Euroregen in Bratislava

Marlies Ootes

Op 1 januari werd in Slowakije de euro geïntroduceerd. Na Slovenië, dat op 1 januari 2007 de eurozone toetrad, is Slowakije het tweede voormalige Oostblokland dat zijn eigen euromuntjes mocht ontwerpen. Een verslag uit Bratislava.

Na maandenlange voorbereidingen was het dan eindelijk zover: om twaalf uur 's nachts op oudejaaravond regende het euro's in Bratislava. Op het aan de kade van de Donau opgestelde beeldscherm welteverstaan. Op drie podia in de binnenstad van Bratislava zou een groots feest worden gegeven om de invoering van de euro te vieren, kondigde de lokale overheid begin december aan. Een avond vol optredens van bekende Slowaakse artiesten moest de Slowaken warm laten lopen voor de nieuwe munt.

In de ijzige kou leek dit echter moeilijk te worden. Slechts een handvol mensen stond om half tien op het centrale marktplein, en ook de eurohoedjes vonden moeilijk aftrek. Blij verrast was ik dan ook toen een stelletje van achter in de dertig mij vroeg een foto te maken van hun hoedjes met euroteken. De vrouw bleek voor de Europese Commissie te werken en vertelde enthousiast over de belangrijke stap die de invoering van de Europese munt voor de Slowaakse economie zou betekenen.

Haar enthousiasme wordt echter niet door de hele bevolking gedeeld. Eerder die dag sprak ik Mitaj (25) van de toeristeninformatie. Hij had gewetenswroeging. Na een blik over zijn schouder vertelde hij zachtjes dat hij eigenlijk punk is, en daarom tegen de invoering van gemeenschappelijke Europese munt. Maar hij moest toegeven dat het voor het toerisme, en dus voor zijn baan, goed zal zijn. Tegelijkertijd vreesde hij wel dat Slowakije als vakantieland duurder zal worden met de komst van de euro.

Volgens de Eurobarometer, het publieke opinieonderzoek in opdracht van de Europese Commissie, zijn het met name de vijfenvijftigplussers, plattelandsbewoners, werklozen en slecht opgeleiden die geen trek hebben in de euro. Hoewel de overheid heeft beloofd streng toe te zien op prijsstijgingen en prijsverhogingen zelfs te bestraffen, is de argwaan groot bij menig Slowaak. Ofschoon ze toch al een beetje aan het inruilen van de nationale munt gewend zouden moeten zijn: zestien jaar geleden kreeg Slowakije ook al een nieuwe munt na het uiteengaan van de Tsjechische en de Slowaakse republiek.

De oma van Michaela (23) gaf haar kleindochter in ieder geval het advies haar laatste kronen uit te geven aan de broodnodige levensmiddelen, om vervolgens een maandje af te wachten om te zien wat er gebeurt. Deze wantrouwige houding lijkt tekenend te zijn. Volgens Michaela zijn het ook met name ouderen die zich massaal op de al voor 1 januari beschikbaar gestelde europakketjes hebben gestort, uit angst zo dadelijk geen geld tot hun beschikking te hebben. De kroon kon namelijk alleen nog maar tot 15 januari als betaalmiddel gebruikt worden. Daarna kon hij alleen nog bij de bank worden ingewisseld. De overheid probeerde de bevolking nog gerust te stellen, maar dit mocht niet baten: al na twee dagen waren de eurosetjes bij vele verkooppunten uitverkocht.

Als uitwisselingsstudente was Michaela zelf in Dresden al gewend geraakt aan de euro. Zij is niet de enige: volgens de Eurobarometer had in september 2008 de helft van de Slowaakse bevolking al eens eurobiljetten gebruikt. Met euromunten was zelfs al door 52 procent betaald. Niettemin voerde de overheid enige tijd een flinke voorlichtingscampagne. Hierdoor had volgens datzelfde onderzoek drie maanden voor de overgang 80 procent van de bevolking het gevoel goed geïnformeerd te zijn over de komst van de euro.

Het publiek op het marktplein bevestigt dit. De meeste hebben de Slowaakse euromuntjes al in handen gehad, of in ieder geval gezien. Dit laatste valt dan ook nauwelijks te vermijden: nog afgezien van de overal zichtbare voorlichting kan geen inwoner van Bratislava de aanblik zijn ontgaan van het in euro's gehulde gebouw van de Slowaakse Nationale Bank dat hoog boven de binnenstad uit torent.

Petra (32) fotografeert het gebouw. Haar man heeft een winkel en hoopt op mensen als de oma van Michaela. Ze vertelt dat bij de invoering van de Slowaakse kroon in 1993, de Slowaken inderdaad massaal hun oude geld uitgaven. Wat dit betreft is het echtpaar niet bang voor de komst van de euro. Bovendien leeft ook bij hen de hoop dat de euro zal dienen als anker in de storm van de wereldwijde financiële crisis.

In de loop van de avond is het centrum toch aardig volgelopen. Een groepje jonge meisjes staat te dansen met eurohoedjes op hun hoofd. Dat er een euroteken op staat hadden ze eigenlijk nog niet eens gemerkt, ze vonden vooral de glitters leuk. Wat ze van de komst van de nieuwe valuta moeten denken, weten ze niet precies. Ze zullen het wel zien.

Dat oudejaarsavond dit jaar letterlijk in het teken van de euro staat, leek de meeste aanwezigen niet te deren. Over het algemeen reageren de Slowaken vooral berustend op de invoering van de euro. Voor velen is het vooral een staatsaangelegenheid waar de gewone mens zich bij heeft neer te leggen. De mensen op straat zijn er niet bijzonder trots op of blij mee, hoewel Slowakije als zestiende land nog vóór grote broer Tsjechië de eurozone is toegetreden. Het pragmatisme overheerst: vrijwel iedereen noemt op dat de invoering met name goed is voor de reislustige jongeren, die nu niet meer hoeven te wisselen.

Als het 'moment van nooit meer wisselen' gekomen is zijn de eurotekens niet van de lucht. Met schijnwerpers worden ze op gebouwen geprojecteerd en het regent muntjes op de vele beeldschermen. Ook het grote gele euroteken op de blauwe ballonnen werkt mee aan de feeststemming. Maar wat er gevierd wordt is toch vooral gewoon Oud en Nieuw.