Bouw kathedraal ter discussie
Vlad Nicolae
Op de zaterdagavond voor Pasen komen voor alle kerken in Roemenië duizenden mensen, onder wie opvallend veel jongeren, bij elkaar om 'het licht te ontvangen'. De priester komt om middernacht naar buiten met een brandende kaars waaraan de gelovigen uit de eerste rijen hun eigen kaars aansteken om de vlam vervolgens door te geven aan de mensen daarachter. 'Christus is opgestaan!', klinkt het uit vele kelen. Een half uur later gaan de meeste mensen alweer naar huis voor het feestmaal. De vastentijd is weer voorbij!
Het geloof is springlevend in Roemenië. In een land waar weinig mensen vertrouwen hebben in democratische instellingen geniet de Roemeens-orthodoxe Kerk nog steeds het vertrouwen van ruim 80 procent van de bevolking. Opmerkelijk, zelfs in een land waar bijna de helft van de bevolking op het platteland leeft.
Want is patriarch Teoctist niet onlosmakelijk verbonden met het Ceausescu-tijdperk, toen kerken op grote schaal verwoest werden? Is de kerkleiding niet een grote tegenstander van de openbaarmaking van de Securitate-dossiers van de kerkleiders en de priesters? Je gaat je bijna afvragen wat zij te verbergen hebben. Bovendien komen in de media regelmatig verhalen over priesters die tijdens kerkdiensten de gelovigen daadwerkelijk vertellen op welke partij zij moeten gaan stemmen.
Dat de kerk een belangrijke politieke machtsfactor is, mag ook blijken uit het getouwtrek over de bouw van de Kathedraal van de Verlossing van de Natie. Al meer dan honderd jaar probeert de orthodoxe kerk een grote kathedraal te bouwen. Verschillende locaties werden besproken, maar steeds werd wegens geldgebrek of politieke omstandigheden ervan afgezien.
Uiteindelijk zette de kerk haar zinnen op de plek waar het veertig jaar oude Monument voor Communistische Helden staat, in het Carol Park in Boekarest. Het onderliggende mausoleum, waar communistische leiders begraven lagen, is begin jaren negentig ontruimd.
Hoewel maar weinig inwoners van Boekarest een traan om de 'communistische helden' zullen laten, vinden velen het een mooi monument, dat zelfs niet voor een kathedraal mag wijken. Daarnaast is de keuze van deze plek in de ogen van velen op zijn minst bizar. Anderen hebben vooral bezwaar tegen het megalomane karakter van het project, waarvan de bouw ruim acht jaar in beslag gaat nemen en dat meer dan 200 miljoen euro gaat kosten.
Na het regeringsbesluit waarbij het terrein ter grootte van vijf voetbalvelden in het bezit van de kerk werd gegeven, ontstond er een ander probleem. Het monument staat namelijk op de monumentenlijst en kan slechts gesloopt worden met de toestemming van burgemeester Traian Basescu, de belangrijkste politieke vijand van de sociaal-democratische regeringspartij.
Nadat deze weigerde en twee alternatieve bouwplekken aanwees, haalde de minister van cultuur, Razvan Theodorescu, het monument eenvoudigweg per decreet van de lijst af, zodat toestemming van de burgemeester niet meer vereist was. Tegen dit decreet heeft Basescu een rechtszaak aangespannen: de minister zou helemaal niet de bevoegdheid hebben om dit besluit te nemen. In afwachting van de uitspraak werden de werkzaamheden stil gelegd, amper enkele uren na het begin.
Of de bouw van de kathedraal doorgaat op deze controversiële plek is moeilijk te voorspellen. Feit is wel dat buiten Boekarest weinig gelovigen wakker zullen liggen van de vraag waar de kathedraal gebouwd wordt, als het maar gebeurt.