Peter d'Hamecourt
Petersburg, Paradijs in het moeras. Mythes over een dramatisch wereldwonder
Uitgeverij Conserve
Schoorl 2008
224 blz.
ISBN 978 9054 29263 0
€17,00

Stad van rampspoed

Charles Hoedt

Het schrijven van boeken over Rusland is de nieuwe hobby van Peter d'Hamecourt, oud-correspondent te Moskou van onder meer het NOS Journaal en het AD. zijn laatste over St. Petersburg belicht de stad vooral van haar donkere kant. De correspondent ging afgelopen zomer met pensioen. Hij besloot met zijn Russische levenspartner van de oude dag te genieten op de datsja buiten Moskou. Op televisie is hij niet langer dagelijks te zien, maar met schrijven gaat hij door.

Met Petersburg, Paradijs in het moeras waagt D'Hamecourt zich aan een persoonlijk portret van Ruslands tweede stad. Alle belangrijke episodes komen in negen hoofdstukken aan bod. Van de stichting door tsaar Peter de Grote in 1703, de bloei van de Russische literatuur tot de moord op Raspoetin in 1916 en de machtsovername door Lenin een jaar later. De Blokkade van Leningrad gedurende de Tweede Wereldoorlog ontbreekt uiteraard ook niet.

Wat opvalt is dat D'Hamecourt vanaf de allereerste bladzijde worstelt met zijn relatie tot Sint Petersburg. Bijna twintig jaar woonachtig in Moskou, brengt hij ook regelmatig een bezoek aan Ruslands tweede stad. Maar er wonen wil hij niet, zo houdt hij de lezer regelmatig voor. 'Ik woon er niet en heb ook nooit de neiging gehad dat te doen.' Hij ziet zichzelf als eeuwige toerist.

Peter d'Hamecourt laat zich in dit boek vooral leiden door Russische schrijvers en dichters die Sint Petersburg associëren met rampspoed, verdoemenis en de dood. Als ondertitel heeft het boek Mythes over een dramatisch wereldwonder, maar d'Hamecourt doorprikt de mythes niet, integendeel. Het begint al meteen in het eerste hoofdstuk: 'deze stad is gedoemd'. Vrolijk word je er niet van.

Wellicht is mijn oordeel gekleurd omdat ik zelf ruim acht jaar in Sint Petersburg heb gewoond, en het voor mij na anderhalf jaar Moskou, nog altijd heerlijk thuis komen is in 'Piter'.

In 2006 schreef d'Hamecourt een persoonlijk portret van de Russische hoofdstad Moskou. Van de verhalen in dit boek, Moskou is een gekkenhuis, heb ik genoten. Als een goede gastheer en vol verwondering liet hij de lezer zijn lievelingsplekken in de Russische hoofdstad zien.

Diezelfde enthousiaste verwondering onbreekt in Petersburg, Paradijs in het Moeras. Het boek leest weliswaar vlot en verleden en heden zijn goed door elkaar heen gevlochten. Maar elke belevenis en anecdote, hoe leuk ook, is opgehangen aan het idee dat Sint Petersburg een mislukte stad is. 'Misschien kun je deze stad alleen beleven in een alcoholische roes', vraagt D'Hamecourt zich af.

Volgens d'Hamecourt heeft Petersburg al sinds zijn stichting een band met de dood. De bouw in het moeras kostte het leven aan zeker 100.000 mensen, misschien wel 200.000. In de eeuwen er na woonden velen met tegenzin in de door Peter de Grote bedachte stad. Na de Revolutie hielden de communisten de stad zeventig jaar lang in een soort coma, schrijft hij. 'Maar de tussenstand is dat Petersburg voorlopig niet meer is dan een museum van een groot idee dat vooralsnog jammerlijk lijkt te zijn mislukt.'

Over Dick Advocaat en zijn assistent Cor Pot schrijft hij, als slot van het boek: 'Het Nederlandse trainersduo geniet van het succes en van het Petersburgse paradijs in het moeras, dat aan een nieuw leven schijnt te zijn begonnen.'