'Ik word een wandelende Chanel-tas genoemd'

Ivo Pertijs

Oksana Robski is de auteur van drie bestsellers, waaronder twee boeken over het leven van de rijke 'nieuwe Russen' in Moskou. Ze is een succesvolle zakenvrouw, woont in het prestigieuze dorp Zjoekovka en is 'een van hen'. Nooit eerder werd in de vorm van deels autobiografische romans zo openlijk over het wel en wee van rijke Russen geschreven. Prospekt-medewerker Ivo Pertijs zocht haar op.

Roebljovka is voor veel Moskovieten synoniem voor een leven in onbeperkte rijkdom. Het is de naam van de dure omgeving die ten westen van Moskou net buiten de stadsgrenzen is gesitueerd, met als verkeersaders de Roebljovskoje sjosse (Roebljovka-straatweg) en de Roebljovo-Oespenskoje sjosse. Het is het woongebied van de rijke Russen. Voor de doorsnee Moskoviet is het onbekend terrein, dat hij alleen van horen zeggen kent, via onthullende reportages in de schandaalpers of programma's op televisie.

Het dorp Zjoekovka, dat op enkele kilometers buiten de ringweg MKAD ligt, is het centrum van de nouveaux riches. De Roebljovo-Oespenskoje sjosse, een tweebaansweg door het bosrijke gebied, is de hoofdweg vanuit Moskou naar het dorp. Achter hoge muren bevinden zich ware paleizen met torentjes die overal bovenuit steken. Grote billboards langs de weg richten zich op de gegoede forenzen en maken reclame voor een luxe levensstijl en onroerend goed in de prestigieuze omgeving.

Vlak voor Zjoekovka wordt nog gewerkt aan de bouw van een complex met winkels van topmerken als Armani en Dolce & Gabbana, zodat de dorpsbewoners voor inkopen niet langer naar Moskou hoeven af te reizen.

Onze chauffeur, bekend met de buurt, zegt dat het voor automobilisten verboden is om op de Roebljovo-Oespenskoje sjosse langzaam te rijden of te stoppen. 'Vanwege de veiligheid', zegt hij, verwijzend naar het permanente gevaar van mogelijke liquidatiepogingen.

Wraak
Robski stelt voor om in het restaurant Veranda oe Datsji in Zjoekovka af te spreken. Geen onbekende locatie voor de lezer. Over het restaurant schrijft Robski namelijk in haar eerste boek Casual: 'Voor diegenen die de mogelijkheid hebben om op de Roebljovo-Oespenskoje sjosse te wonen en niet de wens hebben om naar Moskou te gaan, bestaat Veranda oe Datsji.' Het restaurant is ook de belangrijkste ontmoetingsplaats in haar tweede boek Morgen is de geluksdag. De schrijfster is er vaste klant en knikt bij binnenkomst vriendelijk naar de obers. Robski gaat stijlvol gekleed, draagt een kostbare diamanten ring en loopt met haar originele zwarte Chanel-tas in de hand richting onze tafel.

Tot voor kort was de zakenvrouw een onbekende onder de nouveaux riches, maar na het verschijnen van haar boek Casual begin vorig jaar stond zij plotsklaps in de schijnwerpers. Het plot speelt zich af in Zjoekovka, de plaats waar ook Robski huist, en het hoofdpersonage is een jonge vrouw die wraak zoekt voor de huurmoord op haar overspelige echtgenoot. De tweede man van Robski, zij was driemaal getrouwd, kwam eveneens op gewelddadige wijze om het leven. Toch laat de schrijfster in het midden wat autobiografisch is en wat niet. 'Emotioneel is Casual volledig autobiografisch; het plot en de gebeurtenissen zijn dat slechts ten dele, vertelt 'ze.

Robski houdt angstvallig haar privé-leven geheim. De lezer moet het wat dat betreft doen met de spaarzame informatie over haar op de achterzijde van het boek. Is Robski, van wie de leeftijd onbekend is, net als de personages in haar boeken verzot op botox? Betaalde ze ooit smeergeld om haar leeftijd officieel in haar paspoort te verlagen om zo jonger door het leven te gaan? En huurde ook zij een moordenaar in om de dood van haar man te wreken? Robski zwijgt.

Haar tweede boek speelt zich eveneens in het dorp en rond het leven van een jonge rijke vrouw af, alleen besteedt de schrijfster in deze roman veel aandacht aan druggebruik. Hoewel de personages in het boek de nodige lijntjes cocaïne snuiven, benadrukt de schrijfster dat het thema van het boek bovenal eenzaamheid is.

