Banaan voor Roberto Carlos

René Does

Tijdens de tweede ronde van de nieuwe voetbalcompetitie in Rusland, op maandag 21 maart 2011, vond een vervelend incident plaats. Op bezoek bij Zenit Sint Petersburg kreeg Roberto Carlos (37), de Braziliaanse sterspeler van Anzji Machatsjkala uit de hoofdstad van Dagestan, van een Zenit-fan een half gepelde banaan aangeboden. Dit gebeurde vlak voor het begin van de competitiewedstrijd.

Carlos liep vlak voor de tribunes met de Russische vlag in zijn rechterhand, ter ere van het kampioenschap van Zenit Sint Petersburg in het vorige seizoen, toen hij de banaan kreeg aangeboden door de spijlen van het gele hek rond het veld. Bovendien droeg hij, net als de andere Anzji-spelers, een T-shirt ter troost en ondersteuning van Zenit-keeper Vjatsjeslav Malafejev, wiens vrouw Svetlana Malafejeva in de week daarvoor in een auto-ongeluk om het leven was gekomen.

Anzji Machatsjkala wordt sinds dit seizoen gesponsord door de steenrijke zakenman Soelejman Kerimov, die van Anzji een topclub wil maken en hiervoor onder meer de veteraan Roberto Carlos aantrok. De Braziliaan is de eerste winnaar van de wereldcup voetbal die in de Russische competitie speelt.

Het bestuur van Zenit heeft de racistische actie van de fanatieke Zenit-supporters meteen veroordeeld. Aan Roberto Carlos en Anzji werden oprechte verontschuldigingen aangeboden. De club wil de betrokken supporter die de banaan door het hekwerk aanbood een stadionverbod opleggen, al is hij door zijn honkbalpet en grote zonnebril moeilijk herkenbaar en voorziet bovendien de Russische wet (nog) niet in het opleggen van stadionverboden. In het ergste geval kan Zenit drie punten aftrek of het spelen van een thuiswedstrijd buiten het eigen Petrovski-stadion als straf worden opgelegd.

Hoe dan ook, het racistische incident vestigde weer eens de aandacht op racisme en vreemdelingenhaat in de Russische samenleving en, in het bijzonder, onder de voetbalsupporters. Vers in het geheugen liggen nog de omvangrijke rellen in het centrum van Moskou van half december 2010, toen duizenden hooligans naar het naast het Rode Plein gelegen Manegeplein optrokken onder het uitroepen van extreemrechtse leuzen als 'Rusland voor de Russen'. Ook wilden zij klopjachten op Kaukasiërs en Centraal-Aziaten in Moskou uitvoeren. De rellen ontstonden nadat een supporter van Spartak Moskou was vermoord door een man uit de Noord-Kaukasus.

Russische voetbalsupporters gebruiken vaak bananen om donkere spelers te beledigen. Zulke acties worden ook 'bananenacties' genoemd. Zo kreeg de Nigeriaans-Russische voetballer Piter Odemvinige in de zomer van 2010 van de supporters van Lokomotiv Moskou een vlag met een banaan vanwege zijn overstap naar de Engelse club West Bromwich Albion.

Bij wedstrijden tegen clubs uit de Noord-Kaukasus roepen Russische voetbalsupporters vaak 'fuck de Kaukasus!' Anzji-supporters vertelden na de wedstrijd tegen Zenit dat gedurende de hele wedstrijd wegwerpaanstekers en munten naar hen werden gegooid en de Zenit-supporters leuzen riepen als 'Binnenkort wordt heel Petersburg weer blank'.

Natuurlijk, het Zenit-bestuur veroordeelde de actie van de supporter. En Zenit is zeker niet de enige Russische club met extreemrechtse en racistische supportersgroepen. Voetbalcommentator Semjon Novoproedski van de krant Moskovskije Novosti wees er fijntjes op dat Zenit een van de weinige Russische voetbalclubs zonder donkere spelers is.

Als Zenit pretendeert een Europese topclub te zijn of te willen worden, is dit in het hedendaagse voetbal niet meer vol te houden, aldus Novoproedski. Het Zenit-bestuur moet de angst voor de fanatieke extreemrechtse supporters laten varen en als antwoord op het racisme in het stadion de ban op donkere spelers opheffen. Het incident rond Roberto Carlos heeft dit onvermijdelijk gemaakt, zo stelt Novoproedski.

Het aanbieden van de banaan heeft ook in Brazilië veel aandacht gekregen. De voetbalgrootmacht zal bijna zeker aanwezig zijn op het WK Voetbal in Rusland in 2018. Dit evenement heeft nu een smet opgelopen. Hopelijk zal het de Russische voetbalbestuurders aanmoedigen haast te maken met hun uitgesproken voornemen in het Russische voetbal kwalijke praktijken als racisme te bestrijden.

Terzijde: Zenit won met 2-0 van Anzji.