|
|||||
Dit is het archief van Ablak van de jaargang 2001. Artikelen van oudere nummers zijn hier te lezen. Ablak, januari 2001 Riga viert 800-jarig bestaan Onno Bus
Het beeld van de oude binnenstad van Riga (Vecriga) wordt beheerst door drie
kerktorens. De Dom in het midden, de Petruskerk en de Jacobskerk aan
weerskanten daarvan. Hier omheen ligt het centrum met veel monumentale
gebouwen. Langs het centrum stroomt de Duna (Lets: Daugava) die even verder in
zee uitmondt. Rond het centrum ligt een ring van statige gebouwen uit de tijd
rond 1900. Verder weg zijn uitgestrekte buitenwijken, voornamelijk met flats
van na 1945. Ablak, januari 2001 Bulgaren krijgen een huisarts Hellen Kooijman
Ze hangen aan de muren van ziekenhuizen en poliklinieken. Geprinte A-viertjes
met het vriendelijke gezicht van geneesheer Ivanov, de geloofwaardige glimlach
van arts Dimitrova of het strenge gelaat van dokter Aleksandrov. De teksten
eronder lopen uiteen van 'Kies nu uw gezinsdokter' tot 'Wacht niet tot het
laatste moment... Ik ben uw beste huisarts'. Ablak, januari 2001 Nederland en de Praagse Defenestratie Hans Renner
De Dertigjarige Oorlog is in onze vaderlandse geschiedenis de lange slotfase
van de tachtigjarige strijd tegen de Spanjaarden. Vaderlandse historici laten
de Nederlandse Opstand beginnen met de Slag bij Heiligerlee op 23 mei 1568,
waar de broer van Willem van Oranje, Lodewijk van Nassau, een overwinning op de
Spaanse troepen behaalde. Ablak, april 2001 Media-oorlog in Macedonië Steven Assies
De overvloed aan media ontneemt echter het zicht op de werkelijke problemen. De
publieke media worden gecontroleerd door de regering, terwijl de meeste private
kranten en televisiestations nauwe banden onderhouden met één van de politieke
partijen. Onafhankelijke media zijn in de minderheid. Intimidatie van
journalisten is aan de orde van de dag. De kwaliteit van de journalistiek staat
onder druk. Ablak, april 2001 Hongaarse literatuur in Nederland Agnes de Bie-Kerékjártó
In het verleden is er vrij veel vertaald uit het Hongaars: men zou gemakkelijk
een middelgrote boekenkast kunnen vullen met uitgaven van Hongaarse literatuur
die de laatste vijftig jaar in Nederlandse vertaling verschenen is. Talrijke
romans en dichtbundels, proza- en poëzie-anthologieën leiden de geïnteresseerde
Nederlandse lezer naar de rijk gevulde schatkamer van de Hongaarse letteren. Ablak, april 2001 Rampscenario voor Macedonië komt dichterbij
René Does
Behalve dat Macedonië in de praktijk een staat van vooral Macedoniërs en
Albanezen is, zijn er vier buurlanden, de 'vier wolven', die zich om
verschillende historische en ideologische redenen direct betrokken voelen bij
de 'Macedonische kwestie'. Magarditsch Hatschikjan van de
Konrad-Audenauer-Stiftung heeft de naburige sentimenten kernachtig
geformuleerd: 'Servië erkent wel de Macedonische natie maar niet de
Macedonische staat, Bulgarije omgekeerd wel de staat maar niet de natie,
Griekenland noch het een noch het ander en Albanië erkent beide en voor alles
de in Macedonië levende burgers van Albanese nationaliteit.' Ablak, april 2001 Boedapest, jonge Europese hoofdstad Gwenda Zuurbier
Sinds het begin van de jaren negentig profileert Boedapest zich steeds sterker
als het kloppende hart van de regio. Het aanbod op gebied van cultuur, vrije
tijd en het uitgaansleven neemt in omvang en diversiteit toe. Door een
aantrekkelijk vestigingsklimaat heeft de stad veel buitenlandse bedrijven en
instellingen naar zich toe weten te trekken. Ook treedt Boedapest geregeld op
als gaststad voor internationale evenementen. Zo werd hier onlangs het
Wereldkampioenschap schaatsen georganiseerd. Ablak, juni 2001 Poolse jongeren aan het werk in Brussel Malgorzata Bos-Karczewska
Ze waren met zijn dertienen, maar het kwartet Jacek, Violetta, Ania en Agata
organiseerde tegen het einde van de vijf maanden durende stage een conferentie
met als motto 'New Markets - New Chances: EU Enlargement and the Polish Case'.
