Poolse jongeren aan het werk in Brussel

door Malgorzata Bos-Karczewska

Ze zijn jong en ambitieus. Open en gretig. Hun professionalisme verbindt hen. Ze hebben geen complexen. De wereld behoort hen toe. En hun centrum van de wereld is nu Brussel.

Ze waren met zijn dertienen, maar het kwartet Jacek, Violetta, Ania en Agata organiseerde tegen het einde van de vijf maanden durende stage een conferentie met als motto 'New Markets - New Chances: EU Enlargement and the Polish Case'. Ze zorgden voor een representatieve plek, het Charlemagne-gebouw van de Europese Commissie aan de Rue de la Loi in Brussel.

Achter de tafel van het panel: Jan Truszczynski, tot begin februari de ambassadeur van de Poolse Republiek bij de EU en Françoise Gaudenzi, chef-onderhandelaar inzake Polen van het Directoraat-Generaal Uitbreiding. Helaas, noch Leszek Balcerowicz noch Jaroslaw Bauc waren aangekomen. In hun plaats sprak Jerzy Kropiwnicki bij de sessie die gewijd was aan de uitbreiding van de eurozone. Jaroslaw Mulewicz van de Business Centre Club kauwde, terwijl hij toehoorde en op zijn beurt wachtte, op monotone wijze op zijn kauwgum. Voor hem schitterde Jaroslaw Pietras, vice-secretaris van het Bureau van het Comité voor Europese Integratie (UKIE), met zijn presentatie.

Jacek, ofwel mijn businesskaart
We zitten in de lobby voor de conferentiezaal. Jacek Ryba is trots op zijn idee: 'We willen aantonen dat het onjuist is, zoals velen zeggen, dat het Poolse lidmaatschap van de EU slechts van de historische imperatief van de eenwording van Europa afhankelijk is. Polen heeft uitstekende economische resultaten en ons land kwalificeert zich nu eenmaal voor de EU. Het is de Unie die van onze zich ontwikkelende markten zal profiteren'.

Jacek Ryba vervulde sinds oktober 2000 een stage van vijf maanden bij het Directoraat-Generaal Landbouw. 'Bij mijn DG vergelijkt men ons met Spanje, waarmee het ook gelukt is. Men beschouwt Polen als een groot en belangrijk land'.

Het grootste deel van de stagetijd van Jacek en zijn drie collegae werd door de organisatie van een conferentie over Polen geabsorbeerd. Hij was verantwoordelijk voor de pr en had de webpagina en de publicatie van documentatie onder zijn hoede. Tegen het einde van de dag wachtte hij nog met een hot press release op de journalisten. 'Alles moesten we zelf regelen. Zelfs de glazen voor de cocktails moesten we zelf huren, omdat de Commissie ons alleen plastic bekertjes had aangeboden. Maar we wisten vooraanstaande sponsors binnen te halen: het advocatenkantoor White & Case, Sabena, Pernod Ricard en UPS'.

Jacek is 27 jaar. Na zijn studie rechten in Szczecin reisde hij naar Saarbrücken voor een postacademische opleiding aan het Europees Instituut dat onder auspiciën van het Duitse Ministerie van Buitenlandse Zaken functioneert. Toen hij zich officieel aanmeldde kende hij nog maar weinig Duits. Tijdens zijn studie in Duitsland doorliep hij een praktijkstage van drie maanden in de Kanselarij van de premier van de deelstaat Saarbrücken. Hij denkt dat juist deze stage een bepalende rol in zijn carrière tot nu toe heeft gespeeld.

Dankzij deze stage kwam hij in het hart van Europa, in Brussel. In Saarbrücken kwam hij te weten dat hij een stage bij instellingen van de Europese Unie kon vervullen. Voormalige stagiaires in Saarbrücken wisten hem te informeren over de procedure voor het aanvragen daarvan. Nu, tegen het einde van zijn stage, wil Jacek ons deelgenoot maken van zijn ervaringen: 'Informatie over stages staat op het internet; daar zijn ook de formulieren.

Na het indienen van de aanvraag en een kopie van je diploma, wacht je op het antwoord. Het belangrijkste is in het 'Blue Book', met de namen van de personen die de eerste selectie hebben gehaald, terecht te komen. Vervolgens sta je als kandidaat voor de taak: hoe de aandacht op jezelf te vestigen, als de ambtenaren uit enige duizenden aanvragen kunnen kiezen'.

