G-8 naar Sint Petersburg

Jan Limbeek

Voor het eerst sinds Rusland in 1998 volwaardig lid werd van de G-8, treedt het op als voorzitter ervan. In juli komen de leden in Sint Peterburg bijeen om onderwerpen als energieveiligheid, onderwijs en de bestrijding van infectieziekten te bespreken.

Tegenwoordig vinden veel mensen het niet terecht dat Rusland lid is van de G-8, omdat het land niet past bij de club van rijke en democratische staten. De vroegere vertegenwoordiger van president Poetin bij de G-8, Andrej Illarionov, vindt dat ook. In december 2004 verloor hij die post, wat zijn rancuneuze opstelling zou kunnen verklaren.

Volgens Illarionov is Rusland te corrupt, heerst er nepotisme en is de rechtspraak er niet onafhankelijk. Rusland zou zijn machtspositie misbruiken om andere landen zijn wil op te leggen en goede vriendjes zijn met landen die anderen links laten liggen, zoals Wit-Rusland, Iran en Oezbekistan.

In 1998 viel ook een lijstje te maken van allerlei redenen waarom Rusland geen volwaardig lid zou moeten worden van de club. Het land had bovendien een piepkleine economie en aan energie bestond wereldwijd geen gebrek. De Verenigde Staten drongen toch aan op lidmaatschap van Rusland om de pil van de NAVO-uitbreiding wat te vergulden. Want Rusland, met zijn duizenden kernwapens, moest niet te ver vervreemden van de rest van de wereld. Bill Clinton dacht Rusland in het gareel te kunnen houden en de Russische hervormingen te stimuleren.

De laatste jaren treedt Rusland eigenzinniger naar buiten. Het democratische gehalte is er beperkt vergeleken met de andere G-8-leden, maar als Rusland om die redenen uit de G-8 gezet zou worden, heeft dat alleen nadelen. Zo'n vernedering zal er niet toe leiden dat Rusland deemoedig het hoofd buigt en de critici tegemoet komt.

Illarionov denkt dat de G-8 zijn langste tijd heeft gehad en zal verdwijnen. Waarna er een nieuwe G-? wordt opgericht, zonder Rusland. Maar waarom eigenlijk?

De club van de zes rijkste landen, een jaar later uitgebreid met Canada, werd opgericht in 1975, als antwoord op de oliecrisis. Het communisme was toen nog de ideologie van een groot deel van de wereld. Twee grote communistische landen maakten deel uit van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Er bestond behoefte aan een overlegorgaan van de rijkste landen, dat de kapitalistische wereld zou leiden. Vooral economische en financiële kwesties werden besproken.

Die situatie is nu veranderd. Alle landen zijn feitelijk kapitalistisch. De G-8 zou van het toneel kunnen verdwijnen, zoals Illarionov denkt, maar niet omdat Rusland er deel van uitmaakt. Eerder omdat de samenstelling van de club niet meer past in deze tijd: vier Europese landen, maar geen China, India of Brazilië.

Heroprichting van een dergelijke club zonder Rusland is te gek voor woorden. Een nieuwe club, inclusief andere machtige landen, ter bevestiging van de door Rusland gewenste multipolaire wereld is daarentegen Ruslands grootste wens. Het is echter uitgesloten dat de Verenigde Staten hun macht gaan delen met China, India en Brazilië.

Het is niet onmogelijk dat Amerika de G-8 vaarwel zegt. Rusland beseft dit heel goed en zal zich niet te sterk afkeren van de VS en de andere leden van de club. Aangezien belangrijke landen als China zich verbonden voelen met de Russische opvattingen treedt het land feitelijk op als bemiddelaar in de G-8. Dit is van groot belang voor de mondiale verhoudingen.