Ze zorgden voor een representatieve plek, het Charlemagne-gebouw van de
Europese Commissie aan de Rue de la Loi in Brussel.
Ablak, juni 2001 Russische terugtocht uit voormalig Joegoslavië René Does
Het oude Joegoslavië was een soort 'Sovjet-Unie in het klein' met Servië in een
vergelijkbare positie als Rusland in de voormalige Sovjet-Unie. De Russen
kunnen dan ook veel begrip opbrengen voor de Servische problemen. Ook de
Serviërs zagen hun rijk uiteenvallen. Zij hebben in de andere ex-Joegoslavische
republieken een aanzienlijke minderheid van landgenoten en bezitten, volgens de
Russen, hun eigen 'Tsjetsjenen', de Kosovo-Albanezen.
Ablak, juni 2001 Romeo en Julia in PozarevacPortret van Mirjana Markovic Tijana Prokic
Tien jaar recente Servische geschiedenis bewijzen het. Slobo's liefde voor Mira
maakte hem blind. Blind voor de werkelijkheid, doof voor de protesten van zijn
volk. Hij is niets zonder zijn vrouw, de drijvende kracht achter zijn loopbaan.
Zijn leven zonder Mira heeft net zo min zin als het hare zonder macht. Wie is
Mira Markovic? Ablak, juni 2001 De opvallende inhaalrace van SlowakijeDe regering-Dzurinda op weg naar Europa Edwin Bakker
De regeringscoalitie, bestaande uit christen-democraten, sociaal-democraten,
sociaalliberalen, liberalen en vertegenwoordigers van de Hongaarse minderheid,
begon pas in februari 2000 met de onderhandelingen met de Europese Unie; dat
was twee jaar later dan Polen, Tsjechië en Hongarije. Begin juni 2001 was het
land met zestien afgesloten hoofdstukken van het acquis communautaire ongeveer
even ver als deze drie buurlanden (Hongarije 18, Tsjechië 18, Polen 15). Is
hier sprake van een van de meest succesvolle regeringen in Centraal-Europa van
dit moment? Ablak, oktober 2001 Albanië: overal afval Egbert Tellegen
Dictator Enver Hoxha, die van 1944
tot 1989 aan de macht was, streefde naar een volledig isolement van Albanië.
