Schengen-verdrag wordt struikelblok

László Marácz

De toetreding van Hongarije tot de Europese Unie is nog geen gelopen race. In maart 2003 wordt een volksreferendum over de toetreding gehouden. De grote rechtse oppositiepartij FIDESZ-MPP koppelt het geven van een positief stemadvies aan de eigen achterban aan het verloop van de toetredingsonderhandelingen: de Hongaarse regering moet haar rug recht houden tegenover Brussel.

De afgelopen jaren waren er in Hongarije eurosceptische geluiden te beluisteren met betrekking tot de nationale identiteit, het instellen van de Schengen-grenzen en de sociaal-economische consequenties van de toetreding.

Echte tegenstanders van de toetreding tot de EU zijn te vinden onder extremistische partijen als de Partij voor Hongaarse Gerechtigheid en Leven (MIÉP) en de Onafhankelijke Kleine Boerenpartij (FKGP). Aanhangers van deze partijen, die een traditionele levenswijze voorstaan, vinden de Hongaarse boerenbevolking onmisbaar voor het behoud van de nationale identiteit, ondanks het feit dat de boeren slechts 7% van de beroepsbevolking uitmaken.

Deze partijen zijn bevreesd voor het teloorgaan van het traditionele platteland en zijn om die reden fel tegenstander van Hongarije's toetreding tot de EU. Na de verdwijning van de extremistische partijen uit het Hongaarse parlement sinds de parlementsverkiezingen van april van dit jaar, is dit harde anti-EU-geluid uit het Hongaarse parlement verdwenen. Deze partijen zijn echter wel in staat de boeren tegen de EU-uitbreiding te mobiliseren als de toetredingsvoorwaarden voor hen ongunstig uitvallen.

Bij toetreding van Hongarije tot de Europese Unie vóór Roemenië en Servië ontstaat een probleem met de instelling van de Schengen-grenzen. In de grensstreek van deze landen woont namelijk een aanzienlijke Hongaarse minderheid. Volgens de recente officiële Roemeense volkstelling gaat het in Roemenië om 1,5 miljoen mensen en in Servië om ongeveer 400.000 mensen.

FIDESZ-MPP wil dat deze Hongaren ná toetreding de EU vrij moeten kunnen in- en uitreizen. De 'statuspas' die Boedapest onder de vorige rechtse Orbán-regering aan deze Hongaren heeft toegekend, lijkt dit probleem niet te kunnen ondervangen zonder etnische Roemenen en Serven te discrimineren.

Als het aan FIDESZ-MPP ligt, zal de oostgrens van Hongarije met Roemenië nooit een Schengen-grens worden. De linkse regering-Medgessy heeft vanwege de lopende onderhandelingen met Brussel er het zwijgen over toegedaan, maar zij heeft waarschijnlijk hetzelfde standpunt als de oppositie.

Dat betekent dat Hongarije tot de beoogde toetreding van Roemenië in 2007 eigenlijk gevrijwaard wil worden van het Schengen-verdrag. Deze kwestie kan Hongarije's toetreding tot de EU ernstig bemoeilijken.

Ook op het terrein van de economie is FIDESZ-MPP er niet van overtuigd dat Hongarije al klaar is voor toetreding in 2004. Bij ongewijzigd beleid zal een aantal sectoren van de economie harde klappen krijgen.

Volgens de conservatieve oppositie moeten multinationals hun belastingvoordelen behouden, hetgeen duidelijk in strijd is met de gelijkheid van concurrentie in de EU. 'Zo niet, dan zullen ze het land verlaten en komen er ongeveer 200.000 Hongaarse banen op de tocht te staan', luidt de FIDESZ-redenering.

Verder zullen het midden- en kleinbedrijf en de boeren de concurrentiedruk binnen de EU niet aankunnen. Dit zal leiden tot het oplopen van de werkloosheid. Ten slotte zijn er forse loonsverhogingen nodig om de verwachte stijging van de prijzen na toetreding te kunnen compenseren.