Tsjetsjenië gaat parlement kiezen

René Does

De recente aanval van Kaukasische moslimfundamentalisten op overheidsgebouwen in de hoofdstad Naltsjik van de deelrepubliek Kabardino-Balkarië bevestigde nogmaals de ontwikkeling dat onrust en wanorde zich verder verspreiden over de Noord-Kaukasus en dat Moskou nog steeds geen effectief beleid heeft weten te bedenken tegen het moslimterrorisme en separatisme in de zuidelijke regio.

Toch worden op 27 november parlementsverkiezingen gehouden in het hartland van de opstand, de deelrepubliek Tsjetsjenië. President Poetin probeert tot een politieke oplossing van de kwestie-Tsjetsjenië te komen door de ontwikkelingen in het gebied te normaliseren en te 'tsjetsjeniseren'. Na de presidentsverkiezingen van vorig jaar, gewonnen door Aloe Alchanov, volgen binnenkort dus de parlementsverkiezingen die afgelopen zomer door Poetin werden uitgeschreven.

De gewone burgers in de Noord-Kaukasus, onder wie ook de Tsjetsjenen, moeten niets hebben van het moslimfundamentalistische terrorisme in hun regio en het streven van de opstandelingen om in de hele Noord-Kaukasus een onafhankelijk kalifaat te stichten.

Aan de andere kant verwijten zij zowel de lokale machthebbers als de politici in Moskou dat zij geen antwoord kunnen - en soms niet willen - geven op de inmiddels structurele problemen in het gebied, zoals corruptie, clangericht nepotisme, etnische conflicten, werkloosheid, armoede en de onmacht van de veiligheidsdiensten om terrorisme te voorkomen.

Men kan natuurlijk cynisch doen over de eerlijkheid en politieke waarde van de komende parlementsverkiezingen, maar toch zijn ze niet geheel zonder belang voor het begin van een democratisch herstel in Tsjetsjenië.

Ten eerste passen parlementsverkiezingen goed in de op clanstructuren gebaseerde Tsjetsjeense maatschappij. Bovendien zal het parlement in 2008, vanwege de door Poetin doorgevoerde bestuursverandering, over een door de Russische president voorgestelde kandidaat voor het Tsjetsjeense presidentschap moeten stemmen.

Bijna 600.000 stemgerechtigden gaan op 27 november een tweekamerparlement kiezen. Ze stemmen voor de Republieksraad, een hogerhuis met 21 zetels dat via een districtenstelsel wordt gekozen, en voor de Volksvergadering, een lagerhuis met 40 afgevaardigden dat half om half via een gemengd stelsel van districtsverkiezingen en proportionele partijverkiezingen wordt gekozen. De Tsjetsjeense afdelingen van landelijke Russische politieke partijen kunnen meedoen aan de verkiezingen.

De Tsjetsjeense democratie is vooralsnog, zoals het weekblad Itogi dat noemde, een 'oorlogsdemocratie'. Het zijn de Russische 'machtspartijen' die de dienst zullen uitmaken: de presidentiële partij Eenheid, het nationalistische Rodina (Vaderland) en in mindere mate de communistische partij. Deze partijen worden op hun beurt weer gesteund door de afdelingen van in het gebied actieve Russische veiligheidsdiensten en verschillende pro-Russische Tsjetsjeense strijdgroepen.

Een grote tegenvaller voor Poetin is dat het hem niet lukt de pro-Russische Tsjetsjeense leiders en groepen op één lijn te krijgen. Het gaat om de clans onder leiding van vice-premier Ramzan Kadyrov, Bislan Gantamirov, oud-minister en oud-burgemeester van Grozny, en de gebroeders Jamadajev. Ze maken elkaar zwart en staan te popelen om elkaar op militaire wijze een kopje kleiner te maken.

Inzet van hun politieke strijd is de controle over de vette subsidiepotten uit Moskou en andere economische monopolies en privileges in Tsjetsjenië. Kadyrov is het lievelingetje van het Kremlin, terwijl Gantamirov wordt gesteund door Rodina en de Jamadajev-clan in de gunst van de Russische legerleiding staat.

Omdat het Poetin niet is gelukt de Tsjetsjeense broederstrijd in het pro-Russische kamp aan te pakken, komen Russische commentatoren tot de conclusie dat het Kremlin eigenlijk nog steeds nauwelijks controle heeft over de toestand in Tsjetsjenië. Al met al zijn de komende parlementsverkiezingen in Tsjetsjenië daarom een kleiner begin van het democratische herstel en de normalisering van de deelrepubliek dan de bedoeling was.