Pieter Waterdrinker
De dood van Mila Burger
Uitgeverij De Arbeiderspers
Amsterdam 2010
398 blz.
ISBN 9 789029 571968
€19,95

Een Russisch vrouwenleven

René Does

‘Waterdrinker staat als chroniqueur van het moderne Rusland op eenzame hoogte.’ Deze uitspraak van Derk Sauer op de achterflap De dood van Mila Burger, een andere Nederlandse krantenman die al vele jaren in Moskou verblijft, kan niet beter weergeven wat Waterdrinker in zijn nieuwste boek, na Een Hollandse romance (2003) en Montagne Russe (2007), opnieuw doet: in uitbundig literair proza een beeld schetsen van het leven in het moderne Rusland. Pieter Waterdrinker is de schrijversnaam van de Moskouse Telegraaf-correspondent Pieter van der Sloot.

De dood van Mila Burger is het verhaal van de in Kazan geboren Ljoedmila (Mila) Orlova, die als reisleidster kennis maakt met de Nederlander Nico Burger uit Duin aan Zee, waarin we meteen Waterdrinkers geboorteplaats Zandvoort herkennen, en met hem trouwt. Na tien jaar huwelijk staat op een dag in Duin aan Zee Mila’s Russische jeugdvriendin Asja voor de deur, die haar voor enkele dagen mee terug neemt naar Moskou en laat kennismaken met de bronwateroligarch Ilja Romanovski, die door een foto van Mila geobsedeerd is geraakt. Op de foto lijkt Mila sprekend op Antonella da Messina op het anonieme vijftiende-eeuwse schilderij Triomf der dood, dat in een Siciliaans museum hangt.

Er ontwikkelt zich een romance tussen Mila en Ilja. Mila keert haar saaie Nico de rug toe en gaat terug naar Rusland. Maar Ilja Romanovski is een man die een roerig en duister verleden met zich meedraagt.

Deze verhaallijn gebruikt Waterdrinker om weer op sensuele wijze te schrijven over de nieuwe rijken in het moderne Rusland. Het boek is met groot plezier en grote zwier geschreven. Het is ook een zintuiglijk boek, vol geuren, kleuren, smaken en (lichamelijke) liefde. Zo kennen we Waterdrinker weer: de observator en genieter van de tomeloze decadentie in de hogere Russische kringen. Het enige dat je zou kunnen opmerken is dat het in deze roman, na Waterdrinkers eerdere werken, niet meer verwondert en soms iets te lang en clichématig wordt uitgesponnen.

Er zitten verschillende lagen in de roman. Naast een beeld van het moderne Rusland zit het boek vol verwijzingen naar klassieke werken uit de Russische literatuur. Ook Nederlandse schrijvers over Rusland doen mee, met name het recente Dier, bovendier van Frank Westerman, want wat Westerman echt gedaan heeft, is het romanpersonage Ilja Romanovski steeds van plan: een geschiedenis schrijven van het lippizaner paard. Maar weer met dit verschil dat de steenrijke Romanovski een echte lippizaner in de stal van zijn landgoed in de buurt van Moskou heeft staan.

Verder is het boek een ontwikkelingsroman over een Russische vrouw (Mila), een verhaal over verloren geluk (’de boze wereld van de roman’) en een beeld van hoogdravende maar tot mislukken gedoemde mannelijke strevingen (Ilja).

Zelf heb ik ook weer genoten van Waterdrinkers aforismen over het karakter van de Russen en de culturele verschillen tussen Nederlanders en Russen. Zoals over het onstuitbare dringgedrag van Russen (‘Een Rus dringt altijd’): ‘We dringen nog voor op de dag van onze begrafenis. Om als eerste de voeten van God te mogen kussen.’ Of Mila tegen Asja over haar man Nico: ‘Mijn man is nogal iemand van de klok. Dat zijn de meeste Hollanders.’

Als lezer voel je snel een grote sympathie voor het hoofdpersonage Mila. Vanwege de titel is deze roman daarom ook een wreed boek, want de hele tijd bereid je je voor op het antwoord op de vraag: hoe komt Mila Burger aan haar einde?

Ik neem aan dat de bezoekers van deze site in meer dan gemiddelde mate in Rusland zijn geïnteresseerd. Als ik De dood van Mila Burger sneller na uitkomen had gelezen, had ik u het boek van harte aangeraden als vakantieboek. Nu moet u het maar voor de komende kerstperiode reserveren als u het nog niet gelezen heeft.