Tweedeling wordt driedeling

René Does

De uitslag van de Oekraïense parlementsverkiezingen van 26 maart was verrassend. De surprise was het gevolg van een kleine verschuiving in de kiezersgunst. Vóór de verkiezingen werd algemeen beweerd dat Viktor Janoekovitsj en zijn Partij van de Regio's de grote winnaars zouden worden en president Viktor Joesjtsjenko en de pro-presidentiële partij Ons Oekraïne de verliezers.

De grote winnaar is echter Joelija Timosjenko. Joesjtsjenko is inderdaad de verliezer, terwijl het resultaat van Janoekovitsj noch een nederlaag noch een overwinning is. Janoekovitsj' partij kreeg 32 procent van de stemmen, het Blok Joelija Timosjenko 23 procent en Ons Oekraïne 14,5 procent. Nog een winnaar is de democratie: algemeen worden president Joesjtsjenko en Oekraïne geprezen om de openheid en de eerlijkheid van het hele verkiezingsproces en om de relatief hoge opkomst van 67 procent van de stemgerechtigden.

Vóór de verkiezingen werd ook voorspeld dat de Oranje Revolutie een knauw zou krijgen. Door het goede resultaat van Timosjenko is dit ook niet uitgekomen. De oranje partijen van Joesjtsjenko en Timosjenko hebben iets meer procenten binnen gehaald dan Janoekovitsj. In wezen is er een herhaling van de uitslag van de presidentsverkiezingen van begin 2004 geweest.

Persoonlijk en politiek botert het niet echt tussen Joesjtsjenko en Timosjenko. In september vorig jaar ontsloeg Joesjtsjenko Timosjenko als premier. Daarna is Timosjenko algemeen weggezet als een 'populiste'. Ze heeft Joesjtsjenko's verlies echter goedgemaakt. 'De vrouw met de krans' heeft een geweldige verkiezingscampagne gevoerd. Via de lucht en over de weg heeft zij 80.000 kilometer afgelegd door Oekraïne. Haar verkiezingsslogans 'solidariteit' en 'gerechtigheid' sloegen blijkbaar aan bij de Oekraïense kiezers.

De vooraanstaande Duitse Ruslanddeskundige Alexander Rahr verklaart het succes van Timosjenko echter vooral uit de wens van de Oekraïners om de Oranje Revolutie voort te zetten: 'De kiezer zag in haar de resolute politicus, die de koers die aan de mensen werd beloofd tijdens de Oranje Revolutie, kan uitvoeren.' Joesjtsjenko wordt een beetje als een 'softie' beschouwd, zeker als je hem afzet tegenover Timosjenko.

In Oekraïne is politiek ook geografie. Altijd wordt de tweedeling aangehaald tussen het hervormingsgezinde en pro-Europese westen van het land en het conservatieve, pro-Russische oosten. Sinds de parlementsverkiezingen moeten we misschien wel aan een driedeling gaan denken, want Timosjenko haalt haar kiezers bijna exclusief uit het midden van het land, langs het stroomgebied van de Dnepr. Janoekovitsj hield het oosten en Joesjtsjenko het uiterste westen.

Die driedeling is ook terug te zien in de mogelijke coalitievorming (op het moment van schrijven is de uitslag hiervan nog niet bekend). Verliezer Joesjtsjenko speelt hierin toch een doorslaggevende rol. Ons Oekraïne kan een oranje coalitie vormen met Timosjenko's blok en de Socialistische Partij of een 'Grote Coalitie' met de Partij van de Regio's, hetgeen de wens van Janoekovitsj en Rusland is. De kiezer heeft Joesjtsjenko echter in de richting van Timosjenko geduwd, waardoor ook Rusland opnieuw als verliezer kan worden gezien.