Elke ambtenaar heeft een e-mailadres en het voordeel van electronische post is dat iedereen deze persoonlijk opent. Jacek stuurde ongeveer twintig e-mails waarin hij omschreef wat hij wilde bereiken en al had gepresteerd. De antwoorden waren divers van aard, 'te vroeg' of 'te laat'. Een positief antwoord ontving hij uit Duitsland van de chef van de juridische afdeling van het Directoraat-Generaal Landbouw.

Jacek ontving maandelijks 694 euro als stipendium. De grootste financiële uitgave was het huren van een kamer, voor 360 euro. Na zijn stage keerde hij terug naar Duitsland om zijn studie af te ronden en zijn afstudeerscriptie De WTO en de Landbouwpolitiek van de Europese Unie te verdedigen. Hij wacht nu met solliciteren tot het materiaal van de conferentie is verschenen. Dat wordt Jaceks visitekaartje uit Brussel.

Violetta, of de wereldwijde kwesties
'Mondiale kwesties hebben me altijd geïnteresseerd. Mijn afstudeerscriptie heb ik aan het wereldleiderschap na de val van de Berlijnse Muur gewijd. Ik ben van mening, dat dit het bipolaire geopolitiek systeem zal vervangen', zegt de 26-jarige Violetta Dunin-Majewska, die politicologie studeerde in Krakau. Op dit moment vervult zij een stage bij de Europese Commissie voor het DG Handel. Violetta is ook lid van het uit vijf personen bestaande bestuur van het Comité voor Stagiaires bij de Europese Commissie. Ze werd destijds door medestudenten gewezen op een poster over stages in Brussel.

Drie DG's sprongen eruit: Externe Betrekkingen, Handel en Landbouw. Het eerste directoraat genoot de grootste populariteit bij de stagiaires omdat Externe Betrekkingen nu eenmaal het beste aansluit bij de belangstelling van al diegenen die zich voor politiek interesseren. Violetta haalde het 'Blue Book' en daarna ging het van een leien dakje: immers, ze kende een ambtenaar van het DG Handel en deze stelde haar een stage voor bij zijn unit.

Nu het einde van haar stage nadert, denkt Violetta erover om aan de John Hopkins Universiteit in Washington een docterstitel te verwerven. Maar het ontbreken van financiële middelen is voorlopig een onoverkomelijke barrière. Daarom wil ze hieraan voorafgaand naar Londen reizen en daar werken bij de Economist Intelligence Unit (EIU), waar ze al eerder een stage heeft gelopen.

Ania, of de laatste lange vakantie
'Het was een droom voor de meesten van mijn jaargenoten', zegt de 24-jarige Ania Konarzewska. Ania studeerde economie aan de Universiteit van Gdansk. Ze volgde een stage bij het Sociaal-Economisch Comité (SEC) in Brussel, een minder bekende instelling van de EU.

Ze had een aanvraag gedaan bij alle EU-instituten. Maar het leven kan je in de maling nemen. Eerst ontving ze een schriftelijke afwijzing van de EU. Zorgeloos vertrok ze toen maar voor een lange vakantie. Teruggekeerd wachtte haar post met het nieuws dat ze zich in Brussel moest melden. Tot het begin van de praktijkstage restte haar nog precies één week...

'Het beviel me bij het Comité, het was kantoorwerk, maar niet zo massaal als in de Commissie, waar 600 stagiaires werken. Bij ons waren er maar vijftien'. Tegen de tijd dat ze haar stage bij het SEC had afgerond begon Ania een nieuwe baan te zoeken. Ze wilde in Brussel blijven en daar vond ze werk. Ze houdt zich met wisselkoersen bezig. Die moet ze volgen en daar zoveel mogelijk informatie over vergaren. Ze denkt nu aan een consultancy-kantoor. Dat doen veel Brusselse stagiaires.

Agnieszka, of een eigen mannetje/vrouwtje ter plekke
Dat is ook precies wat Agnieszka heeft gedaan. Deze 24-jarige Poolse is een yuppie. Ze straalt zelfvertrouwen en levensvreugde uit. Ik ontmoet Agnieszka op een conferentiedag in het gebouw van de Commissie. Juist deze dag is daar ook een arbeidsbeurs (Carriers Fair), georganiseerd door de organisatie van voormalige stagiaires ADEC. Ze komt hier kandidaten die hun stage hebben afgerond, werven voor een baan bij de firma Conseille, waar ze tegenwoordig werkt. 'De behoefte aan stagiaires uit de kandidaatlanden zal alleen maar toenemen. Veel westerse lobbyfirma's hebben al een filiaal in ons deel van Europa. Bovendien willen veel Tsjechische, Poolse en Hongaarse organisaties en bedrijven hun eigen mannetje of vrouwtje ter plekke, hier in Brussel, hebben', zegt de Poolse.