Hij verketterde eerst Moskou en daarna Peking. Alleen al door het leren van een
vreemde taal kon een Albanees in de gevangenis belanden. Het communistische
regime heeft zijn dood nog drie jaar overleefd. Ablak, oktober 2001 Tien jaar verkiezingen in Polen Bert Wiskie
Het politieke landschap werd beheerst door twee stromingen: de
rechtse en christelijke partijen die zich in 1996 in Kiesactie Solidariteit
(AWS) verenigden en hun antagonisten van de Alliantie van Democratisch Links
(SLD), die zich sinds 1992 sociaal-democraten noemen. De scheidslijn tussen de
sociaal-democraten van de SLD en de nazaten van de anticommunistische beweging
van Solidariteit gold als vanzelfsprekend. Ablak, oktober 2001 Bewaker van de Hongaarse democratie Orsolya Bartha
In strikte zin heeft het Constitutioneel Hof geen rechterlijke taken, maar een
controlerende functie. Het Hof heeft in het bijzonder de taak om de democratie
te bewaken. Met de grondwet als uitgangspunt kan het Hof juridische normen die
de democratie niet weerspiegelen en die derhalve ongrondwettelijk zijn,
verbieden. Ablak, november 2001 Oost-Europa en 11 september
In Oost-Europa zijn vier landen directer betrokken bij de gevolgen van de
terroristische aanval op de Verenigde Staten dan de andere. Als jonge
NAVO-leden moeten Polen, Tsjechië en Hongarije verwerken dat een aanval niet
van Rusland komt, maar uit de Arabische wereld. Het vierde land, Servië, heeft
ruim twee jaar geleden zelf een serie NAVO-bombardementen mogen ontvangen. Hoe
is in deze landen gereageerd op '11 september'? Ablak, november 2001 De Baltische snelweg richting Westen
René Does Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, tien jaar geleden, beleven de drie Baltische republieken hun tweede onafhankelijkheid (de eerste was in het interbellum). Het hele decennium heeft in het teken gestaan van het wegpoetsen van het sovjetverleden en zo snel mogelijk aansluiting vinden bij het Westen.
Wie de hoofdsteden Tallinn, Riga en Vilnius bezoekt, zal opvallen dat deze
plaatsen inmiddels tot het Westen mogen worden gerekend. De Russen, die meestal
een verbolgen toon aanslaan als ze het over het Balticum hebben, vinden de
radicale koerswending van de regio richting het Westen een idee fixe van de
Balten.
Hoe gaat het - in grote lijnen - tien jaar na het uiteenvallen van de
Sovjet-Unie met het Balticum? Ablak, november 2001 Van volksheld tot vampier
Thijs Peters
'Hij had een sterk - zeer sterk - arendsachtig gelaat, door de hoge brug van
zijn dunne neus en merkwaardig gebogen neusvleugels; een hoog, gebogen
voorhoofd en rond zijn slapen was zijn haar dun, maar elders weelderig. Zijn
wenkbrauwen waren zeer vol en ontmoetten elkander bijna boven zijn neus. De
mond, voor zover ik die zien kon onder de zware snor, was star en tamelijk
wreed. Merkwaardig scherpe witte tanden staken over zijn rode lippen heen (...)
Voorts had hij bleke oren, die van boven zeer puntig waren.' Zo beschrijft
Jonathan Harker, hoofdpersoon in de roman Dracula (1897) van Bram Stoker, graaf
Dracula. Stoker gaf hiermee de blauwdruk voor de vampier die in talloze films
zou schitteren. Ablak, november 2001 Een mobieltje voor de Roemeense politie
Tineke Oosterhof
Wie recentelijk in Roemenië is geweest, ziet duidelijk waarom het land niet
bovenaan de lijst staat voor toetreding tot de Europese Unie. Met meer dan 10
procent werkloosheid en meer dan 40 procent van de bevolking onder het
bestaansminimum leeft, komt de armoede je tegemoet. Haast onlosmakelijk daarmee
verbonden is corruptie. Ook binnen het opsporingsapparaat, en dat maakt het
bijzonder lastig voor de Nederlandse politie om tot een vruchtbare samenwerking
te komen. Ablak, december 2001 Bulgarije kiest communist als president
Hellen Kooijman
De socialist Georgi Parvanov, een 44-jarige historicus, won in de eerste ronde
op 11 november met slechtst 1,4 procentpunt meer dan de 49-jarige advocaat en
president Petar Stojanov. Omdat de opkomst van 41,5 procent veel te laag was,
kwam er een tweede ronde. Tegen de verwachting in, werd ook die gewonnen door
Parvanov. De socialist kreeg 54,13 procent van de stemmen en Stojanov 45,87
procent. Ook dit keer bleef de opkomst laag: slechtst 55 procent van de kiezers
kwam naar de stembus.
