in 1939 geboren in Novosibirsk. Hij volgde eerst een militaire opleiding in Leningrad, maar ging al snel daarna studeren aan de vertaalfaculteit van het Moskouse instituut voor Buitenlandse Talen. Koeprijanov is in Rusland vooral bekend en gelauwerd om zijn vertalingen van de Duitse dichters Rilke en Novalis. Pas na zijn veertigste kwamen zijn eerste eigen bundels uit. In 1988 verscheen in het Nederlands een verzamelbundel, De voelhorens van de aarde.
En nu is er opnieuw een keuze uit het werk van de dichter uitgegeven met op de linker pagina het Russisch origineel en op de rechterpagina de Nederlandse vertaling, van de hand van Lut Seys, een Vlaamse Poesjkiniste. De bundel bevat 65 gedichten uit zijn hele oeuvre, jammer genoeg zonder jaartal erbij, waardoor onduidelijk is uit welke periode een gedicht komt.
Er is een korte inleiding over Koeprijanov van Lut Seys in het Nederlands en een veel langere en meer gedetailleerde in het Russisch, waarvan de auteur niet genoemd wordt. (Seys is het waarschijnlijk niet omdat de tekst totaal anders is.) Dit is een beetje vreemd want het hele boek is tweetalig, behalve die inleiding.
Al snel wordt duidelijk dat het geen klassieke verzen zijn. Ze rijmen niet en ook een vast metrum is losgelaten. Het doet enigszins denken aan Vladimir Majakovski (1893-1930), die niet alleen de dichtkunst vernieuwde, maar ook de Russische taal. Dit genre heet vers libre, het vrije vers.
Koeprijanovs gedichten zijn kort met evengoed een onverwachts slot. Het zijn bijna anekdotes. De zinnen zijn kort, de woorden simpel en de onderwerpen veelal alledaags: tekenles, dieren, statistiek, de videotheek en medelijden. Soms gaan ze over de poëzie zelf, of het vertalen ervan en vaak is er een knipoog naar een (klassieke) voorganger.
De gedichten lezen lekker, de vertaling eveneens. Hier en daar doet die een beetje Vlaams aan. Het is me niet helemaal duidelijk waarom er soms gekozen is voor een letterlijke vertaling en vaak ook niet, waar het best zou kunnen. Het Russische woord pjedestal wordt in een en hetzelfde gedicht bijvoorbeeld vertaald met zowel piëdestal als sokkel. Koeprijanov herhaalt vaak dezelfde woorden in een gedicht.
Dit is een fraai voorbeeld van een Koeprijanov-gedicht:
| человека с ножом | de man met het mes |
| не волнует | maakt zich geen zorgen |
| какие | over welke |
| в головке лука | ideeën |
| зреют | rijpen |
| мысли | in het hoofdje van de ui |
| при чем здесь | tranen |
| слезы | hebben hier niets mee te maken |
Een tweetalige uitgave is altijd heel welkom en het is fijn om (opnieuw) kennis te maken met een hedendaagse Russische dichter, die zich misschien niet zo sterk profileert als Dmitri Bykov, Vera Pavlova en Jevgeni Rijn, maar de moeite van het lezen zeker waard is.