Ze voelt zich in Brussel als een vis in het water. Hier voelt ze zich op haar gemak. Na haar stage het afgelopen jaar bij de Commissie vond ze de baan van haar dromen bij de Brusselse consultancy-firma: 'We houden ons bezig met lobbyen. We verstrekken adviezen aan bedrijven, zoeken uit wanneer en door wie er beurzen worden georganiseerd, we zoeken partners voor EU-projecten en organiseren events en fund-raising', noemt ze in één adem.

'Het lobbyen in Brussel is iets uitzonderlijks. We zijn hier in het hart van Europa, hier ontstaan de directieven die het gezicht van de Europese Unie bepalen. De Europese Commissie werkt hier haar programma's uit. Bedrijven en instituten moeten een hele stapel documenten overhandigen om aan een dergelijk programma te kunnen deelnemen. Het is noodzakelijk te weten hoe deze in te vullen, en te weten dat de Commissie een gemengde groep, gevormd uit de vertegenwoordigers van verschillende staten, wil hebben. Onze firma zoekt en verbindt de partners zodanig, dat zij hun eigen plannen met die van de EU kunnen coördineren en daarvoor financiële ondersteuning kunnen krijgen. Dat lijkt eenvoudig. Maar kennis en informatie zijn nodig.

Agnieszka heeft Economische Studies gedaan en Journalistiek, met pr als specialisatie, aan de Universiteit van Warschau. Ze beheerst het Engels en het Frans uitstekend. Via het Tempus-programma kwam ze voor zes maanden naar Louvain-la-Neuve in België. Tijdens haar studie in Leuven kwam ze achter de mogelijkheid van een stage bij de Commissie. Ze beproefde haar geluk en stuurde een aanvraag in, niet gelovend in het succes ervan.

Ze wist dat uit de zevenduizend stage-aanvragen er slechts zevenhonderd worden gehonoreerd. Toen ze werd opgenomen in het 'Blue Book' ging ze tot actie over. 'Iedereen die in het 'Blue Book' komt kan contact leggen met de ambtenaren van de Commissie. De vraag is: hoe vind je deze? De eerste stap is het verkrijgen van de annulaire, de lijst van de ambtenaren van de Europese Commissie met hun namen, telefoonnummers, e-mailadressen en functies. Ik wist dat op het UKIE een exemplaar lag. Maar de persoon die over de lijst beschikt, wilde mij deze niet laten inzien, en de rest van de medewerkers van de UKIE wist niets van het bestaan van dit adressenboek van de Europese Commissie'. Uiteindelijk vond ze wat ze zocht op het internet.

Op drie brieven kreeg ze een positief antwoord. 'Ik wil daar zijn, waar iets gebeurt. In deze tijd speelde het schandaal rond Edith Cresson en begon de operatie 'schone handen'. Ik zocht uit wie zich in de Europese Commissie met deze zaak bezighield en schreef hem een brief. Die ambtenaar, de Deen Eric Halskov, maakte zich vrij voor een afspraak en stemde in met mijn stage bij dat Directoraat'.

Agnieszka hield zich bezig met de organisatie van een transatlantische conferentie en mocht van binnenuit het proces van het ontstaan van het Witboek bij het Directoraat Personeel meemaken. Haar passie is het lobbyen en het leggen van contacten. Eerst voltooide ze haar doctoraalscripties met als onderwerpen 'Lobbyen binnen de instituties van de Europese Unie' en 'De invloed van de invoering van de euro op de kapitaalmarkt'. Vervolgens deed ze een cursus bij het European Centre for Public Affairs in Brussel. Hoe kwam ze bij het bedrijf binnen? Ze had uitstekende cijfers en een van haar scriptiebegeleiders beval haar aan bij haar huidige chef.

Agnieszka wil een netwerk van stagiaires uit de kandidaatlanden oprichten. Ze wil hen helpen en adviezen geven, zoals waar en hoe een woning te vinden in Brussel. Omdat iedereen daar in het begin door in beslag genomen wordt. Opdat ze na vijf maanden een wereldburger zijn.

Malgorzata Bos-Karczewska is correspondent in Nederland van het dagblad Rzeczpospolita. Dit artikel is verschenen in Unia & Polska (14 mei 2001), zie: www.Unia-Polska.pl.
Vertaald uit het Pools door Bert Wiskie.