Ablak, december 2001 Op de reservebank
Hellen Kooijman 'Een tandem', zo noemde de Bulgaarse premier Simeon Saksekoboerggotski de relatie met buurland Roemenië in een gesprek met zijn Roemeense collega Adrian Nastase afgelopen zomer. De twee landen zouden 'de EU-toetreding samen tegemoet rijden'.
Deze opmerking schoot bij verschillende Bulgaarse politici in het
verkeerde keelgat. Een te nauwe samenwerking met Roemenië zou remmend werken,
meenden ze. Bulgarije was immers al kilometers verder op de weg naar de EU. Ze
verwezen daarbij onder meer naar de afschaffing van de visumplicht. Sinds april
2001 hoeven Bulgaren geen visum meer aan te vragen voor de Schengen-landen. De
Roemenen moeten dat nog wel. Ablak, december 2001 Kansen en risico's
Malgorzata Bos-Karczewska
Het standaardantwoord op de vraag naar de economische voordelen van de
uitbreiding is dat deze op den duur een win-win-situatie zal opleveren. De
Europese integratie leidt - via een grotere markt - tot meer handel en
investeringen; en ook tot meer vertrouwen, minder risico en daardoor tot een
verbeterd investeringsklimaat. Dat was immers ook het geval in de voorgaande
drie uitbreidingsrondes. Ablak, december 2001 EU nog heel ver weg voor Servië
Tijana Prokic
Dit soort beloften mist elk realiteitsbesef. Europa is nog heel ver weg.
Voor de televisiekijker lijkt Servië snelle vorderingen te maken, maar het
optimisme neemt met de dag af. De economie van Servië is een puinhoop, er is
nog lang geen politieke stabiliteit en iedere onthulling uit het verleden is
een nieuw obstakel voor een betere toekomst. Het doorzettingsvermogen van de
Serviërs wordt zwaar op de proef gesteld. De overgang die Servië te wachten
staat is de grote uitdaging. Ablak, december 2001 Huligán eet szendvics
László Marácz Op initiatief van de Europese Commissie en de Raad van Europa was 2001 het Europees Jaar van de Talen. Er werd aandacht gevraagd voor regionale, minderheids-, migranten- en gebarentalen, alsook voor officiële Europese en nationale talen.
Op het gebied van taal zien de Oost-Europese naties zich voor andere
uitdagingen gesteld dan de lidstaten van de Europese Unie. Sinds 1989 hebben de
Oost-Europese talen te maken met een massale instroom van vreemde woorden uit
met name het Engels. Ablak, januari 2002 en december 2001 'Polen staat voor een historische kans' (december 2001)De penduledemocratie van Polen (januari 2002)Interview met Bronislaw Geremek
Malgorzata Bos-Karczewska In de jaren 1987-1989 nam Geremek deel aan de rondetafelgesprekken die leidden tot de overeenkomst tussen Solidarnosc en de regering-Jaruzelski. Deze baande de weg voor de vreedzame machtswisseling in Polen in 1989. In 1989 werd Geremek actief in de politiek, eerst als lid van het Poolse parlement. Vanaf 1997 tot juni 2000 was hij minister van Buitenlandse Zaken in de regering-Buzek. Onder zijn verantwoordelijkheid trad Polen in maart 1999 toe tot de NAVO. Geremek, die ook de Nederlandse taal beheerst, is momenteel internationaal actief als adviseur en spreker. Hij maakt deel uit van de negenkoppige groep intellectuelen en kunstenaars die de denktank van Romano Prodi, de voorzitter van de Europese Commissie, vormen.
Hij is ook een gelauwerd historicus. Hij heeft elf eredoctoraten. In maart 1999
ontving hij deze titel van de Universiteit van Utrecht. In mei 2000 ontving hij
de prestigieuze Roosevelt onderscheiding uit handen van koningin Beatrix. |