Run op vreemde talen: Hongarije

László Marácz

De afgelopen jaren heeft in Hongarije een intensivering van het vreemdetalenonderwijs plaatsgevonden. De overheid vindt dat de Hongaarse burger zijn talen moet kennen om succesvol te zijn in het nieuwe Europa.

In 1997 is er in Hongarije een nationaal onderwijscurriculum (NAT) ingesteld waarin de doelstelling van het vreemdetalenonderwijs als volgt wordt geformuleerd: 'Het vreemdetalenonderwijs aan Hongaarse scholieren moet ervoor zorgen dat deze scholieren in Hongarije, Europa en in de grote wereld beschaafde, mobiele en veeltalige burgers worden die beschikken over bruikbare en verder te ontwikkelen kennis van vreemde talen. Deze kennis zal hun persoonlijkheid gunstig beïnvloeden.'

Volgens de voorschriften van het NAT moeten Hongaarse scholieren in ten minste één Europese taal naar keuze het staatsexamen met goed gevolg afleggen, anders mogen zij geen eindexamen doen. Deze toets is ook nodig voor het toelatingsexamen voor een opleiding in het hoger onderwijs.

Naar gelang de mogelijkheden van de school en de behoeftes van scholieren kunnen die levende Europese talen Duits of Engels zijn, die het meest gekozen worden; Frans, Italiaans of Spaans worden minder vaak gekozen, net als de talen van de etnische minderheden in Hongarije zoals Slowaaks, Roemeens of Servo-Kroatisch.

In het derde jaar van de vierjarige middelbare schoolopleiding mag een tweede vreemde taal aan het eindexamenpakket worden toegevoegd. Van de 33 of 34 lesuren die wekelijks aan de middelbare school gegeven worden, wordt dan ongeveer acht uur aan de twee vreemde talen besteed.

Het onderwijs in de talen van de etnische minderheden in Hongarije is in een aparte wet geregeld. Duits is populair onder de leden van de Duitse minderheid, maar ook onder autochtone Hongaarse leerlingen die in etnisch gemengde gemeentes wonen. Het Duits staat tegenwoordig nog hoog in aanzien in Hongarije. Volgens Gizella Lovass, administratief medewerkster van het Duitstalige gymnasium in Budaörs, een randgemeente van Boedapest waar veel Schwaben wonen, verkiezen veel Hongaarse leerlingen in de gemeente het plaatselijke Duitstalige gymnasium boven een eentalige Hongaarse school in Boedapest.

Sinds de invoering van het NAT is het vreemdetalenonderwijs geïntensiveerd, maar om een hoog niveau te halen, wordt aanbevolen om na schooltijd privé-lessen te nemen. Vandaar dat privé-docenten en commerciële taalinstituten niet te klagen hebben over klandizie.

De leerlingen beginnen steeds vroeger met het leren van een vreemde taal. Ook het basisonderwijs biedt vreemde talen aan. Vanaf de vierde klas is het Engels of het Duits zelfs verplicht.

De taaldocenten worden vooral geleverd door de universiteiten. Sommigen hebben vroeger Russisch gegeven, al wilde deze 'taal van de bezetter' nooit echt populair worden. De docenten Russisch konden een aantal jaren geleden kiezen voor een herscholingstraject Engels, Duits of Frans. Ze kregen drie jaar de tijd om hun onderwijsbevoegdheid in een van deze talen te halen.

Om nog beter onderwijs aan te bieden en het prestige van de school op te poetsen trekken de betere middelbare scholen in de steden ook taaldocenten uit het buitenland aan. Dit zijn vaak Duitsers, Oostenrijkers en Amerikanen. Zij worden ingezet om de uitspraak zo goed mogelijk te oefenen met de leerlingen. Vaak kennen deze docenten geen Hongaars.

Voorts zijn er middelbare scholen die door de overheid van een ander Europees land worden bekostigd en beheerd, zoals de Oostenrijkse en de Franse middelbare scholen in Boedapest. Hier worden reguliere vakken als wiskunde, biologie en geografie in het Duits en Frans gegeven.

De Hongaarse overheid heeft recentelijk tweetalige middelbare scholen opgezet. Het toelatingsexamen voor deze prestigieuze scholen is zwaar. Alleen de beste leerlingen worden toegelaten. Afgezien van de vakken Hongaars en geschiedenis worden de vakken zoveel mogelijk in de specialisatietaal van de school gegeven, dat wil zeggen Engels, Frans of Duits.

Verschillende Hongaarse scholen proberen hun leerlingen aan te moedigen vreemde talen te leren door jumelages met Duitse, Oostenrijkse, Franse, Britse en Amerikaanse scholen. Zo worden ook de vakanties in dienst van het vreemdetalenonderwijs geplaatst.