Eelke Jager
Twaalf dagen in november. Herinneringen van Lena Somers-Bondarenko
Uitgegeven door Eelke Jager
Nuenen 2009
40 blz.
ISBN is 978-90-814832-1-6
Twaalf dagen in november kan worden besteld door €10,- over te maken op rekening nr. 225341565 t.n.v. Eelke Jager te Nuenen, onder vermelding van “Twaalf dagen” plus naam en adres. Het boek wordt dan per post toegestuurd.
Meer informatie bij Eelke Jager: 040–2832950 of e.jager@onsnet.nu

Het leven van Lena Bondarenko

Eva van Santen

In de herfst van 2009 is een opmerkelijk boekje verschenen met als titel Twaalf dagen in november. Het is een biografisch verslag van het veelbewogen leven van een vrouw die in 1922 in het Oekraïense dorp Rovenskoje werd geboren, in 1945 in Nederland belandde en nu op haar oude dag verslag heeft gedaan van alles wat haar is overkomen.

De gastschrijver is Eelke Jager. In een veertigtal bladzijden, geïllustreerd met foto's, vertelt hij het aangrijpende levensverhaal van Lena Somers-Bondarenko. In eenvoudige taal laat hij haar vertellen. Op 17 november 1942 werd ze door een medewerker van de collectieve boerderij waar ze werkte, van huis opgehaald voor dwangarbeid in Duitsland. Twaalf dagen (vandaar de titel) was ze onder de meest erbarmelijke omstandigheden onderweg.

Op 29 november arriveerde ze in Kassel waar ze in de vliegtuigfabriek van Fieseler moest gaan werken. De fabrieken waar Lena werkte hadden een zwaar regime: onvoldoende en slecht eten, gebrekkige hygiëne en zwaar werk. Er waren regelmatig bombardementen van de geallieerden, waardoor ze extra risico liep.

Maar ze overleefde alles. In 1944 ontmoette ze haar toekomstige Nederlandse man, Jan Somers. Ze raakte zwanger en arriveerde na de bevrijding met hem in zijn Brabantse dorp Velthoven. Het is niet verwonderlijk dat men in dit rooms-katholieke dorp wantrouwig reageerde op een zwangere bruid uit het communistische Oekraïne.

Door de Koude Oorlog en de tien kinderen die ze kreeg, is haar leven niet gemakkelijk geweest. Mooie cursussen om Nederlands te leren waren er ook nog niet, zodat ze nooit goed Nederlands heeft geleerd. Daar komt bij dat haar man jong gestorven is. Pas in 1966 kon ze voor het eerst op familiebezoek in haar geboortedorp Rovenskoje. Nu geniet ze van haar kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen.