Het dilemma van Viktor Orbán

door László Marácz

In april van dit jaar vinden er parlementsverkiezingen plaats in Hongarije. De verkiezingen beloven een spannende nek-aan-nekrace te worden tussen de Conservatief-liberale Partij (FIDESZ-MPP), de partij van de zittende premier Viktor Orbán, en de grootste oppositiepartij, de Hongaarse Socialistische Partij MSZP, die geleid wordt door de bankier Péter Medgyessy. De opiniepeilingen van de afgelopen maanden geven een lichte voorsprong aan voor FIDESZ, die op zo'n 40 procent van de stemmen zou kunnen uitkomen.

De uitgangssituatie in de aanloop naar de komende verkiezingen is anders dan bij de vorige drie verkiezingen in 1990, 1994 en 1998, toen de zittende regeringen door het electoraat naar huis gestuurd werden. In 1990 loste het centrumrechtse kabinet onder leiding van wijlen premier József Antall het communistische bewind af.

In 1994 werd zijn partij, het Hongaars Democratisch Forum (MDF), afgestraft vanwege falend economisch beleid en keerde een coalitie van de socialistische MSZP en links-liberalen onder leiding van Gyula Horn weer terug op het regeringspluche in Boedapest.

In 1998 won Viktor Orbán, toen pas 36 jaar oud, de verkiezingen. Het electoraat was de schandelen en corruptie van de ex-communisten zat en gaf de jeugd van FIDESZ-MPP met haar onbesmette verleden de voorkeur.

Orbán vormde een centrumrechtse coalitie met de FKGP, de Onafhankelijk Partij van Kleine Landeigenaren, een traditionele partij die opkomt voor de belangen van het platteland. De kleine FKGP is tijdens de regeerperiode van FIDESZ bijna aan interne strubbelingen ten onder gegaan.

De regering-Orbán heeft de wind in de zeilen. Op zowel binnenlands politiek terrein als buitenlands politiek terrein worden flinke successen geboekt. Daar zal tijdens de campagne niet veel tegen in te brengen zijn. De voorspelde wederopbouw begint op gang te komen met een jaarlijkse groei van het bnp van zo'n 5 procent.

De binnenlandse veiligheid - een belangrijk onderwerp bij de verkiezingen in 1998 - is duidelijk verbeterd. Mede dankzij de zet van Orbán om het voormalig hoofd van de Hongaarse politie Sándor Pinter op Binnenlandse Zaken te belasten met crime-fighting. In 1999 haalde Hongarije het NATO-lidmaatschap binnen. Dit was weliswaar door eerdere regeringen voorbereid, maar de regering-Orbán plukte de politieke vruchten hiervan.

Hongarije is inmiddels ver gevorderd met de onderhandelingen over toetreding tot de EU. De minister van Buitenlandse Zaken Martonyi gaat ervan uit dat Hongarije aan het eind van het jaar klaar is met de afronding van de EU-dossiers.

Het lukte Orbán op de valreep ook nog om op het terrein van gevoelige kwesties als de Hongaarse minderheden in de buurlanden winst te boeken. Hongarije's buurlanden zijn er ondanks tegenwerpingen mee akkoord gegaan dat Hongarije de voordeelpas aan leden van de Hongaarse minderheid mag uitreiken.

Het zal voor de MSZP derhalve niet eenvoudig worden om Viktor Orbán tijdens de campagne klem te zetten. Bovendien is de lijsttrekker van de MSZP, Medgyessy, verwikkeld in een omkoopaffaire.

Toch heeft het zondagskind van de Hongaarse politiek een dilemma. Ook al wint FIDESZ de verkiezingen, dan nog kan Orbán zijn centrumrechtse regering niet voortzetten. Het lijkt er immers niet op dat zijn huidige coalitiepartner FKGP nog uit het dal zal weten te klauteren.

Een coalitie met de extreemnationalisten van István Csurka's Hongaarse Gerechtigheids- en Levenspartij (MIÉP), die de verkiezingen ingaan met de openlijk revisionistische slogan 'Overleven, sterker worden en terugpakken', is niet mogelijk.

Rest Orbán en kornuiten de absolute meerderheid? Waarschijnlijk zal dat niet haalbaar zijn, gezien de percentages die de MSZP en MIÉP (rond 15%) in de opiniepeilingen halen.

Mogelijk ligt er een oplossing in de vorming van een grote coalitie tussen FIDESZ en de MSZP. De MSZP zal hierbij mogelijk ook gebaat zijn, gezien de moeite die zij zal hebben om een centrumlinkse regering te vormen indien zij de verkiezingen winnen. Het voordeel van de grote coalitie die nu door de kemphanen Orbán en Medgyessy wordt afgewezen, is dat er in dat geval een breed maatschappelijk draagvlak zal zijn om de toetreding tot de EU door te zetten.