Lachende derde

Erik Nijsten

De peilingen in de media hadden het de afgelopen maanden al voorspeld: de Kroatische parlementsverkiezingen van 25 november zouden een nek-aan-nek-race worden. De strijd ging tussen de zittende regeringspartij, de Kroatische Democratische Unie (HDZ), en de belangrijkste oppositiepartij, de Sociaal Democratische Partij (SDP). Uiteindelijk kreeg de HDZ de meeste stemmen.

De dag na de verkiezingen leek het er lange tijd op dat zowel de HDZ als de SDP ongeveer 60 van de 153 zetels had veroverd. Nadat ook alle stemmen die in het buitenland (met name Bosnië-Herzegovina) waren uitgebracht, geteld waren, bleek dat de rechts-conservatieve HDZ met 66 zetels de verkiezingen had gewonnen. De SDP wist uiteindelijk 56 zetels in de wacht te slepen.

Van een spannende verkiezingsstrijd was geen sprake. De HDZ en de SDP verschillen op het gebied van internationale thema's, zoals de Europese integratie en de toetreding tot de NAVO, nauwelijks.

Ook op het gebied van de binnenlandse politiek beloofden beíde partijen een verdere aanpak van de werkloosheid en de corruptie, hervormingen van het rechtssysteem en economische groei. In plaats van discussies over deze thema's waren de partijen eerder gebrand op het voorkomen van eventuele blunders en misstappen.

Hoewel de HDZ de verkiezingen wist te winnen, kan de uitslag ook als een overwinning van de SDP worden bezien. Het aantal parlementszetels van de SDP steeg met meer dan twintig. Daarbij overleed dit jaar Ivica Racan, die de SDP al meer dan tien jaar leidde. In een relatief korte tijd wisten de nieuwe partijleider Zoran Milanovic en de SDP-kandidaat voor het minister-presidentschap, Ljubo Jurcic, de groei van de partij voort te zetten.

Er bestaat zelfs nog steeds een kans dat de SDP in de nieuwe regering gaat deelnemen. Om een regering te vormen hebben zowel de HDZ als de SDP namelijk een coalitiepartner nodig. De zoektocht naar deze partner is al begonnen, maar de keuze is beperkt.

Voor de HDZ zijn er in het rechtse politieke spectrum geen serieuze coalitiepartners. De enige optie voor de HDZ lijkt op dit moment een coalitie met drie partijen die samen een verbond hebben gesloten: de Sociaal Liberale Partij (HSLS), de Kroatische Boerenpartij (HSS) en de alliantie uit de regio Primorje-Gorski Kotar (PGS). Samen met de HSLS-HSS-PGS en de steun van bijvoorbeeld de afgevaardigden van de minderheden is het mogelijk om een regering te vormen die kan rekenen op een krappe meerderheid in het parlement.

Voor de SDP is het vormen van een regering echter ook nog altijd mogelijk. Zij kunnen rekenen op de steun van de Kroatische Volkspartij (HNS) en de regionale partij uit Istrië (IDS). Ook de SDP moet echter de HSLS-HSS-PGS achter zich zien te scharen om voldoende steun in het parlement te krijgen.

De HSLS-HSS-PGS heeft al aangegeven elke mogelijkheid serieus te bestuderen en kan dus zowel de HDZ als de SDP aan de macht helpen; ze lijkt de lachende derde.

Wie er ook in de regering gaat zitten, voor de pro-Europese koers van Kroatië zal het geen gevolgen hebben. Alle partijen streven naar het lidmaatschap van de Europese Unie en de NAVO. De vraag is alleen onder leiding van welke partijen dit zal gaan gebeuren.

President Stepe Mesic opperde afgelopen maand al dat een coalitie tussen HDZ en SDP wellicht een mogelijkheid is. Beide partijen zijn daar echter geen voorstander van. De sleutel tot de nieuwe Kroatische regering lijkt vooralsnog in handen te liggen van de HSLS-HSS-PGS.