Voor menig lezer is het werk van Robski onthullend, maar zelf zegt ze dat ze nooit op schandalen uit was. 'Ik schrijf de boeken voor mijzelf, ze gaan simpelweg over het leven waarin ik mij nu bevind'. Robski boekte in de jaren negentig succes met haar bedrijf gespecialiseerd in vrouwelijke bodyguards en in de meubelbranche, waarin ze nog steeds actief is.

Van beide bestsellers werden ruim zevenhonderdduizend exemplaren verkocht. Casual verschijnt de komende tijd in zeven talen, waaronder het Engels. In de loop van dit jaar komt het boek in de Verenigde Staten uit. Ook de filmrechten van Casual zijn verkocht. Robski's derde boek in één jaar tijd, Pro ljoeboff/on, verscheen in december en gaat vooral over de liefde.

Mentale afstand
Robski verhaalt in haar boeken openlijk over het leven van de nieuwe Russen, maar tijdens het gesprek is ze heel wat terughoudender. Op de achterzijde van Casual staat dat Robski 'een van hen' is; de woorden suggereren een wezenlijk verschil tussen de gewone Moskoviet en de nieuwe Russen. 'Dat was simpel een commercieel truckje', geeft Robski toe, 'want er zijn geen noemenswaardige verschillen.' Ze verwerpt het idee dat de nouveaux riches afzonderlijk van de rest van de stadsbevolking leeft.

Met haar boeken hoopt ze de lezer te laten zien dat ook de rijke Russen een normaal leven leiden met dagelijkse beslommeringen. 'Iedereen heeft slechte dagen en vrouwen van alle lagen in de maatschappij maken zich zorgen over een overspelige echtgenoot. Ook voor de inwoners van Zjoekovka zijn financiële problemen een blijvende kopzorg.' 'Alleen de schaal van geldnood is anders', voegt ze er na een paar seconden aan toe.

Over het druggebruik onder de rijke inwoners van Zjoekovka, een probleem dat voortkomt uit de voortdurende stress en onzekerheden, zegt ze: 'Dat is toch een probleem van de wereld. Ook New York heeft een drugprobleem, of niet soms?' Toch valt het te betwijfelen of een Moskoviet uit de middenklasse zich herkent in de luxe levensstijl in haar boeken.

De zelfverzekerde Robski kreeg niet van alle lezers waardering voor haar werk. 'Ik word wel eens een wandelende Chanel-tas genoemd, maar dat vat ik op als compliment. Het toont in ieder geval dat ik een goede smaak heb,' zegt de schrijfster met een snelle blik op haar handtas. Dat haar boeken met talloze vrouwelijke dialogen worden gerekend tot het genre chicklit, geen compliment in literair Rusland, neemt ze op de koop toe.

Uit haar directe omgeving kreeg ze naar eigen zeggen geen negatieve reacties, al zal niet iedere inwoner van Zjoekovka blij zijn geweest met haar onthullende romans. Zelden vertelt een lid van de gemeenschap over de onzekerheden en angsten van de bewoners van de villa's en paleizen achter de hoge omheiningen. Robski ziet geen obstakel in het schrijven van boeken over haar omgeving. 'Andere rijke vrouwen openen een galerie of doen iets artistieks. Ik ben opgeleid als journaliste en daarom is het vanzelfsprekend dat ik schrijf,' stelt ze vastberaden.

Ze vindt het heerlijk te horen dat mensen in de metro haar boeken lezen. Hoewel Zjoekovka slechts een paar kilometer van Moskou ligt, is er wel degelijk een enorme mentale afstand tussen de dorpsbewoonster en de gemiddelde hoofdstedeling. Dat blijkt uit de zichtbaar geïrriteerde reactie van Robski op de vraag of lezers haar wel eens spontaan benaderen om over haar boek te praten, een compliment voor elke schrijver. 'Denk je nu echt dat mensen zomaar op mij af kunnen stappen?' antwoordt Robski verontwaardigd.

Ze herstelt zich snel door een voorbeeld te geven van haar sociale kant. Robski, die het praatprogramma Dlja tebja (Voor jou) op televisiezender NTV presenteert, vertelt over een brief van een kijker. 'Een vrouw schreef me dat ze hoorde dat ik kleding die ik niet langer draag, weggooi. In de brief vroeg de kijker of ik de volgende keer dan misschien deze kleren naar haar kon sturen. Dat heb ik ook gedaan.'