Ongewisse tijden voor Hongarije

László Marácz

De Hongaarse premier Ferenc Gyurcsány heeft eind maart op het congres van zijn Hongaarse Socialistische Partij (MSZP) vriend en vijand verrast met de aankondiging van zijn vervroegde aftreden. Gyurcsány raakte in de herfst van 2006 omstreden toen een bandje van zijn geheime rede voor fractiegenoten uitlekte, waarop hij toegaf de verkiezingen met vervalste statistieken over 's lands economie te hebben gewonnen. Uiteindelijk is hij bezweken onder de niet aflatende kritiek die hij hiermee over zich afriep.

De laatste jaren brokkelde het vertrouwen in hem langzaam af. Zelfs zijn trouwe bondgenoot, het links-liberale Hongaars Verbond van Vrije Democraten (SZDSZ) liet hem vorig jaar vallen en verruilde het regeringspluche voor de oppositiebanken. Hierdoor was de regering-Gyurcsány een minderheidsregering geworden.

Een pikant detail van Gyurcsány's aangekondigde vertrek is dat hij erkende zware fouten te hebben gemaakt die uiteindelijk leidden tot praktisch een melt-down van de economie. Hongarije's failliet wordt Gyurcsány en de zijnen zwaar aangerekend. De Hongaren hebben nauwelijks nog enig vertrouwen in de politieke elite, die in 1990 het communisme triomfantelijk ten grave droeg en een nieuwe, liberaal-democratische en kapitalistische orde aangekondigde.

De Hongaarse grondwet voorziet hierin, mits er tegelijkertijd een nieuwe kandidaat-premier wordt aangekondigd. De MSZP heeft als opvolger voor Gyurcsány de huidige minister van Economische Zaken, Gordon Bajnai (41) gekozen.

Bajnai behoort tot de technocratische vleugel van de MSZP en staat op vertrouwelijke voet met Gyurcsány. Hij zal zeker niet de steun krijgen van de oppositionele Hongaarse Burgerunie (FIDESZ). De conservatief-liberale FIDESZ houdt Bajnai als minister van Economische Zaken mede verantwoordelijk voor het failliet van Hongarije.

Wil Bajnai het op 14 april redden dan heeft hij de steun nodig van de links-liberale SZDSZ. Maar of hij die steun ook daadwerkelijk krijgt, moet nog blijken. De SZDSZ wil in ieder geval niet meeregeren in een nieuw kabinet. Bajnai zal daarom ten hoogste een minderheidskabinet kunnen vormen, dat als taak krijgt de crisis te bestrijden.

De oppositie stuurt aan op een tweede scenario: vervroegde verkiezingen. De roep om vervroegde verkiezingen komt overigens wel erg aan de late kant. Het heeft er alle schijn van dat FIDESZ meewerkte aan de Verelendung van Hongarije in de afweging om daarmee een vette winst te pakken bij de verkiezingen in 2010.

Dit tweede scenario gaat het waarschijnlijk niet halen omdat de angst voor vervroegde verkiezingen diep zit bij zowel de socialisten als de links-liberalen, die beiden op zwaar op verlies staan in de peilingen. Tijdwinst om de crisis het hoofd te bieden, wordt in deze kringen nu als een politieke overlevingsstrategie gezien.

Het meest waarschijnlijke is dat Bajnai op 14 april groen licht krijgt voor een minderheidskabinet met alleen de MSZP erin. Hoe dit kabinet de voorgenomen twee miljard euro bezuinigingen zonder enig maatschappelijk draagvlak erdoor zal krijgen, is volstrekt onduidelijk. Wél is duidelijk dat Hongarije een ongewisse tijd tegemoet gaat met veel maatschappelijke spanningen.