Premier Medgyessy in opspraak

László Marácz

Normaal gesproken valt er in Hongarije zomers weinig te beleven. De bewoners uit de steden trekken naar een vakantiehuisje op het platteland of liggen op het strand aan het Balatonmeer. Dat is deze zomer wel even anders.
Hongarije is bezig met een dramatische en emotionele verwerking van het communistische verleden. Vele Hongaren volgen live de parlementaire verhoren op televisie over de betrokkenheid van regeringsvertegenwoordigers bij de voormalige communistische staatsveiligheidsdienst.

Het gewroet in het spionnen- en informantenverleden van prominente Hongaarse politici barstte los nadat de nieuwe Hongaarse regering, bestaande uit een coalitie van het socialistische MSzP en het links-liberale SzDSz, eind mei van dit jaar werd beëdigd. De oppositionele krant Magyar Nemzet (Hongaarse Natie) onthulde medio juni dat de socialistische premier Péter Medgyessy onder codenummer D-209 in de periode van 1978 tot 1982 voor de communistische staatsveiligheidsdienst had gewerkt.

Aanvankelijk ontkende Medgyessy de aantijgingen en beweerde hij dat de documenten in Magyar Nemzet vervalsingen waren. Later trok de premier zijn bewering weer in. Medgyessy gaf toe dat hij in die periode inderdaad voor de staatsveiligheid gewerkt had. Het ging om Directoraat III/2 dat zich bezighield met intelligence en contraspionage.

Medgyessy werkte op het Ministerie van Financiën en was als spion betrokken bij de onderhandelingen die Hongarije voerde met het IMF ter verkrijging van het lidmaatschap. Hongarije hoopte op deze wijze aan geld te kunnen komen om de stagnerende economie weer op gang te helpen. Opvallend was dat Hongarije als sovjetsatelliet de banden met het IMF aangehaald had. Volgens Medgyessy was zijn belangrijkste drijfveer de bescherming van het Hongaarse belang.

Leden van de rechtse oppositie uitten meteen sterke twijfels over deze interpretatie van Medgyessy en eisten zijn aftreden. 'Een premier met een dergelijk verleden is chantabel en een gevaar voor de nationale veiligheid', luidde de redenering. Zijn eigen socialistische fractie was tevreden met de uitleg en zag geen reden om Medgyessy te vervangen. Vandaar dat het politieke lot van de premier en zijn regering in handen van coalitiegenoot SzDSz kwam te liggen.

De links-liberalen hebben na de omwenteling aangedrongen op het doorlichten van personen in hoge overheidsfuncties op betrokkenheid bij de staatsveiligheidsdienst. Lustratiewetgeving, zoals die door het Poolse en het Tsjechische parlement is aangenomen om dit te verhinderen, is echter niet door het Hongaarse parlement gekomen.

Nu zag SzDsZ zijn kans schoon. Medgyessy mocht blijven zitten op voorwaarde dat er twee parlementaire onderzoekscommissies geïnstalleerd zouden worden. Eén die het verleden van de premier zou onderzoeken en één die de ministers van alle drie de voorafgaande regeringen op betrokkenheid bij de staatsveiligheidsdienst voor 1989 zou doorlichten.

Medgyessy verklaarde tijdens het verhoor onder ede door de parlementaire commissie dat hij door het Ministerie van Financiën als spion gerekruteerd is, dat hij zonder dwang zijn medewerking hieraan verleend heeft, dat hij nooit over collega's heeft gerapporteerd en dat hij nooit met de KGB-functionarissen te maken heeft gehad die Directoraat III van de staatsveiligheidsdienst aanstuurden.

Inmiddels heeft Magyar Nemzet weer nieuwe documenten onthuld die het tegendeel bewijzen. Medgyessy zal voor nader verhoor wederom voor de commissie moeten verschijnen.

Een meerderheid van de Hongaren wil de premier het feit dat hij spion is geweest in de oude tijd wel vergeven. Maar zijn persoonlijke integriteit heeft inmiddels ernstige schade opgelopen nu hij ook onder ede niet de hele waarheid heeft gesproken.

Het lijkt er overigens niet op dat de oppositie politieke munt uit het spionnendrama zal kunnen slaan. Een aantal ministers uit de zojuist afgetreden conservatieve regering-Orbán zou eveneens voor Directoraat III hebben gewerkt.