Werelderfgoed op de Balkan

Macedonië

Suzanne Jansen

Als je in de oude binnenstad van Ohrid in Macedonië rondloopt, is de kans groot dat je op een gegeven moment door een oud mannetje in het Nederlands aangesproken wordt. Met weemoed vertelt hij dan over 'de goede oude tijd onder het communisme van Tito'. De grenzen met West-Europa waren nog open en veel Nederlandse toeristen reisden naar het toenmalige Joegoslavië, in de voetsporen van de personages uit de boeken van A. den Doolaard.

Mede dankzij hem was Ohrid in de jaren zeventig een populaire vakantiebestemming voor Nederlanders. In 2006 is op de Maarschalk Tito-boulevard van de stad een monument ter ere van de schrijver onthuld, in een poging de Nederlandse toeristen weer naar de badplaats te lokken.

In 1980 werd de stad Ohrid tot Unesco-werelderfgoed uitgeroepen; een jaar eerder was het Meer van Ohrid al op de lijst geplaatst. Het is een van de oudste meren ter wereld en wordt vergeleken met het Bajkalmeer in Rusland. De oudste teruggevonden resten van menselijk leven komen uit de Neolitische tijd (6000 voor Chr.). Sindsdien hebben vele volkeren zich hier gevestigd, onder wie de Grieken - zij noemden de stad Lychnidos -, de Macedoniërs en de Romeinen.

Elke periode heeft sporen achtergelaten, te zien in musea of in de openlucht, zoals het Romeinse amfitheater. De stad is echter pas vol tot bloei gekomen met de komst van het Christendom in de vijfde eeuw. In de loop der eeuwen zijn hier vele kerken, kloosters en andere heilige plaatsen gebouwd. In totaal zouden dat er rondom het meer van Ohrid 365 zijn, voor elke dag één.

De stad ligt aan de rand van het heldere, diepe meer. De rotsen op de achtergrond hebben veel hoogteverschil en bieden mooie uitzichten. Steile weggetjes en groene paden slingeren omhoog. Ik ga op zoek naar een van de vele monumenten. Eenmaal boven is daar bijvoorbeeld het tiende-eeuwse fort van Tsaar Samoil te vinden. Een drie kilometer lange stadsmuur, die deel uitmaakt van het fort, heeft de bevolking van Ohrid slechts korte tijd tegen de Ottomaanse inval in 1395 kunnen beschermen. Ook zij hebben hun stempel op vooral het lager gelegen gedeelte van de stad gedrukt.

Maar niets beïnvloedt de sfeer van de stad zo sterk als de vele Byzantijnse kerken. Bijvoorbeeld het onlangs gerestaureerde Sint Panteleimon-klooster of de Sint Jovan-kerk, die allebei een prachtig uitzicht over het meer van Ohrid hebben. Niet alleen de architectuur van de heiligdommen is speciaal, er zijn ook meer dan 800 Byzantijnse iconen gevonden, geschilderd tussen de elfde en de veertiende eeuw. Kortom, genoeg natuurlijke en culturele rijkdom om een vakantie aan deze prachtige regio te wijden.