Terug naar Hongarije

László Marácz

Op 11 november 1956 kwam de Hongaarse jongen Jenö Kovács in Nederland aan. Hij was een van de drieduizend Hongaren die na het neerslaan van de Hongaarse Opstand in Nederland als vluchteling werden opgenomen. Nu is hij terug in zijn geboorteland.

Kovács was in 1956 nog maar 16 jaar oud. Na zijn opvang in de Utrechtse Jaarbeurshallen kwam hij in Arnhem terecht, waar hij zijn hele leven heeft gewoond. Kovács werkte bij de PTT. In mei van dit jaar ging hij met pensioen. Nog geen twee weken na zijn pensionering remigreerde hij naar Hongarije.

Inmiddels heeft hij in het centrum van zijn geboortestad Fertöd een flat betrokken en is hij hier actief in het culturele en politieke leven. Hij wil graag zijn ervaringen, opgedaan in het democratische Nederland, doorgeven aan de Hongaren, zeker nu de Hongaarse democratie in het slop is geraakt.

Kovács integreert nu voor de tweede keer in zijn leven. Eerst als vluchteling in Nederland en nu als remigrant in zijn geboorteland Hongarije.

Kovács: 'In de vele jaren nadat ik in 1956 als vluchteling in Nederland arriveerde, kwam ik het woord "integratie" eigenlijk niet tegen. Het was voor mij vanzelfsprekend dat je je snel aan volkomen nieuwe leefomstandigheden aanpaste. Het snel onder de knie krijgen van de taal heeft ongetwijfeld een belangrijke rol gespeeld in mijn acculturatieproces.

Mijn Nederlandse vrienden en bekenden kenden mijn achtergrond. Zij hadden er begrip voor dat na het opheffen van een inreisverbod van tien jaar je jegens de familie die achtergebleven was in Hongarije een sociale plicht vervulde door ze te bezoeken, gelijk aan de omgang met je buren de rest van het jaar. De financiële offers waren niet van belang. De reizen naar mijn geboortestad Fertöd na het verkrijgen van amnestie in 1966 dienden meerdere functies, naast die van het familiebezoek: je verkende je geboorteland in topografisch, sociaal en politiek opzicht.

Nadat in Nederland een vakantietrip naar bijvoorbeeld Spanje gemeengoed was geworden, werd ook op mijn reizen naar Hongarije het etiket "vakantie" geplakt. Hiermee werd tegelijkertijd een soort kentering waarneembaar. Vanaf dat moment kreeg ik van jongeren, die mijn kinderen hadden kunnen zijn, te horen dat wij allochtonen de banen van Nederlanders inpikten. Ik was werkelijk geschokt door dit soort opmerkingen.

Mede door de veranderingen in de Nederlandse samenleving ging ik me in mijn vrije tijd steeds meer bezighouden met sociaal-maatschappelijke vraagstukken. Ik werd actief in de gemeentepolitiek en ik deed klussen voor de vakbond op landelijk niveau.

Ik werd steeds meer geconfronteerd met het thema integratie en begreep dat dit een levensgroot probleem was. Hoe verklaar je andere allochtonen het verschil tussen een Tukker en een Zeeuw, tussen Piet Hein en Michiel de Ruyter en dat de uitdrukking Jan Rap en zijn maatjes niet letterlijk bedoeld is?

Met het voortschrijden der jaren werd het steeds moeilijker om tussen de klippen door te varen. Door de complexiteit van het vrijwilligerswerk kreeg het iets dwangmatigs, dat je niet even als een mantel aan een kapstok hangt. Ik kende eigenlijk niemand in mijn omgeving die sociaal-maatschappelijk werk er even op de vrije zaterdagmiddag bij deed.

Het idee van terugkeeer naar mijn geboorteland kwam sluipend. Je hoorde dat er steeds meer Nederlanders naar het zuiden emigreerden. Op een gegeven moment dacht ook ik er serieus over na. Hongarije was in 2004 lid geworden van de EU. De Hongaarse taal was ik zeker nog niet verleerd en misschien kon ik mijn ervaring en talenkennis in Hongarije "aanbieden".

Ik begon bij betreffende instanties zowel in Nederland als in Hongarije informatie in te winnen. De remigratie bleek een fluitje van een cent en alles ging automatisch, werd mij verzekerd, zeker nu ik sinds een aantal jaren ook over een Hongaars paspoort beschikte.

De verhuizing zelf verliep vlot. Bij sommige verzekeringen en bij de bank was een simpele adreswijziging al voldoende, maar het overschrijven van mijn ziektekostenverzekering bleek tegen alle beloftes in toch een ingewikkelde zaak. Ik werd van het kastje naar de muur gestuurd door twee Nederlandse instanties die het om vermeende privacy-redenen gewoon verdomden samen te werken!

Weer terug in mijn geboorteland kreeg ik tot mijn verbijstering opnieuw met integratie te maken. Ik heb moeite met de integratie in mijn geboorteland omdat de geest van het communisme hier nog vrijelijk rondwaart.

Na de omwenteling van de eerste schrik bekomen en in het besef dat er geen "lijfstraffen" meer uitgedeeld worden, hebben de communisten - zij het onder een andere naam - de rijen weer gesloten. De laatste jaren werd er op grote schaal gefraudeerd. Er zijn enorme bedragen uit de staatskas verdwenen. De vroegere partijbonzen blijken voor een habbekrats staatseigendommen en machines te hebben opgekocht, terwijl zij zelfs over die "habbekrats" eenvoudigweg niet kónden beschikken!

Het is alom bekend dat de huidige premier Ferenc Gyurcsány als de kasbeheerder van de vroegere communistische jeugdbeweging KISZ met dit geld heeft gespeculeerd en er vette winsten mee heeft gemaakt. Ook is het bekend dat hij ten behoeve van de verkiezingsuitslag heeft gelogen alsof het gedrukt staat, de politie als beesten tekeer liet gaan tegen de demonstranten, een onafhankelijke tv-zender wil verbieden en al met al niet de "civil-courage" heeft om zichzelf het congé te geven. Het is een pijnlijke conclusie, maar Hongarije gaat steeds meer op een bananenrepubliek lijken.

En ik? Tja, ik heb de mantel "van de kapstok" gehaald in het besef dat als er niets gedaan wordt, de democratische opvoeding wederom aan een hele generatie jammerlijk voorbij zal gaan. Door mijn goede contacten met het gemeentebestuur in Fertöd wordt het nu eenvoudiger om met de Nederlandse partnergemeente, Milligen aan de Rijn, te communiceren.

Ik vind het zelf heel belangrijk om Hongaarse scholieren van de groepen 4 tot en met 8 en mbo-leerlingen ervan te overtuigen dat er in Nederland wel degelijk een drugsverbod bestaat. Als gevolg van misinformatie wordt hier in Hongarije algemeen geloofd dat er in Nederland een totale drugsvrijheid bestaat.

Moet ik zelf integreren? Feitelijk wel, want ik heb zaden voor spruitjes en boerenkool meegenomen!'